حاج حیدر توکلی: انقلاب شعار و شعورش از امام حسین (ع) بوده است / هر جا ما زیر این پرچم باشیم موفق تر هستیم

حاج حیدر توکلی : خدا رحمت کند خوشدل تهرانی را نوحه هایی با این موضوع می خواند. همینطور مرحوم زریباف. خیلی از مداحان بودند. این ها فوران بود کارشان. از دیوار نویسی گذشته بود. خیلی هایشان کتک خورده بودند. اگرچه بعد از این واقعه این برد معنوی به اسم کسانی دیگر نوشته شد اما هیئات خیلی تاثیر گذار بودند. ریشه همه چیز از هیئات در می آمد. به این وسعت در تهران یا شهرها این قدر وسعت نداشت. اما همین هیئت ها بودند که جرقه انقلاب از همین ها در آمد. به واسطه اعلامیه ها و ... نقش خیلی پررنگی در انقلاب داشتند. هم انقلاب و هم دفاع مقدس یعنی هر روزی که نیاز به کار انقلابی گری و هیئتی داشته بودند. اینکه همه خودشان را فدا کنند می شود کار هیئتی.

وارث : موضوعاتی که در آن دوران صحبت می کردند بیشتر در پیرامون چه مباحثی بود؟

حاج حیدر توکلی : بیشتر موضوع حق و باطل بود برای مثال داستان فرعون و موسی را می آوردند. به صورت فاش از شاه نمی گفتند ولی روشنگری می کردند . اواخر سال 57 - نیمه دومش - بود که در هیئت ها خیلی فاش سخن می شد. چون هر خطیبی یک جمله می گفت می بردنش و یک مجموعه را لنگ می کردند و بنابراین خیلی دربسته می گفتند.

وارث: برای خود شما که در هیئت بودید ملموس بود که دارد کار انقلابی می کند؟

حاج حیدر توکلی : بله ملموس بود. هیئت های شاخص مثل هیئت بنی فاطمه، محمد علی اسماعیلی، چهار پایه خوان بود. یک جمله ای می گفتند و غیبش می زد. چون اگر می گرفتند می بردند دیگر...

اما از اوایل 57 می گفتند هیئت بنی فاطمه اگر بروی مثلا ممکن است دیگر برنگردی. مثلا فلان جا بروی سیاسی است!

وارث : نقش آن شعرها در شوری که در مردم ایجاد شد مخصوصا در آن چند ماهه چگونه بود؟

حاج حیدر توکلی: خیلی از شعارهایی که می خواندند ریتم داشت و جذب می کرد. مثلا یک شعر بود که مثل سرود بود و یاد گرفتنش را می توانستی در عرض یک ربع یاد بگیری. این سبک ها بیشتر جاذبه داشت. یا نوع گفتن مرگ بر شاه.

یه دسته هایی بودند که خلاقیت داشتند" ماهی توی دریا میگه - مرگ بر شاه" این نوعش برای مردم جاذبه داشت. سبک ها در آن جا هم بود.

وارث : چهره های تاثیر گذار هیئتی ها مثلا واعظ ها که در مجالس بودند کسی را حضور ذهن دارید؟

حاج حیدر توکلی: مرحوم کافی و مرحوم فلسفی و مرحوم ناظم زاده از وعاظ بودند.

وارث : نوحه هایی را از مرحوم ناظم شنیده ایم که از حضرت امام نام می برند!

حاج حیدر توکلی: بله! البته در ایام انقلاب بود و تاثیرگذار بودند. می خواندند و غیبشان می زد. هفته دیگر ممکن بود آن ها را نبینیم. حتی می گفتند مرحوم ناظم از دست ساواک از تهران گریزان بود. در یکی از شهرهای شمالی در تعقیبش بودند.

وارث : پس علی الظاهر مداحی در اون دوران خیلی سخت بود!

حاج حیدر توکلی: بله، سخت بود! یادمه مرحوم خوشدل - نوحه اش یادم نیست- مثلا همه می آمدند که این نوحه را بگیرند اصلا برای مردم نو بود. غیر از امام حسین علیه السلام سیاسی آمده بود در کار. به جای حسینی خمینی آمده بود. گفتن " خمینی " جرم بود. ما مردممان این طور هستند که هر چه که نو باشد و مخصوصا ممنوع باشد، برایمان جذاب می شود. در ممنوعیت ها می خواهیم از خط قرمزها رد شویم. هیجان را دوست داشتند.

وارث : چند درصد شعرها و مداحی ها بر مبنای شور ایجاد شده در بین مردم بود؟

حاج حیدر توکلی: می تونم بگم 80 درصدش شور بود اوایل انقلاب. 20 درصدش شعور بود. چون تفکیکش خیلی مهم بود. حزب توده ای ها جاذبه داشتند. توده ای ها و منافقین از یک طرف بودند و این ها همه به اسم اسلامی بودند. نهضت آزادی از یک طرف و هیئتی ها هم از یک طرف. شور و حرارتش زیاد بود و شعورش کم بود. به مرور زمان، اطلاع رسانی ها و آگاهی ها به واسطه همین مداحی ها افزایش یافت. یک سخنرانی یک ربعه و دسته ای که از آنجا راه می افتاد که چند ساعت بود. آن حرارت و سبک ها خیلی تاثیرگذار بود. یک ربع طول می کشید تا یاد بگیریم. چون غیر از ترانه چیزی نمی شنیدند! یک سری هیئت ها هم بود که مثل الان نبود، مثلا بگویند " بدرقه فاطمی و امثال ذلک ". محرم ها در خانه هایشان بودند. محرم، تاسوعا و عاشورا یک دسته ای بیرون بیاید!

اوایل خیلی شور دخیل بود اما بعد دیگر آن شناخت بیشتر شد و بعضی ها می گفتند این را نگو. از ورود امام به بهشت زهرا سلام الله علیها یک جمله ای مرحوم مرتضوی گفت که شهید مطهری اصلاح کرد. مردم هر چیزی را نمی پذیرفتند. اوایل در تکبیر سه الله اکبر می گفتند. بعد ادامه پیدا کرد و در زمان دفاع مقدس مرگ بر آمریکا و .... گفتند. هی ادامه پیدا کرد.

وارث : سوال پایانی در حال حاضر ارزیابی خودتان از نقش هیئت های مذهبی در راستای حفظ و تقویت راه امام و انقلاب اسلامی چیست؟

حاج حیدر توکلی: اگر واقعیت را بپذیریم هیئت ها رئیس جمهور تعیین کردند. لذا خیلی تاثیرگذار هستند. چون حرف از امام حسین علیه السلام می زنند در غالب امام حسین علیه السلام هم می توانند پیام دهند. مردم پذیرفته اند، به این باور رسیده است که من مداح خط درست به او می دهم. هیئت ها هم همین طوری هستند مردم به واسطه هیئت ها مانوس تر هستند با انقلاب تا به واسطه ارگان ها مثلا همایش مردمی مثل 9دی! اگر هیئتی ها تبلیغ کنند همه می آیند ممکن است ارگان ها کلی بیانیه بدهند مثل وزارت ارشاد و ...! مردم فقط یک سری از ارگان ها و مدارس می آیند اما به واسطه امام حسین  علیه السلام وقتی پرچم بالا بیاید می شود دفاع مقدس! ما در دفاع مقدس هم با شعار یا زهرا همه جلو می رفتند تا ایران مرز پرگهر. دفاع از حرم هم همین طور است انقلابمان هم همین است. خود امام خمینی هم فرمود:

سرسبزی ما از چمن عاشوراست

در نای شهیدان سخن عاشوراست

فرمود خمینی(ره) که دوام اسلام

در زنده نگهداشتن عاشوراست

الان هم هر جا نقش امام حسین علیه السلام را پررنگ کرده باشیم بالتبع حضور مردم هم بیشتر است. هر جا خواستند امام حسین علیه السلام را از مردم دور کنند آن نقش کم تر است. انقلاب شعار و شعورش از امام حسین علیه السلام بوده است و پررنگ تر بوده است. هر جا ما زیر این پرچم باشیم موفق تر هستیم. زیر پرچم یا زهرا سلام الله علیها و یا حسین علیه السلام برده ایم.