قرآن «خودنمایی» را نشانه جاهلیت می‌داند نه تمدن!
اگر در جاهلیت آن روز دختر را زنده به گور مىکردند، امروز با سقط جنین، هم دختر را نابود مىکنند، هم پسر را. در جاهلیت آن روز مدرسه نبود و جنایت انجام مىگرفت، امروز با وجود هزاران دانشگاه، مهمترین حقوق انسانها پایمال مىشود.
وارث: از جمله آیات قرآن کریم که توجه به آن دقیقا اشاره‌ای به دوران زندگی جامعه بشری امروز است آیه 33 سوره مبارکه «احزاب» است که ترجمه و شرح آن از تفسیر نور حجت‌الاسلام محسن قرائتی برای عموم مخاطبان می‌آید:
«وَقَرْنَ فِى بُیُوتِکُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الْأُوْلَى وَأَقِمْنَ الصَّلاةَ وَآتِیْنَ الزَکَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»
و در خانههاى خود قرار گیرید و همچون دوران جاهلیّتِ نخستین، با خودآرایى ظاهر نشوید (و زینتهاى خود را آشکار نکنید)، و نماز را بر پا دارید و زکات بدهید، و از خدا و رسولش اطاعت کنید؛ همانا خداوند اراده کرده است که پلیدى (گناه) را از شما اهل بیت (پیامبر) دور کند و کاملاً شما را پاک سازد.
نکته‌ها
«قَرْنَ» از «وقار» یا «قرار» است، و نتیجهى هر دو معنا یکى است. یعنى براى خودنمایى از خانههاى خود خارج نشوید.
«تبّرج» از «بُرج» به معناى خودنمایى است، همان گونه که برج در میان ساختمانهاى دیگر جلوه خاصّى دارد.
جاهلیّتِ اُولى نشان دهنده ظهور جاهلیّت اُخرى است که ما امروز شاهد آن هستیم. در حدیث نیز آمده است: «ستکون الجاهلیّة الاخرى»؛ به زودى جاهلیّت دیگرى فرا مىرسد.
اگر در جاهلیّت آن روز دختر را زنده به گور مىکردند، امروز با سقط جنین، هم دختر را نابود مىکنند، هم پسر را.
اگر در جاهلیّت آن روز قتل و آدم کشى وجود داشت، امروز در جنگهاى بزرگ و جهانى کشتارهاى میلیونى انجام مىگیرد.
در جاهلیّت آن روز مدرسه نبود و جنایت انجام مىگرفت، امروز با وجود هزاران دانشگاه، مهمترین حقوق انسانها پایمال مىشود.
در جاهلیّت آن روز فساد و زنا جرم بود؛ امّا امروز در مترقّىترین کشورهاى جهان، همجنس بازى قانونى است.
مطالبى درباره آیه تطهیر
«اِنَّما یُریدُ اللّهُ لیُذهِبَ عنکْم الرِّجْسَ اَهلَ البَیتِ وَ یُطهِّرَکُمْ تَطهیراً»
* کلمه «اِنّما» نشانهى این است که آیهى شریفه درباره یک موهبت استثنایى در مورد اهلبیت علیهم‌السلام سخن مىگوید.
* مراد از «یُرید»، اراده تکوینى است، زیرا اراده تشریعى خداوند، پاکى همه مردم است نه تنها اهل بیت پیامبر اکرم علیهم‌السلام.
* مراد از «رجس» هر گونه ناپاکى ظاهرى و باطنى است.
* مراد از «اهل البیت» همه خاندان پیامبر نیست، بلکه برخى افراد آن است که نام آنان در روایات شیعه و سنّى آمده است. این گروه عبارتند از: علىّ و فاطمه و حسن و حسین علیهم‌السلام.
سؤال: دلیل این انحصار چیست؟ و چرا این بخش از آیه درباره زنان پیامبر یا تمام خاندان آن حضرت نیست؟
پاسخ:
1. روایاتى از خود همسران پیامبر حتّى از عایشه و امّ سلمه نقل شده که آنان از رسول خداصلى الله علیه وآله پرسیدند: آیا ما هم جزء اهل بیت هستیم؟ پیامبر فرمود: خیر.
2. در روایات متعدّدى مىخوانیم: پیامبر عبایى بر سر این پنج نفر کشید (که یکى از آنان خود حضرت بود) و فرمود: اینها اهل بیت من هستند و اجازه ورود دیگران را نداد.
3. پیامبر اکرم(ص) براى این که اختصاص اهل بیت را به پنج نفر ثابت کند، مدّت شش ماه (و به گفته بعضى روایات هشت یا نه ماه) به هنگام نماز صبح از کنار خانه فاطمه علیها السلام مىگذشت و مىفرمود: «الصّلاة یا اهل البیت انّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرّجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا».
در کتاب احقاق الحق بیش از هفتاد حدیث از منابع معروف اهل سنّت درباره اختصاص آیه شریفه به پنج نفر ذکر شده و در کتاب شواهد التنزیل که از کتب معروف اهل سنّت است بیش از یکصد و سى روایت در همین زمینه آمده است.
به هر حال این آیه شامل زنان پیامبر نمىشود زیرا:
آنها گاهى مرتکب گناه مىشدند. در سوره تحریم مىخوانیم: پیامبر رازى را به بعضى از همسرانش فرمودند و او امانت دارى نکرد و به دیگرى گفت. قرآن این عمل را گناه نامیده، فرمود: «ان تتوبا اِلى اللّه فقد صغت قلوبکما».
عایشه که همسر پیامبر بود، جنگ جمل را علیه حضرت على علیه‌السلام به راه انداخت و سپس پشیمان شد، با آنکه در این جنگ عدّه بسیارى از مسلمانان کشته شدند؟
چند سؤال
1. آیا «یطهّرکم» به معناى آن نیست که اهل بیت علیهم السلام آلودگى داشتهاند و خداوند آنان را تطهیر کرده است؟
پاسخ: شرط تطهیر آلودگى نیست، زیرا قرآن درباره حوریان بهشتى کلمه «مطهّرة» را به کار برده در حالى که هیچ گونه آلودگى ندارند. به عبارت دیگر «یطهّرکم» به معناى پاک نگهداشتن است نه پاک کردن از آلودگى قبلى.
2. اگر اهل بیت تنها پنج نفرند، چرا این آیه در میان جملاتى قرار گرفته که مربوط به زنان پیامبر است؟
پاسخ:
الف: جمله «انّما یرید اللّه ...» به صورت جداگانه نازل شده ولى هنگام جمع آورى قرآن در این جا قرار گرفته است.
ب: به گفته تفسیر مجمع البیان، رسم فصیحان و شاعران و ادیبان عرب این بوده که در لابلاى مطالب معمولى حرف جدید و مهمّى مطرح مىکنند تا تأثیرش بیشتر باشد. چنانکه در میان اخبار صدا و سیما، اگر گوینده یک مرتبه بگوید: به خبرى که هم اکنون به دستم رسید توجّه فرمایید، این گونه سخن گفتن یک شوک روانى و تبلیغاتى ایجاد مىکند. نظیر این آیه را در آیه سوّم سوره مائده خواندیم که مطلب مربوط به ولایت و امامت و کمال دین و تمام نعمت و یأس کفّار و رضاى الهى، در کنار احکام مربوط به گوشت خوک و خون، نازل شده و این گونه جا سازىها رمز حفظ قرآن از دستبرد نااهلان است. درست همان گونه که گاهى زنان هنگام خروج از خانه زیور آلات خود را در لابلاى پنبههاى متّکا قرار مىدهند. با این که طلا و پنبه رابطهاى ندارند ولى براى محفوظ ماندن از دستبرد نااهلان این کار انجام مىگیرد.
ج: در میان سفارش‌هایى که به زنان پیامبر مىکند، یک مرتبه مىفرماید: خدا اراده مخصوص بر عصمت اهل بیت دارد، یعنى اى زنان پیامبر! شما در خانهاى هستید که معصومین علیهم‌السلام هستند و حتماً باید تقوا را بیشتر مراعات کنید.
د: در مورد اهل بیت ضمیر جمع مذکر به کار رفته که نشان غالب بودن مردان است، به خلاف جملات مربوط به زنان پیامبر که در آنها از ضمیر جمع مؤنث استفاده شده است. «بیوتکنّ، اقمن - عنکم، یطهّرکم»
گرچه این آیه خطاب به زنان پیامبر است ولى قطعاً مراد همه زنان مسلمان هستند که باید به این دستورها عمل کنند.
پیام‌ها
1- جایگاه زن یا خانه است یا بیرون خانه بدون خود نمایى. «قرن - لا تبرّجن»
2- ارتجاع و عقب‌گرد به دوران جاهلى ممنوع است. «لا تبرّجن تبرّج الجاهلیّته الاولى»
3- خودنمایى نشانه تمّدن نیست، نشانه جاهلیّت است. «تبرّج الجاهلیّته الاولى»
4- نماز و زکات دو عنصر ناگسستنى و متلازم یکدیگرند. «الصلاة و... الزکوة»
5 - اطاعت از پیامبر اکرم(ص) در کنار اطاعت از خدا واجب است. «اَطِعن اللّه »
6- گناه، پلیدى روح است و خاندان نبوّت باید از این پلیدى دور باشند. «لیذهب عنکم الرّجس اهل البیت»