خداوند انسان را به چه چیزی آزمایش می‌کند؟

حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدباقر علوی تهرانی به شرح و تفسیر دعاهای روزانه ماه مبارک رمضان پرداخته است که  تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.

تفسیر دعای روز چهاردهم ماه مبارک رمضان به این شرح است:

اللّهُمَّ لَاتُؤاخِذْنِی فِیهِ بِالْعَثَراتِ، وَأَقِلْنِی فِیهِ مِنَ الْخَطایا وَالْهَفَواتِ، وَلَا تَجْعَلْنِی فِیهِ غَرَضاً لِلْبَلایا وَالْآفاتِ، بِعِزَّتِکَ یَا عِزَّ الْمُسْلِمِینَ

خدایا، مرا در این ماه بر لغزش‌ها سرزنش مکن و از خطاها و افتادن در گناهان دور بدار و هدف بلاها و آفات قرار مده، به عزّتت ای عزّت مسلمانان

خواسته‌های روز چهاردهم ماه مبارک رمضان:

خدایا؛

۱. مرا به لغزش‌هایم مؤاخذه نکن.

۲. لغزش‌هایم را ببخش.

۳. مرا آماج ابتلائات و امتحانات برای تأدیب من (ادب‌شدن) قرار نده.

«اللّهُمَّ لَاتُؤاخِذْنِی فِیهِ بِالْعَثَراتِ»

با اینکه جایگاه اصلی عقوبت گناهان آخرت است ولی به تصریح آیات قرآن، در مواردی دنیا نیز چنین بستری دارد.

در سوره حج آیه ۹ می‌فرماید: لَهُ فِی الدُّنْیَا خِزْیٌ وَنُذِیقُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَذَابَ الْحَرِیقِ برای آنان در دنیا ذلت خواری، رسوایی است و روز قیامت عذاب سوزان به آنان می‌چشانیم.

اگرچه این عذاب در مقایسه با عذاب آخرت کمتر است ولی هست و راه فراری از آن وجود ندارد.

در سوره فصلت آیه ۱۶ می‌فرماید: لِنُذِیقَهُمْ عَذَابَ الْخِزْیِ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَلَعَذَابُ الآخِرَةِ أَخْزَی در زندگی دنیا عذاب خواری و رسوایی را به آنان بچشانیم، و بی‌تردید عذاب آخرت رسوا کننده‌تر است.

بنابراین رسول خدا (ص) در دعای امروز از خداوند درخواست می‌کنند که در دنیا در مقابل لغزش‌ها مؤاخذه نباشد، نظیر و شبیه آنچه برای اقوام گذشته آمده بود.

گناهان قوم ثمود، عاد، و قوم شعیب (ع)، لوط (ع) و نوح (ع) مانند: کم‌فروشی، گناه جنسی، مسخره کردن انبیا و تعالیم آنان، گوش نکردن به فرمایشات پیامبران الهی و … هنوز هم وجود دارد.

«وَأَقِلْنِی فِیهِ مِنَ الْخَطایا وَالْهَفَواتِ»

این فقره در واقع مربوط به آخرت است که اگر خطاها را نادیده نگیرد جهنم جزای آن خواهد بود که بد جایگاهی است.

هفوات به معنای لغزش است. این بدان معنی است که گناهانی نادیده گرفته می‌شود که از سر لغزش و خطا باشد نه از سر عمد.

در سوره نساء آیه ۱۷ می‌فرماید: إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَی اللهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ بی‌تردید توبه نزد خدا فقط برای کسانی است که از روی نادانی مرتکب کار زشت می‌شوند.

امام زین‌العابدین (ع) در دعای شریف ابوحمزه به حضرت حق چنین عرض می‌کنند:

«إِلَهِی لَمْ أَعْصِکَ حِینَ عَصَیْتُکَ وَ أَنَا بِرُبُوبِیَّتِکَ جَاحِدٌ وَ لا بِأَمْرِکَ مُسْتَخِفٌّ وَ لا لِعُقُوبَتِکَ مُتَعَرِّضٌ وَ لا لِوَعِیدِکَ مُتَهَاوِنٌ لَکِنْ خَطِیئَةٌ عَرَضَتْ وَ سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی وَ غَلَبَنِی هَوَایَ» خدای من، هنگامی که تو را نافرمانی کردم به این دلیل نبود که پروردگاریت را منکرم یا برای فرمانت ارزش قائل نیستم یا اینکه از کیفر تو باکی ندارم یا اینکه وعیدت به جهنم را جدی نمی‌دانم بلکه خطایی بود که در برابر من قرار گرفت، نفس اماره مرا فریب داد و هوا و هوس بر من چیره شد.

«وَلَا تَجْعَلْنِی فِیهِ غَرَضاً لِلْبَلایا وَالآفاتِ»

در مقطع اهداف مقدماتی برای خلقت و آفرینش انسان، سه مرحله را ذکر می‌کنند:

۱. امتحان و ابتلاء الهی

۲. علم و معرفت

۳. عبادت و بندگی

هرکدام از اینها زمینه‌ساز مرتبه بعدی است. سنتِ امتحان، قطعی است و برای همه موجودات ذی‌شعور و دارای اندیشه مانند جن، ملک، انبیا و انسان‌های عادی هست و حتی امت‌ها نیز آزمون و ابتلایی داشته‌اند.

در سوره ملک آیه ۲ می‌فرماید: الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاةَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً آنکه مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید.

خداوند ما را به چه چیزی آزمایش می‌کند؟

در آیات مختلف موارد متعددی ذکر شده است: کمبود مالی، خیر و شر، مرگ و زندگی، نصیب دنیا...

برای چه امتحان می‌کند؟

آزمایش می‌کند، تا معرفت و علم پیدا کنیم، تا نسبت به او بنده باشیم. ما مفصلاً در بحث‌های مکارم اخلاق به این مسئله پرداخته‌ایم.

حضرت امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «إِنَّ الْبَلَاءَ لِلظَّالِمِ أَدَبٌ وَ لِلْمُؤْمِنِ امْتِحَانٌ وَ لِلْأَنْبِیَاءِ دَرَجَهٌ وَ لِلْأَوْلِیَاءِ کَرَامَهٌ» سنتِ ابتلاء برای ظالم ادب شدن، برای اهل ایمان امتحان (جدا شدن مؤمن واقعی از غیر آن)، برای انبیا باعث رسیدن به درجات و مقامات عالیه و برای ائمه کرامت و بزرگواری است.

در دعای امروز از خداوند درخواست می‌کنیم که امتحان و ابتلائات جنبه تأدیب (ادب شدن) و تنبیه نداشته، بلکه جنبه تطهیر داشته باشد یعنی می‌خواهیم از گناهان پاک شویم نه اینکه چون گنهکار هستیم ما را در دنیا به امتحان‌های سخت عقوبت کنند.

«بِعِزَّتِکَ یَا عِزَّ الْمُسْلِمِینَ»

خداوندا! به سبب عزتت درخواستم را برآورده ساز، ای عزت‌بخش مسلمانان.

منبع: مهر