خیری در ایمان بی صبر هم وجود ندارد/جایگاه صبر در نهج البلاغه

حجت الاسلام حمیدرضا مهدوی ارفع پژوهشگر نهج البلاغه و کارشناس مذهبی در شرح حکمت ۳۱ و پرداختن به موضوع اهمیت، ارزش و جایگاه صبر در نهج البلاغه بیان کرد: در حکمت ۳۱ نهج البلاغه امیرالمؤمنین (علیه السلام) در یک الگوی بسیار زیبا و ابتکاری ابعاد و ارکان ایمان را بیان می‌فرمایند. با توجه به اهمیت مسأله ایمان و با توجه به جامعیّت حکمت ۳۱، مسأله ایمان را بر اساس فرمایشات حضرت امیر در حکمت ۳۱ از سایر آموزه‌های نهج البلاغه به صورت کامل عر می‌کنم.

وی با اشاره به جایگاه و اهمیت صبر در نهج البلاغه گفت: حضرت در آغاز حکمت ۳۱ می‌فرمایند:: «الْإِیمَانُ عَلَی أَرْبَعِ دَعَائِمَ عَلَی الصَّبْرِ وَ الْیَقِینِ وَ الْعَدْلِ وَ الْجِهَادِ». ایمان بر چهار ستون استوار است. اولین ستون را می‌فرمایند "علی الصبر" یعنی اولین ستون صبر است.

این کارشناس مذهبی تصریح کرد: امیرالمومنین (علیه السلام) صبر را در واقع شرط مؤثر واقع شدن اسلام به عنوان سپری در مقابل هلاکت و دوزخ و جهنم بیان می‌فرمایند. در بند اول از خطبه ۱۰۶ در قالب سپاس و ستایش خداوند اینگونه می‌فرمایند: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جعلَ الْإِسْلَامَ جُنَّةً لِمَنْ صَبَرَ». خدا را سپاس که اسلام را برای کسی که صبر کند سپر قرار داد. همچنین در نهج البلاغه شریف امیرالمؤمنین (علیه السلام) صبر را یکی از ارکان ایمان می‌دانند که در همین حکمت ۳۱ خوانده شد: «الْإِیمَانِ فَقَالَ الْإِیمَانُ عَلَی أَرْبَعِ دَعَائِمَ؛ عَلَی الصَّبْرِ وَ الْیَقِینِ وَ الْعَدْلِ وَ الْجِهَادِ». ایمان بر چهار ستون برقرار است: بر صبر، یقین، عدل، جهاد.

وی تاکید کرد: مولا علی (علیه السلام) در بین تمام ارکان ایمان، صبر را اولویت دادند. در حکمت ۸۲ نسبت صبر با ایمان را مانند نسبت سر به بدن می‌دانند و می‌فرمایند: بر شما باد بر صبر، زیرا همانا نسبت صبر به ایمان، مانند نسبت سر به جسد است. همچنان که خیری در جسد بی سر نیست، خیری در ایمان بی صبر هم وجود ندارد. یا در حکمت ۱۱۳ صبر و حیا را از عالی‌ترین مراتب ایمان بیان می‌دارند و می‌فرمایند: «لَا إِیمَانَ کَالْحَیَاءِ وَ الصَّبْرِ». هیچ ایمانی به ارزش حیا و صبر نیست. همچنین در حکمت ۴ نهج البلاغه مولا علی (علیه السلام) صبر و استقامت و مقاومت را نوعی شجاعت معرفی کرده اند و فرمودند: «الصَّبْرُ شَجَاعَةٌ»؛ صبر نوعی شجاعت است. زیرا انسان صبور چه در وقتی که نعمت بزرگی نصیب او می‌شود، چه در وقتیکه مصیبتی به او عارض می‌شود، جلوی هیجان نفسش را می‌گیرد تا به حرام نیفتد. پس خیلی شجاع است که توانسته با خودش مبارزه کند.

ارفع تصریح کرد: همچنین باز امیرالمؤمنین (علیه السلام) صبر را وسیله نجات معرفی می‌کنند. مثلاً در خطبه ۷۶ می‌فرمایند: «رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً جَعَلَ الصَّبْرَ مَطِیَّةَ نَجَاتِهِ»؛ خدا رحمت کند هر کسی را که صبر را مرکب نجات خودش قرار داده است