پاسخ حجت‌الاسلام ریاضت درباره جواز «دروغ به همسر»

وارث: حجت‌الاسلام ریاضت با اشاره به اینکه از نظر علمای کلام آموزه‌های دینی متضمن سه حوزه اعتقادات، اخلاقیات و احکام عملی (فقهیات) است، گفت: معتقدم در بین این گزاره‌های دینی، اخلاقیات از دو موضوع دیگر مهم‌تر است، زیرا اخلاقیات تجلی عقاید و رفتار عملی ماست. اگر می‌خواهیم بسنجیم چه مقدار اهل اعتقادات و معارف هستیم، اخلاق معیار مهمی برای تشخیص آن است. نمی‌توان گفت شخصی معتقد است، اما اخلاقیات درستی ندارد.

وی با بیان اینکه علم اخلاق به دو بخش اخلاق نظری و عملی تقسیم‌بندی می‌شود، گفت: ما عمدتاً در بخش اخلاق نظری خبره هستیم، یعنی حُسن و قبح و ثواب و عقاب تمام اعمال را می‌دانیم، اما در بخش اخلاق عملی ورود خوبی نداریم. لذا چالش عمده ما در موضوعات اخلاقی در بخش عملی آن است؛‌ بهترین مکان برای تمرین اخلاق عملی هم عرصه خانواده است.

ریاضت با هشدار از اینکه اگر واجد اخلاق الهی نشویم، عبادات ما دستاورد لازم را نخواهد داشت‌،افزود: اهل‌بیت(ع) به موضوعات و مصادیق اخلاقی تأکید زیادی داشتند. امام صادق(ع) در روایتی فرمود: «تخلَّقوا بأخلاق الله؛ خود را وادار به اخلاق الهی الهی کنید». اهمیت آن به قدری است که اگر واجد اخلاقیات الهی نشویم،‌ عبادات ما دستاورد لازم را نخواهد داشت.

وی افزود: بنابراین اگر می‌خواهیم نماز و سایر عباداتمان در پیشگاه الهی ثبت و ضبط شود، راهکار آن پرداختن به اخلاق عملی است؛ زیرا اخلاقیات باعث ثبت اعتقادات ماست. برای اینکه اعتقادات ما ثبت شود نیاز داریم از ظاهر به باطن آن و از سطح به عمق برسیم و همواره در تمام عرصه‌های زندگی عمیق بنگریم.

ریاضت با تأکید بر اینکه تیتر و موضوع اصلی در اخلاق، صداقت و امانت‌داری است، گفت: امام باقر(ع) در حدیثی فرمود: «لَا تَنْظُرُوا إِلَى طُولِ رُكُوعِ الرَّجُلِ وَ سُجُودِهِ نگاه نکنید که شخصی رکوع و سجود طولانی دارد، وَلكِنِ انظُروا إِلى صِدقِ حَدیثِه وَأَداءِ امانَته؛ بلکه به صدق حدیث و ادای امانت او نگاه کنید» و صداقت به این معناست که گفتار، کردار و زبان با قلبیات‌مان سازگار باشد و بهترین مکان برای تمرین صداقت، محیط خانواده است. هر اندازه با خانواده با صداقت رفتار کنیم، در سایر محیط‌های اجتماعی موفق‌تر خواهیم بود. البته گاهی از خودمان حدیث درست می‌کنیم که مرد می‌تواند در مواردی به همسر خود دروغ بگوید، اما حقیقت اینگونه نیست. دروغ مصلحتی تنها در شرایط حفظ جان و اصلاح ذات بین جایز می‌شود.

وی در این باره ادامه داد: بنابراین ما یک دروغ منفعت‌آمیز و یک دروغ مصلحت‌آمیز داریم؛ متأسفانه آنچه که در بین اهل سیاست و گاهاً در بین اهل رسانه دیده می‌شود، دروغ منفعت‌آمیز است و این با صداقت در تعارض قرار دارد. بدتر اینکه بخواهیم از کلام خدا و اهل‌بیت(ع)‌ و نیز بزرگان دین به صورت گزینشی و در راستای منفعت حزبی و جناحی بهره بگیریم. این مسائل باعث می‌شود جامعه ما با چالش اخلاقی مواجه شود.