حجت الاسلام قائمی: روزه قلبی، انسان را بالا می برد+گزارش تصویری
وارث: مراسم شب اول ماه مبارک رمضان با سخنرانی حجت الاسلام مهدی قائمی و مناجات خوانی حاج مهدی سماواتی در حسینیه آیت الله حق شناس برگزار شد.
در ادامه متن سخنرانی حجت الاسلام قائمی را می خوانید:
مراتب روزه
ماه رمضان ماه مبارک خداست. روزه از دیدگاه اهل بیت علیهم السلام چند مرحله دارد. متاسفانه مردم آن ابتدایی ترین مرحله روزه را می شناسند. امیرالمومنین علیه السلام می فرماید: صوم القلب خیر من صیام اللسان و صوم اللسان خیر من صیام البطن1؛ روزه قلب بهتر و بافضیلت تر است از روزه لسان، روزه زبان با فضیلت تر است از روزه شکم. از همین روایت معلوم می شود روزه سه مرحله دارد. مرحله ی اول روزه شکم است که به آن روزه بدنی می گویند؛ یعنی بدنت فقط روزه است. نخور، نیاشام و بعضی کارها را انجام نده تا روزه ات باطل نشود، این نوع روزه ابتدایی ترین و پایین ترین مرحله روزه است.
یک مرحله از این بالاتر هم داریم که صوم اللسلان. کلمه لسان فقط مربوط به زبان نیست بلکه یعنی روزه عملی. حضرت زهرا سلام الله علیها می فرماید: چه کار کرده کسی که زبانش، گوشش، چشمش و جوارحش روزه نباشد؛ چه کار کرده؟ یعنی فقط شکمش روزه باشد.
روزه عملی
پس دو مرحله روزه عبارت است از: روزه بدنی و روزه عملی؛ روزه عملی به روزه زبان تعبیر شده چرا زبان؟ چون کنترل کردن زبان سخت ترین اعمال است. کسی بتواند زبانش را کنترل کند بقیه اعضا را هم می تواند کنترل کند. پیغمبر صلی الله علیه و آله این را فرمودند. حضرت می فرماید: صبح که می شود اعضاء با یکدیگر سلام و علیک می کنند، زبان از اعضاء می پرسد: حال شما چطور است؟ بقیه اعضاء جواب می دهند: اگر تو خراب کاری نکنی حال ما خوب است. اینها در عالم باطن است و ما نمی شنویم. یعنی رأس تمام گرفتاری های عمل با کنترل زبان درست می شود. این یک دلیل دقیق علمی دارد، اگر زبان را کنترل نکنی اثری روی بقیه اعضاء می گذارد که از کنترل انسان خارج می شود.
تاثیرات محدود روزه بدنی
اعمال انسان هم باید روزه باشد، یعنی فقط شکمت را از آب و غذا مسدود نکردی وعملت را از آنچه نباید، مسدود کردی، چشمت هر چه می خواهد نبیند، گوشت هر چه می خواهید نشنود، زبانت آنچه را خدا ممنوع کرده نگوید. روزه چنین آدمی یک پله از روزه های دیگران بالاتر است.
نه اینکه روزه دیگران قبول نباشد بلکه هر سطحی اثر خودش را دارد، هر عملی اثر سطح خودش را می گذارد. مثلا اگر من با چشمم گناه کردم بهترین راه توبه چشم این است که با این چشم عمل عبادی انجام دهم. پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: اگر کسی یک فضیلت از فضایل امیرالمومنین علیه السلام را با چشمش بخواند خداوند گناهان چشم او را می آمرزد، یا فضیلتی را با زبانش بخواند خداوند گناهان زبان او را می آمرزد، یا اگر با گوش خود بشنود خداوند گناهان گوش او را می آمرزد. یعنی هر چیزی در مرتبه خودش.
کسی که مبغض و دشمن امیرالمومنین علیه السلام است، نماز شب بخواند، استغفار کند، برای سیدالشهدا علیه اسلام گریه کند، آیا فایده دارد؟ خیر فایده ندارد چون هر مرتبه ای با مرتبه ی خودش باید اثرگذاری داشته باشد یا اثر خودش را باطل کند.
کسی که فقط و فقط بدنش روزه است، یعنی روزه عملی ندارد و گناه می کند، تهمت می زند و غیبت می کند چقدر اثر دارد؟ اثرش در حد بدن است، یعنی پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: روزه بگیرید تا سالم بمانید؛ اینها هم سالم می مانند از نظر بدنی. خیلی از مسیحیان در ایام ماه رمضان 10 روز روزه می گیرند و می گویند برای سلامتی بدن مفید است.
امیرالمومنین علیه السلام فرمود: چه بسیار افرادی که از روزه جز گرسنگی و تشنگی چیزی عایدشان نمی شود. گرسنگی و تشنگی برای بدن مفید است، اما کسی که فقط روزه بدنی دارد اثر ملکوتی هم می برد؟ در حضور پیامبر صلی الله علیه و آله یک خانمی غیبت کرد، حضرت به او فرمود: روزه ات باطل شد؛ روزه عملی منظور بود نه روزه بدنی، لذا در فتوای علما هم نداریم که اگر غیبت کردی روزه باطل می شود.
کسی که روزه جوارح دارد یعنی عملاً روزه است یک پله بالاتر است و حسابش فرق می کند. ار روزه عملی بالاتر روزه قلب است. بعضی از ما روزه عملی را تا حدی رعایت می کنیم و می گوییم: آقا روزه ای غیبت نکن، نگاه حرام نکن و ... روزه قلب باب مفصلی است. در باب اعمال و بدن همین قدر که بین روزه بدنی وعملی فاصله هست، بین روزه قلبی و روزه عملی فاصله هست، تفاوت زمین تا آسمان است و فضیلت بیشتر بر روزه عملی دارد.
فضایل زیادی برای روزه گرفتن در روایات وارد شده است پس چرا تبدل و تحول حالی برای انسان حاصل نمی شود؟ چرا من همانیم که هستم؟ معلوم می شود در باب روزه فقط یک مقداری روزه عملی را رعایت می کنیم اما روزه قلبی که افضل تمام روزه هاست را رعایت نمی کنیم.
خداوند را مبنای محبت قرار دهیم
چقدر کشیک قلبمان را می کشیم؟ آنچه از قلب صادر و به قلب وارد می شود برای انسان تعیین تکلیف می کند؟ واقعا هر چیزی یا هر کسی را دوست داریم یا نداریم، آیا به خاطر خداست؟ امام جواد علیه السلام فرمود: آیا دین چیزی غیر از حب و بغض است؟ بله ما همه محب اهل بیت علیهم السلام هستیم، از امام رضا علیه السلام پرسیدند: ایمان یعنی چه؟ حضرت فرمود: الْإِیمَانُ عَقْدٌ بِالْقَلْبِ وَ لَفْظٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْجَوَارِحِ2؛ عَقْدٌ بِالْقَلْبِ خیلی مهم است، روزه قلبی ایمان قلبی را درست می کند.
آیا ما کشیک قلبمان را می دهیم؟ آیا هر کس را دوست داریم یا نداریم برای خدا دوست داریم؟ این دوست داشتن ها خیلی مهم است. در حد اعلایش محبت به اهل بیت علیهم السلام است. روایت از امام صادق علیه السلام است: کسی که سر سوزنی محبت دشمنان ما در دلش باشد، حق اوست که خدا او را وارد آتش کند.
تاثیر علاقه به فرد بی نماز
ما وقتی لفظ "دشمنان خدا" را می شنویم یاد یزید و معاویه می افتیم ممکن است خیلی ها همین الان دشمن خدا هستند و ما آنها را دوست داشته باشیم.
یک روز به یکی از بزرگان اهل معنا گفتم: یکی از نزدیکان شما خیلی عصبی شده و تند برخورد می کند. ایشان فرمود: یک نفر در همسایگی آنهاست که تارک الصلاة است و او را دوست دارد، اثر دوست داشتن آن تارک الصلاة این شده که روی رفتارش تاثیر گذاشته.
یک ماه رمضان امتحان کنیم و کشیک قلبمان را بکشیم و هر کسی را می خواهیم دوست داشته باشیم به خاطر خدا دوست داشته باشیم، از هر کس بخواهیم بدمان بیاید به خاطر خدا بدمان بیاید، جمله در زیارت عاشورا همین را می گوید: من در صلح و سلامتم با کسی که با شما در صلح است و دشمنم با کسی که با شما دشمن است. فرقی ندارد آن دشمن خدا فامیل، همسایه، شوهر یا زن من باشد. لااقال قلباً نباید کسی را که با خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله در تعارض است، دوست داشته باشم، حال مامور به ظاهر هستیم عیبی ندارد مثلا اگر آدم بی دین بچه ی من است باید ناراحت باشم که بی دین است اما عیب ندارد حالا سر سفره ی من باشد.
حاصل شدن پرواز روح، بوسیله مراتب روزه
آنچه که انسان را بالا می برد بلکه به عمل روح می بخشد مرتبه قلب است. آن روزه هست که هر کسی بگیرد پرواز می کند و جزء دینداران واقعی حساب می شود، آن روزه هست که پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: روزه برای من است و من به آن جزا می دهم.
اگر کسی در باب روزه، همه ی مراتب روزه را با هم داشته باشد، یعنی هم بدن، هم عمل و هم قلبش روزه باشد چون ظاهر و باطنش منطبق می شوند پرواز می کند و می بینید کلی تحول پیدا کرده. مقام معظم رهبری درباره امام خمینی می فرمود: یک ماه رمضان که می گذشت، کاملا تغییر حالت و نورانیت فوق العاده ی امام مشهود بود.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: در معراج یک باغ بسیار سرسبز و باصفایی دیدم از جبرئیل پرسیدم این باغ چیست؟ جبرئیل گفت: این باغ برای یکی از مومنین است، خیلی اهل ذکر است و اثر ذکرش این شده. از معراج که برمیگشتم دیدیم دودی از این باغ بلند شد، جبرئیل گفت: یا رسول الله صاحب باغ به مومنی سوء ظن پیدا کرده و تمام اعمالش در حال از بین رفتن است. در حالی که بدگمانی ربطی به عمل و بدن ندارد و مربوط به قلب است اما چنین اثری گذاشته.
هر رجل سیاسی که به نفع من کار کرد را دوست نداشته باشم بلکه کسی را دوست داشته باشم که برای خدا کار می کند، اگر به ضرر یا به نفع من بود اشکالی ندارد. روزه قلبی است که پیامبر صلی الله علیه و آله درباره اش می فرماید: خداوند چشمه های حکمت را از قلبش به زبانش جاری می کند.
پی نوشت:
1- غرر الحكم، ج 1، ص 417، ح 80
2- بحارالانوار، ج 66، ص 65