تأثیر تلاوت قرآن در استجابت دعا در کلام امام‌حسن مجتبی (ع)

با بعثت پیامبر گرامی اسلام(ص) به‌عنوان آخرین پیامبر الهی، دورانی به نام عصر نزول قرآن آغاز شد. این کتاب مقدس در بردارنده تمام احکام، سنت‌ها و نیز مشتمل بر تمام حقایق عالم و به تعبیر قرآن  «تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ ءٍ» یعنی بیانگر و مبین هرچیز است. 

سوای از اینکه در قرآن این حقایق و سنت‌های عالم و نیز قوانین سیاسی و اجتماعی و اقتصادی بیان شده است، بر اساس روایات معصومین(ع) ظاهر آن و تلاوت ظاهر آیات آن به‌تنهایی دارای اثرات معنوی فراوانی است؛ از این‌رو در روایاتمان تأکید زیادی به مسلمانان نسبت به تلاوت قرآن در طی شبانه‌روز شده است. پیامبر اسلام(ص) در روایتی فرمود: خانه‌هاى خود را به تلاوت قرآن نورانی کنید و آنها را گورستان نکنید، چنانچه یهود و نصارا کردند؛ در کلیساها و عبادتگاه‌هاى خود نماز کنند، اما خانه‌‏هاى خویش را معطل گذارده‌اند (و در آنها عبادتى انجام ندهند)؛ نَوِّرُوا بُیُوتَکُمْ‏ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ لَا تَتَّخِذُوهَا قُبُوراً کَمَا فَعَلَتِ الْیَهُودُ وَ النَّصَارَى صَلَّوْا فِی الْکَنَائِسِ وَ الْبِیَعِ وَ عَطَّلُوا بُیُوتَهُم‏». (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص610)

همچنین در توصیه‌های امام حسن مجتبی روایات متعددی درباره تلاوت قرآن و اثرات آن مشاهده می‌کنیم. حضرت در روایتی فرمود: کسی که قرآن را قرائت کند، دعایش مستجاب خواهد شد؛ خواه به سرعت و خواه در آینده؛ مَنْ قَرَءَ الْقُرْآنَ کانَتْ لَهُ دَعْوَةٌ مُجابَةٌ، إمّا مُعَجَّلةٌ وَ إمّا مُؤجَلَّةٌ. (مستدرک الوسائل، ج‏4، ص260) همچنین آن حضرت ضمن توصیه‌ای دیگر اشاره دارند، تنها به تلاوت آن اکتفا نکنید بلکه باید با عقل‌تان نسبت به آن پایبند باشید. حضرت در این باره فرمود: چون آن را شنیدید با خردى عملى و به کار بستن، پایبند آن شوید و تنها به بازگفتن آن اکتفا نکنید که راویان قرآن بسیارند و رعایت‌‏کنندگانش اندک و خداوند مدد رسان است؛ وَ اعْقِلُوهُ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ رِعَایةٍ وَ لَا تَعْقِلُوهُ عَقْلَ رِوَایةٍ فَإِنَّ رُوَاةَ الْکتَابِ کثِیرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِیل وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ‏. (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏8، ص390)

این سفارش امام‌حسن مجتبی(ع) نشان می‌دهد عموم افراد از ظاهر قرآن عبور نمی‌کنند و صرفاً به تلاوت آن اکتفا می‌شود. به‌طور طبیعی در فضایی که تعقل در آیات قرآن صورت نگیرد، رعایت توصیه‌های آن ممکن نخواهد بود؛ پس ارتباط وثیقی بین تعقل در قرآن و رعایت توصیه‌های آن وجود دارد.