اربعینی‌ها دربرابر مشکلات زندگی مقاوم‌ترند یا دیگران؟

کانون روانش‌شناسی اربعین در تحقیقی، به مقایسه  میزان سرسختی روان‌شناختی در افرادی‌که در پیاده‌روی اربعین شرکت کرده‌اند، با افرادی‌که شرکت نکرده‌اند پرداخته است.

برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مراسم عبادی به شکل دست جمعی در بهداشت روانی تأثیر گذاشته و علاوه‌بر احساس آرامشی که حاصل تمام مراسم عبادی دست جمعی است، همدلی و هم داستانی و نزدیک شدن انسان‌ها به هم و نوعی یکپارچگی را به‌وجود می‌آورد، یکی از این مراسم‌ها پیاده‌روی اربعین است که هر ساله با استقبال چشم‌گیری مواجه است و تأثیرات گسترده‌ای در سطوح فردی و اجتماعی دارد، اما علی‌رغم اهمیت موضوع، پژوهش‌های چندانی در ارتباط با بررسی ابعاد روان‌شناختی آن صورت نگرفته است.

از سوی دیگر، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که بین دین‌داری و سرسختی روان‌شناختی رابطه معناداری وجود دارد. سرسختی، مجموعه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی است که به منزله منبع مقاومت در مواجهه با رویدادهای استرس‌زای زندگی عمل می‌کند. افراد سرسخت نسبت به آنچه انجام می‌دهند متعهدترند و خود را وقف هدف می‌کنند، تغییرات زندگی را چالش‌ها و فرصت‌هایی برای رشد و پیشرفت و نه محدودیت و  تهدید می‌دانند. به‌طور کلی افراد سرسخت، در برابر فشار روانی مقاومند و در مقایسه با افراد غیرسرسخت، اضطراب، افسردگی، بدگمانی کمتری دارند و از ناایمنی‌ها و بیماری‌ها کمتر رنج می‌برند؛ باتوجه به اهمیت سرسختی روان‌شناختی و پیاده‌روی اربعین، هدف از پژوهش حاضر، تعیین تفاوت سرسختی روان‌شناختی در افرادی که در پیاده روی اربعین شرکت کرده‌اند، با افرادی که شرکت نکرده‌اند، بود.

پژوهش حاضر با توجه به هدف بنیادی و روش آن توصیفی از نوع علی- مقایسه‌ای بود. جامعه آماری این پژوهش که توسط آتنا اصفهانی و سید امیرحسین قاسمی انجام گرفته است، شامل همه افرادی است که از شهر کرج در کاروان نذر اربعین، در پیاده‌روی اربعین سال ۱۳۹۶ شرکت کرده بودند و نیز شامل افرادی است که در شهر کرج، هرگز تجربه پیاده‌روی اربعین را نداشته‌اند. نمونه پژوهش شامل ۱۲۰ نفر بود (۶۰ نفر از شرکت‌کنندگان در پیاده‌روی اربعین و ۶۰ نفر از غیر شرکت‌کنندگان) که به شیوه هدفمند انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسش‌نامه سرسختی روانشناختی کوباسا بود. داده‌های بدست آمده از پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS  نسخه ۲۲پردازش و با استفاده از آزمون آماری «T مستقل» مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج بدست آمده از پژوهش نشان داد که با ۹۵ درصد اطمینان می‌توان گفت، سرسختی روانشناختی افرادی‌که در پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند، به‌صورت معناداری بیشتر از افرادی است که هرگز در پیاده‌روی اربعین شرکت نکرده‌اند.

در تبیین نتایج بدست آمده از این پژوهش، می‌توان اظهار داشت، به‌طورکلی پایبندی به مذهب به‌عنوان مجموعه‌ای از اعتقادات، بایدها و نبایدها و نیز ارزش‌های اختصاصی و تعمیم‌یافته می‌تواند از موثرترین تکیه‌گاه‌های روانی انسانی به شمار رفته و فرد را قادر سازد تا معنایی برای زندگی خود فراهم نماید، از سوی دیگر مذهب با هدف قرار دادن باورهای فرد به او کمک می‌کند تا وقایع منفی را به شیوه بهتری ارزیابی کرده و احساس کنترل بیشتری بر شرایط داشته باشد و در نهایت موجب افزایش میزان سرسختی روان‌شناختی افراد شود که این امر، به‌وضوح در افرادی که در پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند و از اعتقادات مذهبی عمیقی برخوردارند، مشاهده می‌شود.