شیعیان امام سجاد (ع) در آغاز امامت سه نفر بودند

کد خبر: 103554
دکتر روح الله رجبی پور گفت: بسیار معنادار است که امام سجاد علیه السلام در هزار و چهارصد سال پیش رساله حقوق تدارک می بینند.
وارث

دوران امامت امام سجاد علیه السلام یکی از خطیرترین و دشوارترین دوره های حیات امامان معصوم ماست اما امام سجاد با همه صعوبت ها این دوره را به سمت بالندگی و اوج گیری شیعه هدایت می کنند. اما چگونه؟ گفتگوی ما با دکتر روح الله رجبی پور، پژوهشگر تاریخ اسلام در این باره است.

 

همچنان که استحضار دارید امامان معصوم ما از نور واحد هستند و اختلافی در میان آن ها نیست اما اگر در سبک زندگی، برجستگی و تجلی بُعد وجودی آن ها تفاوت هایی دیده می شود به خاطر شرایط زمانه و مقتضیاتی است که آن ها در آن قرار می گرفتند. اگر بخواهیم مهم ترین کارویژه یا کارویژه های حیات مبارک امام سجاد علیه السلام را برشماریم چه نکاتی برجسته خواهد بود؟

 به نظر می رسد که عملکرد ویژه امام سجاد علیه السلام در دو حوزه مختص به شیعیان و حوزه مسلمانان قابل ردیابی است و می توان در این باره توضیحاتی ارائه کرد. آنچه محرز است این که امامت امام سجاد علیه السلام در دوره ای اتفاق می افتد که شیعه لطمه بسیار سختی خورده است. توجه کنید که در روایات ما آمده است که بعد از شهادت امام حسین علیه السلام و آغاز امامت امام سجاد علیه السلام در حقیقت سه نفر معرفت کامل نسبت به امام سجاد داشتند یعنی مجموع شعیان همراه و همدل با حضرت بیشتر از سه نفر نبود و همین موضوع حقیقت عجیبی را پیش پای ما می گذارد که دوران امام سجاد تا چه اندازه خطیر و مهم بوده و حضرت در چه تنگنایی، دوره امامت خود را آغاز می کنند بنابراین اگر این دوره بعد از شهادت ابا عبدالله علیه السلام را سخت ترین دوران ائمه ما بدانیم سخن به گزاف نگفته ایم.

توصیف حضرتعالی ما را اندکی با آن صعوبت ها و دشواری ها آشنا می کند. امام سجاد علیه السلام چگونه می توانند در برابر این فضای خفقان تاب بیاورند و شرایط را به سمت بالندگی مجدد شیعه مدیریت کنند؟

امام معصوم به واسطه نور آگاهی توحیدی که دارد شرایط را مدیریت می کند و امام سجاد علیه السلام هم در همین قاعده است بنابراین با این که می دانیم بعد از شهادت امام حسین علیه السلام تعداد شیعیان به سه نفر می رسند که امام معصوم را می شناختند اما در پایان عمر مبارک امام سجاد علیه السلام می بینیم تعداد شعیان تا چه اندازه فزونی گرفته و به عنوان نمونه خاندان زراره – زراره ابن اعین – که خاندان بزرگی است در اواخر دوران امام سجاد علیه السلام، شیعه می شوند و این خاندان و زراره در زمره بهترین صحابه امام باقر علیه السلام قرار می گیرند. در واقع امام سجاد علیه السلام شیعه را با وضعیت بسیار ناگواری تحویل می گیرند شیعه ای که ضربه بسیار سختی خورده است اما امام سجاد شیعه را بازسازی می کنند .

اشاره به این موضوع داشتید که سرفصل دیگر حیات مبارک امام سجاد (ع) مختص شیعیان نیست و جامعه مسلمانان را دربر می گیرد. در این باره چه می توان گفت؟

دومن بُعد، مباحث اخلاقی و حفظ اساس دین است. توجه کنیم که با حاکمیت یزید جامعه دچار انحرافات اخلاقی و معرفتی جدی ای شده است و می بینیم که عملا و علنا مطربی و عیاشی رواج یافته است. در چنین فضایی است که امام سجاد با رفتار اخلاقی و آن عبادت های طولانی دوباره جامعه را به سمت عبادت، تقوا و پرهیزکاری سوق می دهند و فضای اجتماع را متوجه آن انحرافات می کنند و می بینیم که حتی شخصیت های بزرگی از اهل سنت مثل زُهری وقتی در جریان این حقایق قرار می گیرند به سمت امام سجاد جذب می شوند و به ایشان و آن درجه از تقوا و پرهیزکاری ارادت پیدا می کنند.

در واقع امام سجاد با عبادت و نیایش، روح مسلمانی را به جامعه جدا افتاده از روح مسلمانی و تسلیم در برابر حق متذکر می شوند. درست است؟

همین طور است، وقتی جامعه مسلمانان از آن معارف نورانی زمان پیامبر (ص) تهی شده و رابطه خود را با آن معارف از دست داده در حقیقت دوباره به آن تاریکی و ظلمت دوران جاهلیت برگشته است و امام سجاد علیه السلام در این میان با عمل به همان معارفی که پیامبر در جامعه آن روز عرضه کرد با توسل به عبادت و دعا درصدد احیای آن معارف و آن نوع از نگاه به زندگی هستند.

دعاهای صحیفه سجادیه گنج بی پایانی هستند و طبیعتا چندین گفتگو برای تشریح این دعاها هم کفایت نمی کند. با این حال آب دریا را اگر نتوان کشید / هم به قدر تشنگی باید چشید. یکی از نکاتی که در دعاهای امام سجاد (ع) برجسته است وسعت نظر ایشان است. مثلا در دعای مرزداران می بینیم که ایشان، مرزداران را که در حقیقت وابستگان به حکومت اموی هستند - حکومتی که قاتل خاندان امام سجاد است - دعا می کنند. چرا امام سجاد علیه السلام برای مرزداران دعا می کنند؟

ببینید امام از کلید دعا برای گشایش دوباره ارتباط جامعه مسلمانان با توحید استفاده می کند و در این میان امام سجاد علیه السلام مثل بقیه امامان دنبال حفظ اساس جامعه مسلمان هستند. توجه می کنید؟ یعنی آن قدر وسعت روح دارند که هر مساله را در چارچوب خاص خود ببینند و به حساب آورند. از نگاه امام سجاد حفظ کلیت جامعه اسلامی، داشتن انضباط اجتماعی و دفاع از مرزها حتی در یک حکومت نامشورع هم واجب است. درست است که حکومت به حق نیست اما مرزها اگر از دست رود و آشوب صورت گیرد و امنیت از دست برود مردم آسیب بیشتری خواهند خورد. امروز اگر ما مرزهای خود را از دست دهیم معلوم است که چه اتفاقاتی می افتد بنابراین در دوره امام سجاد علیه السلام هم این قاعده صدق می کند و می بینیم که امام معصوم از انضباط اجتماعی و امنیت مرزها دفاع می کنند و این ربطی به حکومت ها ندارد بلکه مرزهای اسلامی باید حفظ شود بنابراین وقتی مرزها باید حفظ شود روشن است که امام سجاد علیه السلام بر مرزداران دعا می کنند و با وجود این که برخی توجیه کرده اند که مرزداران آن موقع شیعیان بودند اما این طور نیست بلکه امام سجاد متوجه مصالح عمومی جامعه است و از این رهیافت باید به موضوع نگاه کرد.

عموما ما نسبت به ائمه خود با غفلت نگاه کرده ایم. یکی از مهم ترین غفلت های صورت گرفته درباره امام سجاد علیه السلام چیست؟

به نظر می رسد یکی از نقاط غفلت ما درباره حضرت، رساله حقوق امام سجاد علیه السلام است. این واقعا بسیار معنادار است که امام سجاد علیه السلام در هزار و چهارصد سال پیش رساله حقوق تدارک می بینند و ما امروز می بالیم که یکی از بزرگان جهان اسلام و تشیع یعنی حضرت سجاد در این رساله جز به جز درباره حقوق اعضای بدن، حقوق حاکم، حقوق مردم، حقوق کارگر، حقوق نصیحت کننده و نصیحت شونده، حقوق مشورت خوانده، حقوق حیوانات و ... سخن می گوید. الان شما می بینید که یکی از مهم ترین رشته ها حقوق است و مدام درباره حقوق محیط زیست و حقوق انسان و  حقوق زن و ... سخن گفته می شود و جا دارد که ما رساله حقوق امام سجاد علیه السلام را به عنوان واحد درسی در مراکز آموزشی مان به کار بگیریم.
منبع: شبستان


افزودن دیدگاه جدید

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید در وب سایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.