کسانی که مانند کبریت احمر نایاب اند...

در جامعه اسلامی جایگاه ارزشی افراد نزد خدا بر اساس لیاقت های دینی و ایمانی آنان است و این یک اصل قرآنی است که می فرماید: "پس آیا کسانی که مومن اند همچون کسانی اند که فاسق و سرکش اند؟ نه اینان برابر نیستند."(سوره سجده، آیه 18) در آیه دیگر می فرماید: "جز این نیست که (همه مومنان) با یکدیگر برادرند."(سروه حجرات، آیه 10) و در آیه سوم فرمود: "مردان و زنان با ایمان نسبت به یکدیگر ولایت متقابل دارند." (سوره توبه، آیه 71)

گفتنی است که ایمان همه مسلمانان در یک سطح نیست بلکه مراتبی گوناگون دارد از این رو امیرالمومنین علی (ع) در پاسخ مردی که گفت: ای امیرمومنان! مرا از برادران باخبر ساز، فرمودند: برادران دو دسته اند: برادران مورد اعتماد و برادران غیر قابل اعتماد؛ اما برادران مورد اعتماد همانند دست و بال و خانواده و دارایی آدمی اند ... و این گونه از برادران همچون کبریت احمر کمیاب اند؛ اما برداران غیر قابل اعتماد همین که از آنان بهره مند می شوی، پیوندت را از آنان مگسل و بیش از این از درون آنان مخواه، همین که آنان با تو خوشرویی و شیرین زبانی می کنند، تو هم در برابر آنان خوشرو و شیرین زبان باش(الکافی، ج 2، ص 248) بر این اساس احترام و رعایت حقوق هر مسلمانی بر دیگر مسلمانان لازم است.

رسول خدا (ص) فرمودند: اسلام آن است که قلبت را (به حق) واگذاری و مسلمانان از دست و زبانت در امان باشند (کنز العمال، ج 1، ص 26) و همچنین فرمودند: از ما نیست کسی که به مسلمانی خیانت کند یا به او زیان برساند یا با او مکر کند. (تحف العقول، ص 42)

و نیز فرمودند: هر کس بخوابد در حالی که بدخواه برادر مسلمانش باشد، خواب و بیداری او مورد خشم خداست تا توبه کند.(الفقیه، ج 4، ص 15)

امام صادق (ع) نیز فرمودند: هر کس در رفتارش با مردم به آنان ستم نکند و در گفتارش به آنها دروغ نگوید و در وعده هایش تخلف نکند از کسانی است که غیبت او حرام و مروت او کامل و عدالتش ظاهر و برادری با وی لازم است.(الکافی، ج 2، ص 239)

و نیز فرمود: مسلمان بردار مسلمان است، به او ستم نکند او را گول نزند و او را وا ننهد و از او غیبت نکند و به وی خیانت نورزد و او را محروم نکند.(الکافی، ج 2، ص 167)

تعامل با مومنان

محور ایمان مومنان خدا، پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) اند و بر آنان لازم است در این محور با یکدیگر در همه امور، اجتماع و هماهنگی داشته باشند و از تفرقه و جدایی بپرهیزند و تا به اهداف ایمانی خود دست یابند، از همین رو خدا در قرآن فرمود: "همگی به ریسمان الهی (قرآن و پیامبر) که شما را به خدا پیوند می دهند چنگ زنید و از اختلاف و پراکندگی بپرهیزید."(سوره آل عمران، آیه 103)

رسول خدا (ص) فرمودند: ای مردم! به اجتماع روی آورید و از جدایی بپرهیزید.( کنزالعمال، ج 1، ص 206)

از امیرالمومنین علی (ع) درباره جماعت و تفرقه پرسیدند، فرمودند: به خدا سوگند مراد از اجتماع، پیوستگی و اجتماع پیروان حق است اگر چه اندک باشند و مراد از تفرقه اجتماع اهل باطل است اگر چه پرشمار باشند.(همان، ص 378)

امام صادق (ع) نیز فرمودند: بر برادران مومن خود بیفزایدد زیرا هر مومنی یک دعای مستجاب دارد و فرمودند: برادران مومن خویش را افزایش دهید زیرا برای هر مومنی شفاعتی است و فرمودند: برادری مومنان را افزایش دهید چرا که نزد خدا برای ایشان حقی است که در روز قیامت با آن پاداش آنان را می دهد.(مجموعه رسائل صدوق، مصادقة الاخوان، ص 46)

برگرفته از مفاتیح الحیات آیت الله جوادی آملی

/ف.م214