برخی بیماری‌ها ناشی از تغذیه نامتناسب با آموزه‌های دینی است
نشست علمی «نقش تغذیه در سلوک عرفانی» در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد رودگر، مدیر گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و دبیر نشست، حجت‌الاسلام علی رضایی‌بیرجندی، عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند و حجت‌الاسلام والمسلمین یوسف غضبانی، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، برگزار شد.
حجت‌الاسلام رودگر با بیان اینکه نقش تغذیه در سلوک عرفانی موضوع بینارشته‌ای و بسیار مهم است، گفت: مباحث مربوط به طب، تغذیه و سلوک باطنی و عرفانی در جامعه ما تب و تاب خاصی در دهه اخیر پیدا کرده و مخاطبان سطوح مختلف از نخبگانی تا مخاطب عمومی دارد.
برگزاری همایش عرفان اهل بیتی(ع)
رودگر با بیان اینکه همایش عرفان اهل بیتی(ع) قرار است ابتدای سال ۹۹ برگزار شود، ادامه داد: در این راستا نشست‌های علمی و کرسی‌های نظریه‌پردازی خواهیم داشت. همچنین موضوع طبائع و مزاج‌ها و نقش آن در عرفان نیز در قالب نشست‌هایی بررسی خواهد شد.
مدیر گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همچنین بر لزوم توسعه کمی و تدقیق کیفی این نوع مباحث در قالب جلسات و ارسال مقالات تأکید کرد.
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام علی رضایی‌بیرجندی به عنوان ارائه‌دهنده در سخنانی با اشاره به روایتی از امام سجاد(ع) مبنی بر اینکه شکر، مرز و فصل جدایی انسان از حیوان است، گفت: علامه طباطبایی در ذیل آیه شریفه «قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنْزِلْ عَلَیْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَکُونُ لَنَا عِیدًا لِأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآیَةً مِنْکَ وَ ارْزُقْنَا وَأَنْتَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ»؛ آورده که کلمه اللهم و ربنا در این آیه یعنی هم بحث الوهیت و هم ربوبیت مطرح شده که اهمیت غذا را می‌رساند.
وی با اشاره به تعریف غذا بیان کرد: علامه طباطبایی(ره) آورده است که غذا چیزی است که در طول عمر مورد نیاز انسان است. قوام نوع انسان به غذاست و سلامت انسان در گرو آن است؛ لذا آنچه از ناحیه خداست چیزی جز سلامتی نیست؛ پیامبر(ص) فرمودند: «الا اخبرکم بخیر اخلاق الدنیا و الاخره، قالوا بلی قال افشاء السلام فی العالم».
رضایی بیرجندی با بیان اینکه در قرآن، بیش از ۲۰۰ آیه به بحث تغذیه پرداخته شده است، بیان کرد: اگر امروز در جامعه بیمار داریم و زیاد هم هستند باید در این مسئله تامل کنیم؛ در قرآن کریم ۴۸ بار طعام، ۱۰۸ بار اکل و ۳۹ بار هم شراب و آشامیدنی‌ها مورد توجه قرار گرفته است؛ یکی از نعمت‌های خدا از منظر قرآن، امنیت و غذا به عنوان هدیه الهی است که انسان باید در قبال آن سپاس‌گزار باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند با اشاره به اینکه دو جلد از ۲۰ جلد وسائل‌الشیعه شیخ حرعاملی در مورد اطعمه و اشربه است، تصریح کرد: امروز اگر با وجود ۵۰۰ درس خارج، ده درصد آن هم در مورد تغذیه و اشربه بود باید ۵۰ درس خارج در حوزه در این زمینه می‌داشتیم، ولی تنها روحانی که به این بحث ورود کرده بنده هستم.
تأکید قرآن بر کنترل غذا
رضائی بیرجندی با بیان اینکه حدود ده هزار روایت در زمینه اطعمه و اشربه داریم و باید مورد به مورد کار شود، بیان کرد: قرآن چهار بار با واژه «فانظر» بر لزوم دقت در غذا تأکید فرموده است؛ دو بار مستقیم در مورد غذا است: «فَلْیَنْظُرِالْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ»؛ البته برخی طعام را تأویل به علم می‌کنند، ولی ظاهر کلام همان غذاست؛ همچنین غذا‌هایی در قرآن برای ما معرفی شده است؛ قرآن کریم زمین را مادر ما می‌نامد و باید مستقیماً با مادر مرتبط باشیم.
این محقق و پژوهشگر قرآنی ادامه داد: از منظر قرآن انسان‌ها درخت سیار هستند و دو غذا برای او معرفی کرده است؛ اول سبزیجات که البته آن را در حاشیه غذا می‌خوریم، ولی قرآن آن را غذا معرفی کرده که هم خودتان بخورید و هم به انعام خود بدهید؛ قرآن همچنین بر غذای حلال و طیب تأکید دارد در حالی که مشکل انسان‌ها این است که «أَکَّالُونَ لِلسُّحْتِ؛ بسیار مال حرام مى‌خورند» هستند.
رضائی بیرجندی با بیان اینکه خداوند از ما زجرکشیدن و رهبانیت نخواسته است، ولی بر غذای طیب تاکید دارد، بیان کرد: ۹۰ درصد چیز‌هایی که امروز می‌خوریم غذا نیست؛ به همین دلیل خیلی از اوقات ما صرف رفت‌وآمد بین آشپزخانه و دستشوئی است.
هندسه مهربانی خدا
وی با بیان اینکه گوشت‌خوری به اندازه ضرورت لازم است وگرنه گوشت اصلاً غذای ما نیست، تصریح کرد: دستور قرآن این است که وقتی گوسفندی را می‌کشید «بسم‌الله» بگویید و با توجه به مجهول آوردن ضمیر، اگر مرجع تقلیدی گوسفندی را ذبح کند و بسم‌الله نگوید حرام می‌شود و اگر کافری بسم‌الله بگوید حلال است، حال این بحث هم مطرح است که آیا ذکر اسم‌الله، فقط یک کلمه است یا اینکه این فرد باید در هندسه مهربانی خدا باشد.
وی افزود: می‌خواهیم حیات را از یک موجود بگیریم تا کباب بخوریم آیا این در هندسه مهربانی خداست؟ آیا خدا این موجودات زیبا را درست کرده تا ما بکشیم و خوشمان بیاید و لذت ببریم؛ قربانی در حج این نیست که ما داریم؛ بنابراین هرچه در هندسه مهربانی خدا نباشد حتی حیوانی که ذبح می‌شود نادرست است. از این رو وقتی ابراهیم(ع) گوسفندی را در برابر جان اسماعیل قربانی می‌کند، فداکردن است. به همین دلیل بر قربانی و عقیقه و ولیمه تاکید شده است.
رضائی بیرجندی با بیان اینکه اکنون سالانه ۶۰ میلیارد حیوان و یک تریلیون آبزی از سوی بشر نابود می‌شود و ۲۵۰ میلیون حیوان زنده زنده سلاخی می‌شود، بیان کرد: آن وقت از این طرف سونامی سرطان داریم؛ در حالی که قرآن گوسفندی را که برای ابراهیم فرستاده شده ذبح عظیم تعریف کرده و به دنبال آن بحث تقوا یعنی خودکنترلی را مطرح فرموده است؛ ابن ابی‌الحدید در مورد امام علی(ع) آورده است که ایشان بجز اندکی گوشت نمی‌خوردند.
تغذیه سالم پیش‌نیاز عرفان
این محقق و قرآن‌پژوه با بیان اینکه گوسفند قربانی کردن ابراهیم(ع) دو وجه دارد، افزود: یکی اینکه غذای دیگری برای مهمانان نداشت و دوم اینکه مردم در آن زمان، فرزندان خود را برای بت‌ها قربانی می‌کردند و برای اینکه این سنت سیئه از بین برود قربانی شدن حیوان برای انسان پیش آمد.
رضائی بیرجندی با بیان اینکه هر کارخانه‌ای یک ورودی و یک خروجی دارد، تاکید کرد: انسان هم به تعبیر قرآن تا از طیبات اکل نکند به سلامتی و عمل صالح نخواهد رسید و عرفانی هم در کار نیست، همچنین مسئله خواب از دیگر موضوعات مرتبط با تغذیه است؛ وقتی می‌خوابیم به خاطر غذاها روح ما بالا نمی‌رود که بخواهد دریافت‌های روحانی داشته باشد و به همین دلائل متأسفانه امروز بدترین شرایط یعنی طغیان شکمی را در جامعه شاهدیم.
رابطه تغذیه و افسردگی
وی با بیان اینکه یکی از عوامل مهم افسردگی فرزندان ما مربوط به غذاست، ادامه داد: برای رسیدن به عرفان باید تخلیه داشته باشیم؛ چه کسی گفته که باید سه وعده غذا بخوریم؛ امام علی(ع) به فرزندشان فرمودند که غذا نخور تا زمانی که کاملاً گرسنه شوی، ولی تصور می‌کنیم حتماً باید سه وعده را داشته باشیم؛ در روایت دیگر داریم که فردی یک وعده غذا می‌خورد گرسنه نیست و کسی که دو وعده می‌خورد عابد نیست و کسی که سه وعده می‌خورد افساری بر سر او بزنید. کم خوردن هم که جای خود را دارد.
این پژوهشگر و نویسنده آثار قرآنی با اشاره به روایتی تصریح کرد: این روایت فرموده است که انسانی که بطن او پر از غذاست به ملکوت آسمان و زمین وارد نمی‌شود. همچنین جوع عامل مؤثری صحت برای بدن معرفی شده است و روزه واقعی نیز در این راستاست، ولی آیا روزه‌ای که می‌گیریم با اهداف روزه واقعی همخوانی دارد؟ آمار داریم که مصرف موارد خوراکی در ماه روزه بالاتر می‌رود؛ این در حالی است که روزه کارکرد‌های والایی دارد.
رضائی بیرجندی بیان کرد: در آیه «قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنْزِلْ عَلَیْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَکُونُ لَنَا عِیدًا لِأَوَّلِنَا وَ آخِرِنَا وَآیَةً مِنْکَ وَارْزُقْنَا وَ أَنْتَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ»، حواریون خواستار نزول مائده شدند تا از آن بخورند که سنخیتی با عالم معنا پیدا کنند و جزء شاهدان باشند؛ علامه طباطبایی در ذیل این آیه بحث عرفان را مطرح فرموده است و معرفت الهی، را تعبیر به عرفان می‌کند، در حالی که نحوه تغذیه ما طوری است که گویی فقط برای خوردن خلق شده‌ایم.
مرز میان عرفان و معنویت و اخلاق
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین یوسف غضبانی، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، نیز در نقدی بر سخنان وی با بیان اینکه کلیت این بحث را قبول دارم گفت: در اینجا تعریفی از عرفان نشده است، لذا باید تعریف روشنی از آن بیان کنیم تا مرز میان عرفان و معنویت و اخلاق خلط نشود که در سخنان ایشان این مرز روشن نشده است.
غضبانی با اشاره به سلوک عرفانی با بیان اینکه باید تعریف سلوک عرفانی هم مشخص شود که مراد چیست؟ اظهار کرد: چیزی که در اینجا سلوک را مشخص کند دیده نشده بلکه بیشتر رابطه تغذیه و معنویت بیشتر مورد بحث قرار گرفته است.
عمده روایات مربوط به طب معتبر نیست
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح کرد: گفته می‌شود که ۱۲ هزار حدیث در مورد ادعای طب اسلامی مطرح است که یکی از محققان، سیدکاظم طباطبایی، بررسی کرده و گفته شش هزار روایت بیشتر نیست و مابقی تکراری است. از این تعداد نیز ۶۰۰ روایت سلسله سند دارد و از این ۶۰۰ سند نیز بیش از صد روایت سلسله سند درست دارد که این روایات نیز عمدتاً به امور کلی بهداشت پرداخته است. در نهایت نتیجه گرفته که این تعداد روایت نمی‌تواند یک علم را طراحی کند.
غضبانی با بیان اینکه انبیاء و ائمه(ع) در بیماری خود به طبیبان کافر مراجعه می‌کردند، تصریح کرد: آنان مدعی نبودند که باید طب بدانند و این ضعف برای دین نیست، زیرا بنا نبوده که ایشان شیوه کشاورزی، تغذیه و... را بیان کنند؛ در متون دینی نیز یک سری اصول اخلاقی کلی در مورد تغذیه وجود دارد. نمی‌گویم طب اسلامی نداریم، ولی بنده به آن نرسیده‌ام.
منبع: ایکنا
افزودن دیدگاه جدید