بررسی ابعاد مختلف "مواسات" در سیرۀ اهل‌بیت(ع)/ تقرّب به خدا در سایۀ مواسات مؤمنان با یکدیگر

حجت‌الاسلام علیرضا شاه‌فضل کارشناس مسائل دینی با اشاره فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی دربارۀ راه‌اندازی رزمایش مواسات در کشور گفت: این عبارت (مواسات) برگرفته از صلوات شعبانیه است که در آنجا از خداوند می‌خواهیم «ارْزُقْنِی مُوَاسَاةَ مَنْ قَتَّرْتَ عَلَیْهِ مِنْ رِزْقِکَ» یعنی خدایا به من توفیق عطا کن که نسبت به افراد کم‌بضاعت غمخواری و یاری‌کننده باشم.

وی افزود: مواسات مفهومی قابل بسط و گسترش است و مصادیق بسیار زیادی را شامل می‌شود؛ چراکه افراد کم‌بضاعت نیازمندی‌های مختلفی دارند که باید به آنها رسیدگی شود؛ هم نیازمندی‌های فکری و فرهنگی و هم نیازمندی‌های اقتصادی، اگرچه ابتدایی‌ترین مفهومی که به ذهن می‌رسد نیازمندی‌های اقتصادی است.

این کارشناس مسائل دینی اضافه کرد: خدای متعال در آیات متعددی از قرآن کریم ما را تشویق به انفاق و دستگیری از دیگران کرده است و برای این کار پاداش بسیاری نیز قرار داده است، علاوه بر این خداوند به این نکته تأکید دارد که ای بندگان بدانید آنچه اکنون در اختیار شما است، وسیلۀ امتحانات مختلف است. امام کاظم علیه السلام فرمود: «ماتَقَرَّبَ المُؤمِنُ إلَى اللّه ِ عزّ و جلّ بِشَیءٍ أفضَلَ مِن مُواساةِ المُؤمِنِ، و هُوَ قَولُهُ تَعالى: «لَن‌تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ» (آل‌عمران/ 92) مؤمن با چیزى برتر از مواسات نسبت به مؤمن، به خداوند عزّوجلّ نزدیک نشده است، و این، همان سخن خداى متعال است که: «هرگز به نیکوکارى نخواهید رسید تا این‌که از آنچه دوست دارید، انفاق کنید.»

وی با اشاره به مصادیق مختلفی از مفهوم مواسات در سیرۀ اهل‌بیت علیهم السلام گفت: در روایت داریم که امام مجتبی علیه السلام دو مرتبه در طول عمر مبارکشان، اموال و دارایی‌های خود را با مردم تقسیم کردند و شاید بتوان گفت بزرگ‌ترین مفهوم مواسات این رفتار امام حسن مجتبی علیه السلام است.

حجت‌الاسلام شاه‌فضل افزود: روزی فقیری به امام حسن مجتبی علیه السلام مراجعه کرد، امام به اهل منزل دستور دادند هر مقدار پول موجود است به او داده شود، حضرت در پاسخ به این سؤال که چرا این‌قدر پول به او داد، فرمود: او در مقابل پولی که از ما دریافت کرد شخصیت خودش را در برابر ما کوچک کرد و هزینه دریافت‌شده در برابر این کار او هزینه زیادی نیست.

«در روایتی دیگر نقل شده وقتی فقیری به ایشان مراجعه و مبلغی درخواست می‌کرد، حضرت چندین برابر درخواست او به او کمک می‌کرد و در پاسخ به اینکه چرا بیش از نیاز او کمک شده، می‌فرمود: "با بخشی از این پول طلبش را می‌دهد و با مابقی آن کسب‌وکاری راه می‌اندازد تا دیگر محتاج نشود"، یعنی حضرت به‌گونه‌ای به افراد کمک می‌کرد که نیاز آنها به‌صورت دائمی برطرف شود؛ به‌قول معروف اگر می‌خواهی یک نفر را یک بار سیر کنی به او ماهی بده و اگر می‌خواهی برای همیشه او را سیر کنی به او ماهی‌گیری یاد بده.»

وی با بیان مطلب فوق گفت: در این ایام به‌واسطه بیماری کرونا خیلی از مردم کسب‌وکارشان را از دست داده‌اند، علاوه بر این برخی از مردم نیز کم‌بضاعت‌اند و این فقط مربوط به ایام خاصی نیست. این ایام بهترین فرصت برای دستگیری از آنان و عمل به سیرۀ آسمانی امام حسن مجتبی علیه السلام است. 

البته باید به این نکته نیز توجه داشت که ضمن کمک به دیگران باید احترام آنان حفظ شود و در مرحلۀ بعد، تلاش شود نیاز آنان در حد امکان و بضاعت به‌صورت بلندمدت و حتی همیشگی برطرف شود که این خود باقیات الصالحات خواهد بود؛ مثلاً ممکن است افرادی باشند که توان کمک مادی نداشته باشند اما می‌توانند اشتغال‌زایی یا راه‌های کسب درآمد را برای دیگران تسهیل کنند و به آنها آموزش‌های لازم در زمینه فعالیت‌های اقتصادی را ارائه کنند تا دیگران خودشان کسب‌وکاری داشته باشند.

منبع: تسنیم