تفاوت معنایی وهاب، رحمان، رحیم، کریم، جواد و سخی

از صفات خداوند تبارک و تعالی می‌توان به وهاب، رحمان، رحیم، کریم، جواد و سخی اشاره کرد که همگی معنای بخشنده بودن را می‌دهد. تفاوت آنها در چیست؟ اگر صفات دیگری هم به همین معنای ظاهری با موارد گفته شده بود.
پاسخ اجمالی
معانی صفاتی؛ مانند وهاب، رحمان، رحیم، کریم، جواد و سخی، تقریبا نزدیک به هم هستند؛ به همین جهت گاهی یکی در ترجمه و تعریف دیگری به کار می‌رود.

اما در مورد معنای خاص هر یک از آنها -با قطع نظر از اختلاف دیدگاه لغت‌شناسان- می‌توان چنین تفاوت‌هایی را بیان کرد:

«وهاب»: هبه به معنای اعطاء و به ملکیت درآوردن مال خود به دیگری است، بدون دریافت عوض و چیزی در مقابل آن.
2 و 3. «رحمان» و «رحیم»: این دو کلمه از ریشه‌ی «رحم» و «رحمت» گرفته شده‌اند؛ و رحمت به معنای دادن نعمت به محتاج است که حالت فعلی و عملی دارد و مقابل «رقّت» است که امری قلبی می‌باشد.

اما در تفاوت بین «رحمان» و «رحیم»، برخی «رحمان» را رسا و بلیغ‌تر از «رحیم» می‌دانند؛ یعنی در رحمان، نسبت به رحیم، رحمت و دلسوزی بیشتری وجود دارد.

از امام صادق‌(ع) روایت شده است: «رحمان اسم خاص و صفت عام است، و رحیم اسم عام و صفت خاص است». یعنى رحمان از نام‌های ویژه‌ی خداوند است و غیر خدا کسی را نمی‌توان رحمان نامید؛ زیرا احدى غیر از خداوند چنین رحمت گسترده‌ای ندارد که تمام اشیاء را فرا گیرد، ولی رحیم اسم عام است و اطلاق آن بر غیر خدا جایز است؛ و رحیم چون دلالت بر ثبات و دوام رحمت می‌کند، ویژه مؤمنان است که در دنیا و آخرت مشمول رحمت حق هستند، ولى غیرمؤمن بهره‌ای از رحیمیت خداوند ندارد؛ یعنی به جهت ایمان‌نیاوردن، خود را از رحمت دائمى حق بی‌نصیب می‌سازد.

کریم: از ریشه‌ی «کرم»، به معنای شرافت‌داشتن و مقابل لؤم و پستی است.
جواد: به معنای بذل و بخشش مال یا دانش است.برخی نیز جواد به معنای عطاء و بخشش زیاد، و مطابق با حکمت، و بدون درخواست عطاشونده معنا کرده‌اند.
سخاوت: به معنای جود است؛ ولی با این تفاوت که سخاوت، با رضایت خاطر و نرمی بیشتر بخشش‌کننده نیز همراه است.
بنابراین، معنای صریح رحمان و رحیم، بخشنده‌بودن نیست، اگرچه برخی «بسم الله الرحمن الرحیم» را «به نام خداوند بخشنده مهربان» ترجمه کرده‌اند.

منبع: اسلام کوئست