اعمال و آداب مخصوص عید نوروز

نوروز یکی از اعیاد باستانی ایرانیان است و در روایات مختلف آداب گوناگونی برای این روز ذکر شده است که به پاره‌ای از آن‌ها به صورت مختصر اشاره می‌شود:

نماز نافله، یک نماز چهار رکعتی پس از نماز ظهر و عصر، روز نوروز نحوه خواندن این نماز در مفاتیح الجنان در اعمال عید نوروز ذکر شده است. و دعا کردن در سجده این نماز که موجب بخشش گناهان می‌شود.

غسل‌کردن و پوشیدن لباس تمیز و استعمال بوی خوش. در روایتی امام صادق ((علیه‌السلام)) می‌فرماید: «روز نوروز غسل کن و پاکیزه‌ترین لباس‌هایت را بپوش و خود را با بهترین عطرها خوشبو کن».(وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۳۳۵)

ذکر گفتن خصوصاً ذکر «یا ذی الجلال و الاکرام». (مفاتیح الجنان، ص ۲۹۹)

دعا کردن در لحظه سال. (مفاتیح الجنان، ص ۳۸۸)

همچنین در روایتی از امام صادق (ع) آمده که به معلی بن خُنَیس اعمال روز عید نوروز را چنین تعلیم داد:

چون روز نوروز شود غسل کن و پاکیزه‌ترین جامه‌های خود را بپوش و به بهترین بوها خویشتن را خوشبو گردان و در آن روز روزه بدار و چون از نماز پیشین و پسین [ظهر و عصر] و نافله‌های آن دو فارغ گشتی، چهار رکعت نماز بخوان، هر دو رکعت به یک سلام، در رکعت اول نماز اول بعد از سوره حمد، ۱۰ مرتبه سوره قدر و در رکعت دوّم نماز اول بعد از سوره حمد، ۱۰ مرتبه سوره کافرون. در رکعت اول نماز بعدی بعد از سوره حمد، ۱۰ مرتبه سوره توحید و در رکعت آخر بعد از سوره حمد، ۱۰ مرتبه سوره فلق و ناس را بخوان و پس از نماز به سجده شکر رفته و این دعا را بخوان:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَ عَلَی جَمِیعِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ، بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ بَارِکْ عَلَیْهِمْ بِأَفْضَلِ بَرَکَاتِکَ، وَ صَلِّ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ. اللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا الَّذِی فَضَّلْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ عَظَّمْتَ خَطَرَهُ. اللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِیمَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ، حَتَّی لا أَشْکُرَ أَحَدا غَیْرَکَ وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ. اللَّهُمَّ مَا غَابَ عَنِّی فَلا یَغِیبَنَّ عَنِّی عَوْنُکَ وَ حِفْظُکَ وَ مَا فَقَدْتُ مِنْ شَیْ ءٍ، فَلا تُفْقِدْنِی عَوْنَکَ عَلَیْهِ، حَتَّی لا أَتَکَلَّفَ مَا لا أَحْتَاجُ إِلَیْهِ، یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ؛

خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، آن جانشینان پسندیده و بر تمام پیامبران و رسولانت، با برترین درودهایت و ایشان را برکت ده به برترین برکت‌هایت و درود فرست بر جان‌ها و تنهایشان، خدایا بر محمّد و خاندان محمّد برکت ده و به ما در این روز برکت ده که آن را برتری و کرامت و شرافت دادی و مرتبه‌اش را بزرگ کردی. خدایا به من برکت ده، در آنچه به من نعمت دادی تا احدی را جز تو سپاس نگویم و در روزی‌ام بر من وسعت ده، ای صاحب بزرگی و بزرگواری؛ خدایا هر آنچه از من غایب شده باک نیست مبادا کمک و نگهداری‌ات از من غایب شود و هرچه را گم کرده‌ام، یاری‌ات را بر آن از من گم مساز تا در آنچه به آن نیازمند نیستم، خود را بر زحمت نیفکنم، ای صاحب بزرگی و بزرگواری.

در وقت تحویل سال این دعا را بسیار بخوانید:

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ

یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ، حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ

ای تغییر دهنده دل‌ها و دیده‏‌ها * ای مدبّر شب و روز * ای گرداننده سال و حالت‌ها * بگردان حال ما را به نیکوترین حال

و نیز بسیار بگو:

«یَا ذَا الجَلالِ وَ الْإِکْرامِ»

منبع: مهر