از دیدگاه قرآن چه کسی سبک عقل است؟
اگر کسی به آن اندازه نرسیده که بین خیر و شر خودش فرق بگذارد، سفیه است؛ می فرمایند هرکس از راه رسمی که ابراهیم برای شما آورده روی بگرداند، سفیه است؛ ما می گوییم سبک عقل.
وارث: حجت‌الاسلام محمدعلی جاودان از اساتید برجسته اخلاق هستند که در طی دوران زندگی و تحصیل حوزویشان از محضر اساتید برجسته‌ای از جمله آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی، آیت‌الله خوانساری، آیت‌الله حق‌شناس و علامه عسکری بهره‌مند شده اند.
عاقبت کسانی که تقوا را مراعات کردند
در آیه 35 سوره مبارکه رعد می فرماید: «مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ » مثال آن باغ هایی که به متقیان وعده داده شده است؛ جنت یعنی باغ هایی که زمین هایش پوشیده است؛ هیچ جا زمین خالی در آن باغ پیدا نمی کنید؛ هرچه هست از درخت و گل و گیاه پوشیده است؛ زیر این درختان نهرهای جاری است.
«أُكُلُهَا دَائِمٌ » این یعنی چه؟ یعنی دائم می خورند؟ مگر مرغ و خروس است؟ «وَظِلُّهَا» سایه درختان آنجا همیشگی است؛ «تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَوا» این عاقبت آنهاست که تقوا را مراعات کرده اند؛ مراقب چشم شان بوده اند؛ مراقب گوششان بوده اند؛ مراقب زبان شان بوده اند؛ هر غذایی را نخورده اند؛ هرجا غذا نخوردند؛ ببینید هر غذایی را نخوردند و هرجایی غذا نخوردند.
«وَّعُقْبَى الْكَافِرِينَ النَّارُ» پایان کار کافران آتش است؛ در آیه فرمود: «مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ» مثال آن بهشتی که به متقیان وعده داده شده است؛ مثال است؛ داریم برای شما مثال می زنیم؛ این یک تفسیر مساله است؛ واقعیت بهشت را نمی شود گفت؛ شما نمی توانید بفهمید و ما نمی توانیم بگوییم؛ مثالش را برایتان می گوییم.
انسان بخشش خدا را حس می کند
«مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاءٍ غَيْرِ آسِنٍ» یک نهرهایی هست که در آنها آب جاری است؛ «وَأَنْهَارٌ مِّن لَّبَنٍ لَّمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ» نهرهایی است که در آنها شیر جاریست و اصلا مزه این شیر عوض نمی شود؛ «وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ» یک نهرهایی است که از شراب است؛ «لذَّةٍ لِّلشَّارِبِينَ» آنها که از آن می نوشند به یک لذت می رسند؛ «وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِينَ وَأَنْهَارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّى» یک نهرهایی است که از عسل مصفا است؛ هیچ مومی در آن نیست.
«وَلَهُمْ فِيهَا مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ» برای ایشان یعنی برای متقون از همه انواع میوه ها هست؛ «وَمَغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ» آمرزش الهی؛ این را دیگر باید حس کرد؛ آن آب خوردنی است؛ اما مغفرت که خوردنی نیست؛ انسان بخشش خدا را حس می کند؛ آن حس چقدر لذت بخش است؟ نمی دانیم.
در ثمرات انسانیت بین زن و مرد فرقی نیست
در آیه 72 سوره مبارکه توبه می فرماید: «وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللَّهِ أَكْبَرُ » خدای تبارک و تعالی به مومنین و مومنات وعده کرده است؛ ببینید در جانب انسانیت و از حیث انسانیت بین زن و مرد فرقی نیست؛ اینهایی که اینجا گفته می شود همه ثمرات انسانیت است؛ در ثمرات انسانیت بین زن و مرد فرقی نیست.
در این دنیا اگر انسان به یک باغ برود و به او بگویند آقا برای همیشه اینجا بمان، به آنی برایش زندان می شود؛ دیگر هیچ گلی که در آنجا روییده برایش لذت بخش نیست؛ آنجا اینگونه نیست؛ تازه آنجا آدم به آزادی می رسد؛ اینجا آنهایی که آزاد هستند آزاد نیست؛ چون گرفتارند؛ به صدتا گیر؛ هزارتا بند هست؛ این دنیا برای آدم هزار تا بند دارد.
اینجا هیچ صاحب سلطنتی، سلطنت واقعی ندارد
بارها در قرآن مانند آیه 35 سوره مبارکه قاف دارد که «لَهُم مَّا يَشَاءُونَ فِيهَا» هرچه می خواهند؛ آقا اینجا هیچ کس هرچه بخواهد نیست؛ همه محدود هستند؛ این جهان پر از محدودیت است؛ دست و بال آدم را بسته؛ آنجا هیچ دست و بالی بسته نیست.
در ادامه آیه 35 سوره قاف می فرماید: «وَلَدَيْنَا مَزِيدٌ» فقط ما هستیم که از مومن بیشتر داریم؛ فقط خدای تبارک و تعالی است که از مومن بیشتر دارد؛ آدم آنجا به سلطنت می رسد؛ اینجا هیچ صاحب سلطنتی، سلطنت واقعی ندارد؛ این «هرچه بخواهد» خیلی مهم است؛ «وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً» خانه های پاک و پاکیزه؛ مسکن پاک و پاکیزه؛ هیچ چیز رنج آور وجود ندارد.
عاقبت خوب کسب کردنی است
در آیه 14 سوره مبارکه آل عمران نعمت های دنیایی را می شمارد: «زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ» همینطور شمارده اند؛ «ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ» عاقبت خوب نزد خداست؛ عاقبت خوب کسب کردنی است؛ ما مدام دعای عاقبت خوب می کنیم اما عاقبت خوب کسب کردنی است.
اگر کسی به گناه عادت نکرده باشد، عاقبت به خیر می شود؛ در آیه 15 سوره مبارکه آل عمران می فرماید: «قُلْ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَيْرٍ مِّن ذَلِكُمْ» حالا بهتر از اینهایی که گفتیم را به شما خبر بدهیم؟ همان چیزهایی که شمردیم، بهتر از اینها را به شما خبر بدهیم؟ « لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ» برای آنهایی که در این دنیا تقوا را انتخاب کردند و از خودشان مراقبت کردند، باغ هایی است که زیر درختانش نهرها جاری است.
رضایت خدا برترین نعمتی است که شخص بهشتی احساس می کند
«خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ » آنجا گفتند مساکن طیبه و اینجا می فرمایند ازواج مطهره؛ همسران پاک؛ بعد می فرماید: «وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللَّهِ» در آیه 72 سوره مبارکه توبه هم همین را فرمود، رضای خدا هم هست؛ این بهشت را شما خودت ساخته ای؛ این بهشت را با کارهای خوبت ساخته ای.
عاقبت کسانی که تقوا را مراعات کردند
در آیه 35 سوره مبارکه رعد می فرماید: «مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ » مثال آن باغ هایی که به متقیان وعده داده شده است؛ جنت یعنی باغ هایی که زمین هایش پوشیده است؛ هیچ جا زمین خالی در آن باغ پیدا نمی کنید؛ هرچه هست از درخت و گل و گیاه پوشیده است؛ زیر این درختان نهرهای جاری است.
«أُكُلُهَا دَائِمٌ » این یعنی چه؟ یعنی دائم می خورند؟ مگر مرغ و خروس است؟ «وَظِلُّهَا» سایه درختان آنجا همیشگی است؛ «تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَوا» این عاقبت آنهاست که تقوا را مراعات کرده اند؛ مراقب چشم شان بوده اند؛ مراقب گوششان بوده اند؛ مراقب زبان شان بوده اند؛ هر غذایی را نخورده اند؛ هرجا غذا نخوردند؛ ببینید هر غذایی را نخوردند و هرجایی غذا نخوردند.
«وَّعُقْبَى الْكَافِرِينَ النَّارُ» پایان کار کافران آتش است؛ در آیه فرمود: «مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ» مثال آن بهشتی که به متقیان وعده داده شده است؛ مثال است؛ داریم برای شما مثال می زنیم؛ این یک تفسیر مساله است؛ واقعیت بهشت را نمی شود گفت؛ شما نمی توانید بفهمید و ما نمی توانیم بگوییم؛ مثالش را برایتان می گوییم.
انسان بخشش خدا را حس می کند
«مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاءٍ غَيْرِ آسِنٍ» یک نهرهایی هست که در آنها آب جاری است؛ «وَأَنْهَارٌ مِّن لَّبَنٍ لَّمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ» نهرهایی است که در آنها شیر جاریست و اصلا مزه این شیر عوض نمی شود؛ «وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ» یک نهرهایی است که از شراب است؛ «لذَّةٍ لِّلشَّارِبِينَ» آنها که از آن می نوشند به یک لذت می رسند؛ «وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِينَ وَأَنْهَارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّى» یک نهرهایی است که از عسل مصفا است؛ هیچ مومی در آن نیست.
«وَلَهُمْ فِيهَا مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ» برای ایشان یعنی برای متقون از همه انواع میوه ها هست؛ «وَمَغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ» آمرزش الهی؛ این را دیگر باید حس کرد؛ آن آب خوردنی است؛ اما مغفرت که خوردنی نیست؛ انسان بخشش خدا را حس می کند؛ آن حس چقدر لذت بخش است؟ نمی دانیم.
در ثمرات انسانیت بین زن و مرد فرقی نیست
در آیه 72 سوره مبارکه توبه می فرماید: «وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللَّهِ أَكْبَرُ » خدای تبارک و تعالی به مومنین و مومنات وعده کرده است؛ ببینید در جانب انسانیت و از حیث انسانیت بین زن و مرد فرقی نیست؛ اینهایی که اینجا گفته می شود همه ثمرات انسانیت است؛ در ثمرات انسانیت بین زن و مرد فرقی نیست.
در این دنیا اگر انسان به یک باغ برود و به او بگویند آقا برای همیشه اینجا بمان، به آنی برایش زندان می شود؛ دیگر هیچ گلی که در آنجا روییده برایش لذت بخش نیست؛ آنجا اینگونه نیست؛ تازه آنجا آدم به آزادی می رسد؛ اینجا آنهایی که آزاد هستند آزاد نیست؛ چون گرفتارند؛ به صدتا گیر؛ هزارتا بند هست؛ این دنیا برای آدم هزار تا بند دارد.
اینجا هیچ صاحب سلطنتی، سلطنت واقعی ندارد
بارها در قرآن مانند آیه 35 سوره مبارکه قاف دارد که «لَهُم مَّا يَشَاءُونَ فِيهَا» هرچه می خواهند؛ آقا اینجا هیچ کس هرچه بخواهد نیست؛ همه محدود هستند؛ این جهان پر از محدودیت است؛ دست و بال آدم را بسته؛ آنجا هیچ دست و بالی بسته نیست.
در ادامه آیه 35 سوره قاف می فرماید: «وَلَدَيْنَا مَزِيدٌ» فقط ما هستیم که از مومن بیشتر داریم؛ فقط خدای تبارک و تعالی است که از مومن بیشتر دارد؛ آدم آنجا به سلطنت می رسد؛ اینجا هیچ صاحب سلطنتی، سلطنت واقعی ندارد؛ این «هرچه بخواهد» خیلی مهم است؛ «وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً» خانه های پاک و پاکیزه؛ مسکن پاک و پاکیزه؛ هیچ چیز رنج آور وجود ندارد.
عاقبت خوب کسب کردنی است
در آیه 14 سوره مبارکه آل عمران نعمت های دنیایی را می شمارد: «زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ» همینطور شمارده اند؛ «ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ» عاقبت خوب نزد خداست؛ عاقبت خوب کسب کردنی است؛ ما مدام دعای عاقبت خوب می کنیم اما عاقبت خوب کسب کردنی است.
اگر کسی به گناه عادت نکرده باشد، عاقبت به خیر می شود؛ در آیه 15 سوره مبارکه آل عمران می فرماید: «قُلْ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَيْرٍ مِّن ذَلِكُمْ» حالا بهتر از اینهایی که گفتیم را به شما خبر بدهیم؟ همان چیزهایی که شمردیم، بهتر از اینها را به شما خبر بدهیم؟ « لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ» برای آنهایی که در این دنیا تقوا را انتخاب کردند و از خودشان مراقبت کردند، باغ هایی است که زیر درختانش نهرها جاری است.
رضایت خدا برترین نعمتی است که شخص بهشتی احساس می کند
«خَالِدِينَ فِيهَا وَأَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ » آنجا گفتند مساکن طیبه و اینجا می فرمایند ازواج مطهره؛ همسران پاک؛ بعد می فرماید: «وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللَّهِ» در آیه 72 سوره مبارکه توبه هم همین را فرمود، رضای خدا هم هست؛ این بهشت را شما خودت ساخته ای؛ این بهشت را با کارهای خوبت ساخته ای.