راز میان عرفه و کربلا

وی ادامه داد: انسان تا خودش را نشناسد نمی تواند به عنوان یک subject یا فاعل با عالم ارتباط برقرار کند  و به بیان دیگر وارد پله دوم شود، ما تا وارد پله دوم نشویم به آثار قدرت خداوند سبحان پی نمی بریم و در نتیجه قادر نخواهیم بود تا از اسما و صفات الهی که در عالم تجلی پیدا کرده است به مبدا عالم برسیم. این سه مرحله دقیقا مراحل و مطالبی است که امام حسین(ع) در دعای عرفه بیان کرده است.

استاد دانشگاه مالک اشتر اصفهان تصریح کرد: در مرحله اول دعای عرفه، امام حسین (ع) خودشناسی می کنند، از جسم عنصری آغاز کرده سپس در مرحله دوم وارد مسایل مربوط به پیرامون و نظام عالُم می شوند، آنجایی که در رابطه با زمین و آسمان می گویند، در وادی سوم امام حسین(ع) با عبارات «انت الذی، انت الذی» وارد مبحث سوم به عنوان سومین گام یا مرحله عرفان اسلامی می شوند و نکته قابل توجه در مورد این مساله آن است که حضرت(ع) در مرحله اول به عنوان فاعل صحبت می کنند و در واقع خودشناسی را در این مرحله مطرح می کنند، در مرحله دوم به عنوان یک نفر که جهان را به شکل عارفانه ترسیم و توصیف می کند سخن می گویند که لازمه این امر آن است که فرد در دنیا و فضای مادیات  آن هضم نشده باشد.

وی ادامه داد: اما در مرحله سوم حضرت سیدالشهداء(ع) بیان شان در مورد ارتباط میان بنده و پروردگار یک بیان حقیقی و بایسته است. قید حقیقی می گوید هرکسی در عالم سر جایش ایستاده است و مسئولیت اعمال اش را می پذیرد در عین حال باید حواس افراد به این مساله باشد که من به عنوان بنده همه کاره عالم نیستم و تقدیرات عالم به دست پرودگار است. اما از قید بایسته این مساله استفاده می شود که تا زمانی که الزامات رابطه کلامی، قلبی و رفتاری ما با خداوند سبحان، اصلاح نشود نمی توانیم با خداوند سبحان ارتباط برقرار کنیم؛ بنابراین، به یک نتیجه گیری کلی می کنیم که بر اساس آن دعای عرفه برای عرفا، درس عرفان و برای غیر عارفان درست معرفت شناسی است.

حجت الاسلام حدادپور در ادامه و در پاسخ به پرسشی در مورد اینکه چرا روز عرفه را عید نمی دانیم اما در بیان فضیلت هایش آن را کمتر از عید به حساب نمی آوریم، گفت: عرفه روز عید معرفی نشده چون عید تعریف دارد و طبق فرهنگ ما لازمه عید شادمان زیستن و شادمان بودن است، با این حال عرفه کمتر از عید هم معرفی نشده است چون روح عید تازه شدن است. اما اینکه چرا در روز عرفه بیشتر جنبه سوگوارانه وجود دارد علت آن است که خبر شهادت جناب مسلم در این روز به امام حسین(ع) رسید و حضرت(ع) دست یتیمی بر سر طفلان مسلم کشیدند.

مولف «شرح خطبه منای امام حسین(ع)» ادامه داد: اینکه وجهه سوگواری در عرفه پررنگ است چهار دلیل دارد، اول اینکه مسیر حرکت امام حسین(ع) مشخص شد، دیگر نمی توانستند به مدینه بازگردند ولی می توانستند در مکه بمانند، دوم اینکه باید اتمام حجت می شد برای کسانی که نامه برای امام حسین(ع) نوشته بودند.  حضرت(ع) در روز عرفه فرمودند: «نامه هایی که از کوفه آمده را جمع کنید که با آن کار داریم»، سومین مساله اینکه اهالی کوفه با تنها گذاشتن مسلم این پیام را داده بودند که ما جانشین یا زعیم و یا فقیه نمی خواهیم بلکه به خود امام عصر نیاز داریم که منظورشان امام حسین(ع) بوده است. اما چهارمین عامل در پیوند عرفه با واقعه کربلا به خاطر خطبه ای بود که امام حسین(ع)  بعد از دعای عرفه برای حضار قرائت کردند.

این محقق ادامه داد: این خطبه در کتاب «مدینه تا کربلا» نوشته مرحوم نجمی آمده است. حضرت(ع) بعد از دعای عرفه رو به حضار که جمعیت وسیعی بودند نموده و شروع به تبیین شرایط کردند و گفتند: من خبر شهادت سفیرم را شنیدم. او را تنها رها کردند، همه می توانید در مکه بمانید چراکه حریم حرم حفظ نمی شود، به مدینه نیز نمی توانیم برگردیم چون ممنوع الورود به آنجا هستیم و خلاصه اوضاع از نظر سیاسی به این شرح است یعنی به نفع ما نیست. ما چاره ای نداریم جر اینکه پا در راهی بنهیم که تقدیر ماست و تقدیر ما به طرف کوفه است.  یعنی امام حسین(ع)حتی مقصد را هم معین کردند(راوی می گوید همانجا تعداد قابل توجهی از حضرت(ع) جدا شدند و حضرت(ع) با کاروان شان شبانه از آنجا به سمت کوفه حرکت کردند، بنابراین پیوند عظیمی که میان عرفه و کربلا است از این جهات است که عنوان شد.

معاویه به هر طریق شرایط را برای پیروان اهل بیت(ع) سخت کرده بود

وی با اشاره به وضعیت آن روز جهان اسلام اظهار کرد: معاویه چند سال قبل از اینکه به درک واصل شود، چهار بخشنامه را صادر کرد که این چهار بخشنامه شرایط را برای اهل بیت(ع)، شیعیان و مخصوصا مردم مدینه به شدت سخت کرده بود. امام حسین(ع) در سال آخر حکومت معاویه بود که همه بزرگان و رجال و نخبگان ساسی بلاد مسلمین را در صحرای منا جمع کردند و برایشان خطبه مفصلی خواندند، تعبیر ما از این خطبه آن است که حضرت اباعبدالله الحسین(ع) برای آنکه آنها را از خواب بیدار کنند اصطلاحا تا به قیامت به صورت آنها خون پاشیدند. امام حسین(ع) تا قیامت با خون خودشان و با این حرکت به صورت خواب آلود بشریت و به خصوص نخبگان جهان اسلام در آن زمان خون پاشیدند تا بیدار شوند. از این رو، این خطبه به مثابه بیدار کردن بشریت تا قیامت است.

/1102001307