صحابی امیرالمومنین (ع) که پیامبر (ص) سخاوت او را ستود

در میان خصوصیات فردی و اجتماعی قیس، آنچه وی را از دیگر یاران علی علیه السلام متمایز می سازد، بینش سیاسی- اجتماعی اوست؛ به گونه ای که مورخان و سیره نویسان وی را یکی از پنج سیاستمدار عرب در عصر پیامبر(ص) و علی علیه السلام می خوانند. او بزرگ مردی است که معاویه او را با صد هزار نفر از یاران خود برابر می داند. ابوالفرج اصفهانی می گوید: قیس بلند اندام بود و هنگامی که بر اسب تنومند و بزرگ می نشست، پاهایش از دو سو به زمین می رسید، همچنین در چهره اش حتی یک تار مو هم وجود نداشت اما با این همه زیبا روی بود.

* شخصیت والای قیس

اگر محققی زندگی سراسر افتخار و با برکت قیس را دقیق و بی طرفانه مورد مطالعه قرار دهد و ایمان، رفتار، صفات، وضع زمان و محیط و مواضع وی را بررسی کند، او را از اصحاب راستین و نمونه پیامبر (ص) خواهد یافت. او مردی است که در سراسر عمر،رفتاری سنجیده و برادرانه داشت، از خلقی صاف و بی آلایش برخوردار بود، جز خدا از کسی نمی ترسید و بر خلاف باورهای مذهبی اش عمل نمی کرد؛ تا جایی که امام علی علیه السلام که از ضمایر بندگان و شخصیت درونی افراد آگاه بود، در منشور حکومتی خود به مردم مصر نوشتند: قیس از کسانی است که من از ایمان او خشنودم.

* دانش قیس

قیس تنها یک مرد سیاسی و نظامی نبود، بلکه از همان روزها که پدر او را به خدمت رسول خدا (ص) گماشت، دارای هوشی سرشار بود و از پیامبر(ص) دانش فراوان آموخت. او پس از پیامبر(ص) از دروازه شهر علم رسول خدا(ص) حضرت علی علیه السلام حقایقی را فرا گرفت و خطابه ها، ادعیه و گفتارهای برجای مانده از قیس بن سعد، گواه دانش سرشار اوست. وی از پیامبر(ص)، امام علی علیه السلام، پدرش (سعد)، عبدالله بن حنظله بن راهب انصاری، عبدالرحمان بن ابی لیلی، عروه بن زبیر، شعبی، میمون بن ابی شبیب، عریب بن حمید همدانی و... روایت نقل کرده است.

* شجاعت قیس

قیس شمشیردار پیامبر(ص) بود و در تمام غزوه ها همراه ایشان بود. او پرچم انصار را حمل می کرد و هیبتی داشت که دل های شجاعان را می لرزاند. حضور قیس در صحنه های گوناگون، مخالفان خدا و رسول خدا (ص) را دچار بیم و هراس می کرد. قیس جنگاوری شکست ناپذیر بود. او در کلیه نبردها با شجاعت، اراده ای آهنین و همت استوار پا یه میدان می نهد و دل های شجاعان را می لرزاند؛ او هیچگاه پشت به دشمن نمی کرد.

* زهد قیس

مسعودی درباره زهد او می نویسد: قیس بن سعد از حیث زهد و دینداری و پیروی از علی علیه السلام دارای مقامی والاست. زهد و وارستگی او، از بخشش های فراوان و بی اعتنایی اش به سفره رنگین معاویه به خوبی آشکار است. علاوه بر این، خطابه های شورانگیز و سخنان او نیز نشان دهنده پارسایی اوست.

* امانتداری قیس

پیامبر(ص) مناصب متعددی به قیس تفویض کرد. او کارگزار پیامبر(ص) در صدقات مسلمانان بود. این منصب خطیر معمولا به افرادی واگذار می شود که امین و قانع باشند.

* سخاوت قیس

قیس مردی بخشنده و جوانمرد بود و در سایه ایمان و صفات والای انسانی اش، برای همه خیر و خوبی می خواست و تلاش می کرد حتی به افرادی که نمی شناخت سود برساند. او این خصلت را از نیاکانش به ارث برده بود. رسول خدا(ص) در این باره فرمودند: جود و سخاوت در سرشت این خاندان نهفته است.

او اموال فراوان داشت و به نیازمندان قرض الحسنه می داد. روزگاری بیمار شد، بدهکاران چون در پرداخت بدهی شان تأخیر کرده بودند، از دیدارش شرم داشتند وبه عیادتش نمی رفتند. قیس چون تعداد عیادت کنندگانش را اندک یافت، گفت: خداوند ثروتی را که موجب شود برادران مؤمن کم تر از یکدیگر دیدن کنند، نابود سازد. سپس فرمان داد در شهر فریاد بزنند که قیس همه بدهکارانش را بخشیده است. طولی نکشید که مردم به خانه اش هجوم بردند. ازدحام جمعیت چنان بودکه پلکان در ورودی خانه اش خراب شد.

وی بعد از صلح امام حسن(ع) به مدینه رفت و در همانجا درگذشت.

آشنایی با یاران امام علی(ع) - ناصر باقری بیدهندی

/1102101305