وقت نماز/چرا در نماز مردان جلوتر از زنان می ایستند؟

وارث: خداوند با اين كه براى زن ارزش و مقامى بالاتر از مرد قائل است و در بعضى موارد برابر با مرد، چرا در هنگام نماز، مرد بايد جلوتر از زن بايستد؟

خداوند متعال براى زن ارزش و مقامى بالاتر از مرد قائل نشده است، چرا كه از ديدگاه قرآن، افراد انسان (چه مرد و چه زن) از نظر حقيقت انسانيت و مسايل ارزشى يكسانند و هيچ يك بر ديگرى جز به تقوا و عمل صالح بيشتر، برترى ندارد: (إن أكرمكم عندالله أتقـكم)[1]; (من عمل صلحاً من ذكر أو أنثى و هو مؤمن فلنحيينّه حيوة طيّبة و لنجزينّهم أجرهم بأحسن ما كانوا يعملون)[2]; مرد يا زن، كار شايسته كند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگى پاكيزه ]و نيكو[يى حيات ]واقعى[ مى بخشيم و يقيناً بهتر از آنچه انجام داده اند به آنان پاداش مى دهيم.

قرآن، اگر در جايى از مردان شايسته اى هم چون لقمان حكيم سخن مى گويد، در جاى ديگر نيز از زنان شايسته نام مى برد; مانند همسر فرعون (تحريم، آيه11) و حضرت مريم (آل عمران، آيه42) و... .

همان گونه كه مردان، داراى انديشه، اراده و اختيارند و براى رسيدن به تكامل و قرب الهى وظايف و تكاليفى بر عهده آنهاست، زن ها هم همين گونه هستند و در اين جهت، هيچ امتيازى بين زن و مرد وجود ندارد، ولى در بعضى احكام و وظايف با يك ديگر متفاوتند. وظايفى به عهده مردان است و بر عهده زنان نيست و بالعكس و اين تفاوت براى اين است كه طبيعت و آفرينش زن و مرد متفاوت است.

خداى متعال، به مقتضاى حكمت بالغه خود و مصالح و مفاسدى كه پشتوانه احكام اوست، وظايفى براى مرد و وظايفى براى زن معين كرده است: (لاتبديل لخلق الله)[3]. همان طور كه مرد نمى تواند فرزندى به دنيا بياورد، زن هم نمى تواند برخى از كارهاى طاقت فرسا چون امامت، رهبرى، سياست و كشوردارى را به عهده بگيرد. اگر اسلام اجازه نداده است زن رئيس حكومت يا قاضى و امام جماعت شود، براى آن است كه هر يك از آنها، از شئون سياسى جامعه است و در شئون سياسى، زن بايد پشت سر مرد بايستد نه پيش روى او و اين به معناى برترى مرد بر زن نيست. در علم فيزيولوژى هم گفته شده كه زنان از نظر مغز، قلب، شريان ها، اعصاب و عضلات بدنى، با مردان تفاوت دارند. در زندگى زنان، «احساس» و در حيات مردان تعقّل غلبه دارد. (البته متوسط زنان و مردان اين گونه هستند) و به علت همين تفاوتى كه در آفرينش زن و مرد وجود دارد، قوانين اسلام هم با آفرينش انسان سازگار است، به همين جهت، در اسلام، وظايف و تكاليف عمومى و اجتماعى كه به تعقل و صلابت بيشترى نياز دارد; مانند حكومت، امامت، قضاوت، جهاد ابتدايى و... به عهده مردان قرار داده شده است و وظايفى را كه ارتباطش با احساس، بيشتر از تعقّل است و زن، بهتر از مرد مى تواند از عهده آن برآيد; مانند پرورش و تربيت اولاد و آشنا كردن آنها به وظايف اجتماعى، تدبير منزل و... مخصوص زنان قرار داده است.

از سوى ديگر، براى اين كه عفت و عصمت زن اهميت بسيارى دارد، خداوند متعال، بعضى از كارهاى اجرايى، مانند امامت، قضاوت و... را ـ كه سر كار انسان با نامحرمان بسيار است ـ به عهده مردان گذاشته و جلوتر ايستادن مردها از خانم ها در نماز هم كه در بعضى روايات به آن اشاره شده است[4] ممكن است به همين جهت باشد. عفّت زن اقتضا مى كند كه عقب تر از مرد بايستد.

اين نكته هم شايان توجه است كه جلوتر ايستادن زن از مرد مكروه است نه حرام; يعنى مستحب است در حال نماز خواندن مرد جلوتر از زن باشد.[5]

پی نوشتها:

1. حجرات، آيه13.

.2 نحل، آيه97.

.3 روم، آيه30.

 4.علامه مجلسى، بحارالانوار، ج80، ص197.

.5 امام خمينى، تحريرالوسيله، ج1، ص148.