بذری: مداحان سیاسی‌اند اما سیاست‌زده نیستند/ هیئتی تابع فرامین رهبر انقلاب است
هرچند واقعه جانسوز عاشورا در یک‌روز روی داده است، اما آموزه‌ها، درس‌ها و عبرت‌های آن دامنه‌ای به‌گستردگی عمر انسان در این دنیا دارد، به‌طوری که هر شخصی در طول عمر خود در معرض امتحان‌هایی از جنس کربلا قرار می‌گیرد و باید میان حق و باطل تشخیص داده و راهی را انتخاب کند که او را به‌سمت هدایت و سعادت یا نابودی و گمراهی سوق می‌دهد، در این میان، مداحان و ذاکران اهل‌بیت (ع) نقش مهم و مؤثری در تربیت دینی مردم و ترویج سبک زندگی حسینی (ع) دارند. هرچند که ذاکران و پیرغلامان اهل‌بیت (ع) عمدتاً عرض ارادت خالصانه‌ای به درگاه ارباب بی‌کفن خود دارند، اما لازم است نکاتی در این مورد رعایت شود تا خلوص آنها و مداحی‌ها بهترین و بیشترین تأثیر را در جامعه داشته باشد.
"محمدرضا بذری" مداحِ نام‌آشنای مازندرانی از نگاه‌های متفاوت به مداحی، کارکردهای مداحی در جامعه امروز و چالش‌های آن سخن گفته است. آنچه در ادامه می‌آید متن مصاحبه با این مداح مازندرانی است.
*مجالس عزاداری ماه محرم امسال با رعایت پروتکل‌ها و شیوه‌نامه‌های بهداشتی از سوی هیئتیها پیوند زیبایی بین سلامت و عزاداری بوجود آورد. شما چه امتیازی به هیئتیها می‌دهید؟
عزاداری امسال از دو منظر در خور توجه است، یک نگاه اینکه واقعاً هیئتیها پای کار ایستادند و نشان دادند که سلامتی مردم چقدر برایشان اهمیت و ارزش دارد؛ امسال هیئتیها به اذعان رئیس‌جمهور محترم که گفته بود بیش از هشتاد درصد هیئتیها رعایت کردند، واقعاً همین‌طور است. ما هر شهری رفتیم و از دوستان خبر گرفتیم هیئت‌ها پرشورتر و با رعایت کامل شیوه‌نامه‌ها مراسم عزاداری را برگزار کردند و مجلس روضه را به‌پا داشتند و واقعاً دست‌مریزاد به همت بلندشان که اینگونه از فرمایش رهبر معظم انقلاب اطاعات کردند.
حضرت آقا فقط توصیه کردند و گفتند: وعاظ محترم و هیئت‌ها پایبند باشند به شیوه‌نامه‌ای که ستاد مبارزه با ویروس کرونا در نظر می‌گیرد و بچه‌های هیئتی غوغا کردند. از منظر دیگر هم این است که جلسه سید‌الشهدا (ع) دست ما نیست و گرداننده مراسم خود امام حسین (ع) است. امسال همه فکر می‌کردیم عزای سید‌الشهدا بسیار کمرنگ‌تر از سال‌های دیگر باشد در حالی که من خودم به‌عنوان یک هیئت‌دار و به‌عنوان کسی که هیئت‌های مختلف رفته‌ام می‌گویم که امسال پر‌شکوه‌تر از سال‌های گذشته بود. واقعاً ما مدیون لطف امام حسین (ع) هستیم. امیدوارم تا عمر داریم ارباب اینگونه نگاه لطفش را به ما داشته باشد.
مداحان سیاسی‌اند اما سیاسی‌بازی نمی‌کنند
*نکته‌ای که رهبر انقلاب خیلی به آن تأکید دارند این است که ما هیئت سکولار نداریم. هیئت‌ها و به‌ویژه مداحان در این 4 دهه پس از انقلاب، نقش بسزایی در جریانات مختلف سیاسی، اقتصادی و غیره داشته‌اند. به نظر شما میزان ورود مداحان به موضوعات مختلف سیاسی و فرهنگی و غیره چقدر است؟
ما همه سیاسی هستیم اما سیاسی‌بازی نمی‌کنیم. هیئت‌ها باید اینگونه باشند. هیئت، مستقل است و نباید به نفع یک جناح و خط سیاسی حرکت کنیم و نباید اینگونه باشد که مجموعه هیئت و مداح را به آن خط و جناح بشناسند. هیئت‌ها خط‌شان مشخص است و تابع فرامین رهبر انقلابند. ما رهبری را نائب حضرت حجت (عج) می‌دانیم. مسیری که هیئت‌ها طی می‌کنند مسیری است که منطبق با رهنمودهایی حضرت آقا است.
مداحان چه بخواهند و چه نخواهند، مورد رجوع مردم‌اند. مردم محبت دارند و به جهت اعتماد و علاقه‌ای که به مداح یا سخنران دارند، در مسائل و موضوعات مختلف چشم به دهان آنها می‌دوزند و این کار را سخت می‌کند چراکه بالآخره از آن بازیگر و فوتبالیست و ورزشکار یک توقع می‌رود و از مداح به‌عنوان یک چهره مذهبی توقع دیگری دارند. مداحان باید مراقب باشند تا اشتباه نکنند و در مسیر مسائل سیاسی به‌خوبی مشاوره دهند.
نحوه موضع‌گیری مداح باید هنرمندانه باشد. من خیلی با مصداقی صحبت‌کردن مؤافق نیستم که یک مجموعه را بخواهیم پشت کسی ببریم. هیئت باید معیار و شاخص در اختیار مستمع قرار دهد که وقتی مخاطب در هیئت می‌آید با معیار و شاخص‌هایی که در اختیارش قرار داده می‌شود خودش مسیر را بفهمد؛ خودش باید بداند که راه درست کدام است.
*چند سالی است که هیئت‌ها در جریان خدمات اجتماعی و کمک به نیازمندان ورود کرده‌اند و در بحران‌های اجتماعی در کنار مردم نیازمند حاضر شده‌اند و تأثیرات زیادی در رفع مشکلات مردم داشته‌اند.
حضور هیئت‌ها در اجتماعات و خدمات اجتماعی را لطفی از سوی خداوند و امام زمان (عج) می‌دانم. چند سالی است که شیوه هیئت‌ها سبک جدیدی به خود گرفته است. آنها در مسیر صحیحی قدم می‌گذارند. البته در گذشته هم اینگونه بوده اما مثل الان جلوه‌گری نداشت. در بحران‌های گوناگون همانند بحث سیل و زلزله هیئت‌ها جان بر کف به میدان آمدند، گویا صحنه جنگ است و مثل زمان دفاع مقدس همه پیش‌قدم شدند. در بحث کرونا که زندگی همه مردم را درگیر خودش کرده است، واقعاً هیئتیها ایثار کرده‌اند. بنابراین می‌توان تعریف جدیدی از هیئت را می‌توان در این عرصه روایت کرد.
*می‌خواهیم به موضوع شعر آیینی نیز اشاره‌ای داشته باشید. بالآخره شما در بحث شعر و سبک صاحب نظرید. سیر پیشرفت در شعر آیینی را از گذشته تاکنون چگونه ارزیابی می‌کنید؟
موضوع خیلی تخصصی است و هر کَس یک نظری دارد و به نظر من که شاید نگاهم بیشتر تجربی باشد این است که در وادی بحث سبک و شعر دریچه‌هایی به روی شعرا باز شده که احساس می‌کنم در گذشته اینگونه نبوده و شعرای امروز نگاه‌های متفاوتی به موضوع شعر آیینی دارند. احساس می‌کنم خیلی عمیق‌تر و مصداقی‌تر و حتی گاهاً دقیق‌تر شده است.
البته در این میان، سبک‌ها و اشعاری هم وجود دارند که از لحاظ محتوا بسیار ضعیف‌اند. خوب همواره اینگونه بوده که یک سری تازه‌کار و مبتدی به میدان بیایند و اشعار ضعیفی را وارد عرصه شعر و سبک کنند که البته این آفتی است. مداح نیز باید شعرشناس باشد. برخی از مداحان دقت ندارند و برخی هم تقلید می‌کنند اما در مجموع، اتفاقات فوق‌العاده‌ای در شعر افتاده است. مضامین بسیار دقیق و تمیز که شاعر وقتی ورود می‌کند انسان تعجب می‌کند که چگونه به این دریچه راه یافته است.
علما از جلسات ما فاصله گرفته‌اند
*برخی از سبک‌های جدیدی که وارد هیئت‌ها و عزاداری شده، بدعت‌ها و آسیب‌هایی را به حوزه عزاداری وارد کرده است. راه برون‌رفت از این آسیب‌ها چیست؟
خیلی از هیئت‌ها مسیری که طی می‌کنند صحیح و درست است که البته باید از چند جهت تقویت شود. در برخی از هیئت‌ها رفته‌ام و خدا می‌داند که شعر و سبک مداح آن جلسه را نفهمیدم. یعنی مخاطب تنها در آن لحظه با ضرب و ذکر حسین حسین، سینه می‌زند. مخاطب در آن نیم ساعت و یک ساعت هیچ محتوا و مضمونی را نمی‌فهمد. من احساس می‌کنم که علما از جلسات ما فاصله گرفته‌اند و یکی از نقص‌ها همین است. وقتی عالم بزرگواری ببیند نقصی در جلسه است و قهر کند که نمی‌شود. باید امر به معروف کند و از سوادش در هدایت افراد استفاده کند.
برخی از ما که امروز دچار آسیب شده‌ایم، دلیلش این است که استاد نداشته‌ایم. خداوند حاج آقای شامخی را رحمت کند؛ ایشان خیلی به گردن من حق داشتند. هر جا دیدند من اشتباه می‌کنم با من در میان می‌گذاشت که این مطلب را از کجا آوردی؟ یا می‌توانستم قانع‌اش کنم یا می‌گفتنم حاج آقا من اشتباه کرده‌ام و شما حرف صحیح را بگویید.
نکته دیگری که در این مسیر وجود دارد این است که سلیقه‌ها عوض شده است. من برخی از مداحان که مدل خاصی می‌خوانند و البته نوجوانان و جوانان زیادی هم در هیئت‌هایشان می‌نشینند را دیده‌ام و از آنها سؤال کردم که تو چرا اینطور می‌خوانی و چرا از این سبک‌ها و اشعار ضعیف استفاده می‌کنی؟ آنها اغلب گفته‌اند، مخاطب اینطور می‌خواهد. یعنی سلیقه و ذائقه‌ها عوض شده است.
یک کار خوبی که برخی از مداحان در اقصی‌نقاط کشور انجام می‌دهند همین بحث ترویج نوحه‌های محلی است. چند سال پیش ما این کار را در مازندران شروع کردیم؛ شاید نوحه‌های محلی با گویش‌های مرتبط با هر منطقه در تشییع جنازه‌ها و مراسم‌های ختم رایج باشند اما در هیئت‌ها خوانده نمی‌شوند. ما در بابل چند سالی است که شروع کرده‌ایم به خواندن اشعار محلی و به نظرم جواب هم داده است. چقدر خوب است که مداحان در سراسر کشور از اینگونه سبک‌ها و اشعار محلی در هیئت‌هایشان بهره‌مند شوند.
منبع: تسنیم
افزودن دیدگاه جدید