حاج مهدی توکلی: انسان با انفاق محبوب می شود

خدا خُلف وعده نمی کند

(امیرالمومنین علیه السلام در نامه ای به امام مجتبی علیه السلام به ایشان مواعظی فرمودند) امیرالمومنین علیه السلام می فرماید: فَلاَ یُقَنِّطَنَّكَ إِبْطَاءُ إِجَابَتِهِ فَإِنَّ اَلْعَطِیَّةَ عَلَى قَدْرِ اَلنِّیَّةِ¹؛ هرگز به خودت اجازه نده که از خدا ناامید شوی به خاطر اینکه خدا اجابت دعای تو را به تاخیر انداخته؛ حضرت در کلامشان به این نپرداخته اند که ممکن است خدا دعایی را اصلا به اجابت نرسانند بلکه فرمودند به تاخیر می اندازند. این ناشی از معرفت حضرت و حسن ظن ایشان نسبت به خداست.

خدا در قرآن می فرماید: من در وعده تخلف نمی کنم و خدا خودش فرموده که دعا کنید من اجابت میکنم. حضرت هم نفرموده خدا دعا را اجابت نمی کند یعنی هیچ وقت نگو دعایم مستجاب نشد بلکه ممکن است به تاخیر افتاده باشد. خداوند در قرآن یک انتقادی کرده و فرموده: آنها به من سوظن دارند یعنی وعده های مرا باور نمی کنند. اگر ایمان درستی داشته باشیم وقتی دعا می کنیم باید بگوییم خدا اجابتش را داد. حدیث هم داریم که حاجت روایی پشت دل شکسته است.

ما در همه چیز سوءظن داریم خداوند در قران فرموده: إِنْ يَكُونُوا فُقَرَاءَ يُغْنِهِمْ اللَّهُ²؛ بچه های مجردتان را زن دهید اگر فقیر باشند من غنی شان می کنم. ما چه می گوییم؟ می گوییم خدا بگوید اما عقل چه؟ نمی شود به جوان بیکار دخترم را بدهم عقل هم خوب چیزی است! یعنی می گوید با طناب خدا در چاه نرو و دخترت را به جوان بیکار نده بدبخت می شود! اما رسول خدا صلی الله علیه و اله دخترش را به جوان فقیر دادند. پیامبر صلی الله علیه و آله به امیرالمونین علیه السلام فرمود: چه داری؟ حضرت فرمود: زره، شمشیر و یک شتر. زره که سرمایه نیست! پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: اسلام به شمشیرت نیاز دارد، با شترت هم که کار می کنی ولی شجاعتت تو را از زره بی نیاز می کند. زره را بفروش و بیا با دختر من ازدواج کن. اگر ما باشیم اینگونه رفتار می کنیم؟

انفاق انسان را محبوب می کند

شخصی به امام باقر علیه السلام عرض کرد: وعده هایی که خدا داده است من ندیدم عملی شود. حضرت فرمود: مثلا چه وعده ای؟ عرض کرد: وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ³؛ هر چه انفاق کنید من جایش را پر می کنم.

چرا ما از انفاق می ترسیم؟ چون فکر می کنیم جایش پر نمی شود. انفاق چند خاصیت دارد، یکی از آنها این است که انسان را نزد مردم عزیز و محبوب می کند. اثر دیگرش این است که شب اول قبر قبرت را روشن می کند، خدا در قیامت به آن پاداش می دهد، پس جایش هم که پر می شود! اینها را باور نداریم اما اگر بانکی بگوید این مقدار سود می دهد سریع باور می کنیم.

علل برآورده نشدن حاجات

جملات بعدی امیرالمومنین علیه السلام را بخوانیم، چرا خدا دعا را به تاخیر می اندازد؟ وَ رُبَّمَا أُخِّرَتْ عَنْكَ اَلْإِجَابَةُ؛ شاید خدا اجابت را به تاخیر انداخته چون می خواهد بیشتر اجر ببری. یعنی خدا می گوید بگذار هر شب بیاید و درخواست کند تا فیض ببرد چون دعا خیلی به انسان لذت می دهد. گرفتاری خیلی به انسان سود می رساند آن زمانی که غافل در خانه ی خدا می آییم خیلی لذت ندارد اما وقتی گرفتاری باشد لذت بیشتری دارد. انسانی که درد داشته باشد هیچ موقع به کسی نمی گوید چرا ما گریه مان نمی گیرد. من که تا این سن رسیدم دردی بدتر از بی دردی ندیده ام!

و ربّما سألتَ الشيءَ فلم تُؤْتاهُ و اُوتيتَ خيرا مِنهُ عاجِلاً أو آجِلاً؛ گاهی شما یک چیزی خواسته ای خدا آن را به تو نداده اما عوضش را به تو داده حال یا در دنیا و یا در آخرت. مثلا ویلا خواسته ای و خدا فرموده به جایش به او زیارت کربلا بدهی یا نگه دارید برای روز قیامت. یا خدا حاجتی را نداده ولی بهتراز آن را در دنیا یا آخرت به انسان می دهد.

به خدای ارحم الراحمین اعتماد کن!

أو صُرِفَ عنكَ لِما هُوَ خيرٌ لكَ ، فَلَرُبَّ أمرٍ قد طَلِبْتَهُ و فيهِ هلاكُ دينِكَ لو اُوتيتَهُ؛ یا حاجت را نداده چون به صلاحت نبوده و خیرت در آن نیست یعنی باز هم اجابت کرده و اجابتت در این بوده که آن را به تو ندهند چون خیرت در ندادن آن حاجت بوده. یک پیرمردی می گفت: خدایا بر داده و نداده ات شکر.

شاید هم چیزی خواسته ای که اگر به تو می دادند دین تو را تباه می کرد. خدا می داند و تو می دانی، چه بسا یک چیزی را دوست داشتی و به خیر تو نبوده ما نمی دانیم و خدا می داند. خدا ارحم الارحمین است و از مادرت مهربان تر است به خدا اعتماد کن.

پی نوشت:

1- نامه 31 نهج البلاغه

2- سوره نور آیه 32.

3- سوره سبا آیه 39.