بهترین صدقات کدامند؟
این پاسخ ها که عمومیت فراوانی هم در بین مردم دارند نشان از فهم غلط و نادرست ما نسبت به سیستم محاسبه اعمال در دستگاه الهی دارند. یعنی ما نمی دانیم محاسبه خدا چگونه است و با معیارهای خودمان می سنجیم. مثلا در نگاه ما کسی که صد هزار تومان صدقه می دهد برتر از کسی است که هزار تومان صدقه می دهد و این در نظر ما یک امر بدیهی است. اما آیا در سیستم محاسبه دستگاه الهی هم اینگونه است؟ آیا آن صد هزار تومان لزوما برتر از هزار تومان است؟
روایات این را نمی گویند. در کتاب معراج السعاده اثر ارزشمند عالم وارسته ملا احمد نراقی (۱) روایتی به این مضمون نقل شده است:
«یک درهم نقره صدقه، در نزد خداى متعال چه بسا افضل باشد از صد هزار دینار طلا. عرض شد چگونه چنین می‌شود؟ فرمود: شخصى از مال فراوان و بسیار خود، صد هزار دینار صدقه می‌دهد و دیگرى از تمام دارایى خود که دو درهم است یک درهم صدقه می‌دهد که غیر از آنها هیچ ندارد، پس همین یک درهم از آن صد هزار بهتر و برتر است».
***
سه نکته:
* کمیت یا کیفیت!؟
معیار ما در ارزش گذاری کمیت است اما در پیشگاه الهی کیفیت بالاتر از کمیت است. کیفیت هم به عوامل گوناگونی بستگی دارد از جمله مهمترین آنها نیت و اخلاص است. بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است.
** صدقه کم ولی با ارزش بسیار
از طرفی هرچند میزان صدقه مهم است اما نسبت آن به کل دارایی هم اهمیت دارد لذا در آیه ۷۹ سوره توبه می فرماید:
«آنهایى که از مؤمنان اطاعت کار، در صدقاتشان عیب‌جویى میکنند، و کسانى را که (براى انفاق در راه خدا) جز به مقدار (ناچیز) توانایى خود دسترسى ندارند، مسخره مینمایند، خدا آنها را مسخره میکند (و کیفر استهزاکنندگان را به آنها می‌دهد) و براى آنها عذاب دردناکى است.»
*** بهترین صدقات کدامند؟
با این معیار یعنی محاسبه مقدار صدقه به کل اموال معمولا فقرا نسبت به اغنیاء انسان های بسیار بخشنده تری خواهند بود! در روایات هم داریم که پیامبر اسلام(ص) فرمود: «أفضل الصدقة جهد المقل» یعنی بهترین صدقات بذل مال نمودن مرد فقیر است. (معدن الجواهر، ص ۲۲)
سخن آخر اینکه اگر دو نفر هر دو به یک میزان انفاق کنند، نیت و اخلاصشان هم یک اندازه باشد، مثلا یکی از ۱۰ میلیون دارایی یک میلیون و دیگری از یک میلیارد دارایی یک میلیون صدقه داده اند، در این صورت برتری با نفر اول است زیرا ایثار و گذشت او بسیار بیشتر و با ارزش تر بوده است.
پی نوشت:
۱- از محضر آیت الله بهجت (ره) سئوال شد : برنامه ای جهت سیر و سلوک مرحمت فرمایید. ایشان فرمودند: روزانه نصف صفحه از کتاب شریف معراج السعاده را بخوانید و بدان عمل کنید.
منبع: تراز
/1102001307