حجت الاسلام نیشابوری: تا زبان درست نشود قلب درست نمی شود و تا قلب درست نشود انسان مومن نمی شود+ گزارش تصویری
وارث: جلسه هفتگی هیئت عشاق العباس علیه السلام با سخنرانی حجت الاسلام نیشابوری و مداحی حاج روح الله بهمنی برگزار شد.
در ادامۀ خبر متن سخنرانی حجت الاسلام نیشابوری را می خوانید:
سکوت اختیار کردن جاهل در کلام امام جواد(ع)
امام جواد علیه السلام فرمودند :«لو سكت الجاهل ما اختلف الناس»1اگر جاهل سکوت اختیار کند و طاقت بیاورد، مهار زبانش را در اختیار بگیرد، مردم از یک آفت بزرگ و مصیبت عظمی نجات پیدا می کنند.
جاهل چه کسی است که وقتی زبانش به حرکت و سخن در می آید آتشی از دعوا زبانه می کشد؟ برخی به اشتباه جاهل را مترادف با مجنون و دیوانه گرفته اند. جاهل معنایش با خودش است، اولین نکته ای که برای فهم این کلمه استفاده می کنیم، این است که جاهل نسبت به موضوع تعریف می شود، جاهل مطلق تعریف نمی شود، چون مثل بیماری های مادرزادی نیست. ضمناً نمی شود به یک نفر در همۀ موضوعات نسبت جهل و یا علم داد، به جز موارد محدودی.
ما نسبت به یک چیزهایی مجهولاتی داریم و نسبت به یک سری چیزهای دیگر علم داریم، پس نسبت به شاخه ای از علم عالم و نسبت به شاخه ای از علم جاهل هستیم.
آفت کار در اینجاست که کسی که در موضوعی مجهولاتش فراوان است و معلوماتش اندک و ناچیز است به خود اجازه دهد در آن فضایی که برایش مجهول و تاریک است اظهار نظر کند، در صورتی که در اینجا باید سکوت کند. انسان وقتی چیزی را نمی داند چگونه دربارۀ آن حرف میزند؟ طبق فرمایش امام جواد علیه السلام، جاهل نسبت به موضوع سنجیده می شود. فردی که نسبت به موضوعی نه کاردان و نه کارشناس است و نه علمی دارد، اگر سکوت کند و اظهار نظر نکند، مردم راحت هستند و آشوبی به پا نشده است.
حال چگونه باید سکوت کند؟ مگر سکوت کردن راحت است؟ چطور می شود انسانی که برای ورزیدگی در عالم هنر، ورزش و فنون نیاز به شاگردی و تمرین کردن و اینها دارد، آنوقت در فضای تربیت و تسلط بر نفس و قلب و فکر و خیال نیاز به مربی ندارد و محتاج به تمرین و آموزش نیست؟ گاهی کنترل و مهار نفس به جهاد و مجاهده تعبیر می شود. ائمه علیهم السلام در روایات می فرمایند: اگر کسی شمشیر زدن و جنگیدن را تمرین کند و بیاموزد و وارد عرصۀ کارزار و جنگ فیزیکی بشود،(مانند زمان جنگ خودمان و یا الان در مبارزه با تکفیری ها و داعشی ها و منحرفین که فرزندان مکتب امام حسین علیه السلام مردانه سینه سپر کردند، چه حزب الله لبنان و چه فرزندان غیور سرزمین ایران، در مقابل دشمنان ایستاده اند که کار آسانی نیست) این مجاهده و جهاد است، ولی با همۀ این فضیلت و عظمت در مقابل مجاهدۀ انسان با نفس خودش این تلاش ها صغیر است و تلاشی که انسان باید در فضای درونی، در کربلای اندرونی، در عاشورای باطنی با شمر درون و یزید نفس از خود به ظهور و بروز برساند، جهاد اکبر است. جهاد فیزیکی بیرونی در برابر این جهاد کوچک است. به همین دلیل است که اینهمه برای مجاهدۀ با نفس تاکید شده است.
اهمیت جهاد اکبر(جهاد با نفس)
روایتی از امام باقر علیه السلام نقل شده است: «هیچ مجاهده ای مانند مجاهده با هوای نفس نیست.» ای بسا کسی بتواند از پس دشمن بیرونی بربیاید ولی از پس خودش و تمایلاتش و هواها و خشم و غضب خودش برنیاید.
این که انسان بتواند گوشش را کنترل کند که هرچیزی را نشنود، هرچیزی را نبیند، هر چیزی را نخورد سخت است.
قرآن تاکید می کند: «فَلیَنظُرِ الانسانُ الی طَعامه»2 انسان باید بر غذای خودش نظارت کند، چه غذایی می خورد، از کجا آمده، حلال است یا حرام- خیلی اهمیت دارد.
دانشمندان علوم تجربی به قسمتی از رمز و راز نهی خدای متعال راجع به این که هر لقمه ای را نخورد، دسترسی پیدا نکرده اند. به عنوان نمونه گروهی از زیست شناسان آمریکایی چندسال پیش تحقیقی را انجام داده اند و به این نتیجه رسیدند که رابطه ای مستقیم بین غذا و افعال خورندۀ غذا است. یعنی این که مثلا شما لقمه ای را بخورید و بعد از آن بی رحم یا مغرور شوید این تاثیر فیزیک بر متافیزیک است.
لزوم حفظ زبان در کلام ائمه علیهم السلام
چه بسا کلمه ای که باعث می شود نعمتی از نعمت های خدا از آدم سلب شود. مثل اینکه انسان دل کسی را بیازارد یا این که آبرو و حیثیت کسی را خدشه دار کند.
امام حسین علیه السلام می فرمایند: «زلة اللسان أشد من جرح السنان »4 رها کردن زبان و کوتاه نکردن آن خیلی سخت تر و شدیدتر از اثر نیزه است. گاهی یک بدزبانی و دشنام و زخم زبان، زخمش بدتر و عمیق تر از زخم ایجاد شده از نیزه است.
از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت داریم: «لا یستقیم ایمان عبد حتی یستقیم قلبه و لایستقیم قلبه حتی یستقیم لسانه»5 کسی نمی تواند مومن باشد و ایمانش پابرجا و ثابت شود و قلبش در مسیر خدا قرار بگیرد مگر اینکه زبانش درست شود.
مهندسی ایمان
تا زبان درست نشود قلب درست نمی شود و تا قلب درست نشود انسان مومن نمی شود. اگر کسی می خواهد ایمان را در دلش پیاده کند، باید در وهلۀ اول حواسش به زبانش باشد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ باللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ، فلیقل خیرا أو لیسکت»6 هرکسی می خواهد ایمان به خدا و روز قیامت در او ظهور و بروز داشته باشد، سخن خیر بگوید.
سخن خیر چیست؟
سخنی که هم گوینده و هم شنوندۀ آن به خدا نزدیک تر شود. فرد باید سخنی بگوید که اگر دونفر باهم قهر کردند، آشتی کنند. سخنی که از آن گره ای از مشکلات دیگری باز شود، اگرکسی خیرسخن نیست، اقلاً بر خودش مسلط شود و سکوت کند.
امام باقر علیه السلام می فرماید: «إِنَّ هذَا اللِّسانَ مِفتاحُ كُلِّ خَيرٍ و َشَرٍّ فَيَنبَغى لِلمُؤمِنِ أَن يَختِمَ عَلى لِسانِهِ كَما يَختِمُ عَلى ذَهَبِهِ وَ فِضَّتِهِ»7 این زبان کلید است. یعنی با زبان می شود درهای خیر را باز کرد.
شخص می تواند حرف بزند و از حرف زدن او کسی که تا به حال دلش نرم نبوده نرم شود؛ موعظه و نصیحت این است. ما خودمان را از کلام خیر محروم نکنیم، نه از گفتن و نه از شنیدن آن. اگر کسی از این کلید بد استفاده کند، می شود کلید شر. یعنی ابتدای بدخواهی و نزاع می شود. در ادامه می گوید: "فَيَنبَغى لِلمُؤمِنِ أَن يَختِمَ عَلى لِسانِهِ كَما يَختِمُ عَلى ذَهَبِهِ وَ فِضَّتِهِ"، پس سزاوار است كه مؤمن بر زبان خود مهر زند، همان گونه كه بر (كيسه) طلا و نقره خود مُهر مى زند.
امام حسین علیه السلام می فرماید: «إِنَّ لِسَانَ ابْنِ آدَمَ يُشْرِفُ كُلَّ يَوْمٍ عَلَى جَوَارِحِهِ فَيَقُولُ كَيْفَ أَصْبَحْتُمْ فَيَقُولُونَ بِخَيْرٍ إِنْ تَرَكْتَنَا وَ يَقُولُونَ اللَّهَ اللَّهَ فِينَا وَ يُنَاشِدُونَهُ وَ يَقُولُونَ إِنَّمَا نُثَابُ بِكَ وَ نُعَاقَبُ بِكَ»8
زبان آدميزاد، هر روز به اعضاى او نزديك مى شود و مى گويد: چگونه ايد؟ آنها مى گويند: اگر تو ما را به خودمان واگذارى، خوب هستيم و مى گويند: از خدا بترس و كارى به ما نداشته باش: و او را سوگند مى دهند و مى گويند: ما فقط به واسطه تو پاداش مى يابيم و به واسطه تو، مجازات مى شويم.
روایت داریم: هیچ شیئی در عالم به اندازه زبان مستحق زندانی شدن نیست.
/1102101306
پی نوشت:
1. بحارالانوار، ج 75، ص 81
2. سوره عبس آیه 23
3. سوره کهف آیه 19
4. غررالحکم
5. بحارالانوار: ۷۱ / ۷۸
6. نهج الفصاحه
7. تحف العقول ص 298
8. خصال ص 6 - مستدرک الوسایل ج 9 ، ص 25 ، ح 10105