حجت الاسلام پناهیان: "ادب" بهترین انگیزه برای خوب بودن است! +گزارش تصویری
در ادامه متن گزیده ای از سخنان حجت السلام پناهیان را می خوانید:
انگیزه ما برای خوب بودن میتواند صورت ها و حالات مختلفی داشته باشد. مثلا یک وقتی می تواند محبت و علاقه به خدا و اولیاء خدا انگیزه ما برای خوب بودن باشد و این انگیزه ارزشمندی است اما به سختی به دست می آید. فرد به راحتی نمی تواند در همین ابتدای کار عاشق خداوند شود و حتی در این حد که محبتی انگیزه تمام رفتارهایش بشود، دشوار است. مردم عموما اهل بیت علیه السلام را دوست دارند اما محبتشان به اهل بیت علیه السلام به سهولت به این مرحله نمی رسد که انگیزه تعیین کننده برای تمام رفتارهایشان بشود. انگیزه دیگری که می تواند انگیزه ما قرار بگیرد برای رفتار خوب، عقلانیت است و به تعبییر دیگر منفعت به جای محبت. مثلا می بینیم اینکار به نفع ما است اگر ورزش کنیم برای سلامتی ما مفید است و نه به خاطر خدا و عشق به اولیاء خدا بلکه برای منفعتی که برای جسممان دارد اینکار را انجام میدهیم و البته این منفعت لازمی است و باید برای فرد اتفاق بیفتد.
کار کردن ما معمولا از سر عقلانیت و عقل به معنای عقل نظری که محاسبه می کند و کار درستو غلط را از هم جدا می کند و اینهم یک انگیزه است برای انجام کار خوب. اشکال این است که انگیزه محبتی به راحتی پیدا نمی شود و اشکالی که در انگیزه منفعتی است، این است که به این راحتی قابل درک نیست. برای ما شاید به این راحتی قابل درک نباشد که سحرخیزی فوق العاده به نفع ما است حتی به نفع زندگی دنیایی و اخروی ما است. اصلا بیاییم سحر خیزی را بگذاریم به حساب سلامتی خودمان. اگر ما بخواهیم منفعت طلبی را انگیزه خودمان قرار بدهیم راحت تر از محبت گیرمان می آید ما بالاخره برای منفعت بهتر حرکت می کنیم ولی اینکه واقعا درک کنیم که چه چیزهایی به نفع ما است و اینها را بپذیریم، این یک مقدار دشوار به نظر می آید. نماز اول وقت واقعا به نفع ما است و کارهای دیگرمان به هم میریزد. ما نمازهایمان را به تاخیر بیندازیم خدا هم کارهای دیگر ما را به تاخیر می اندازد. بیاییم منفعت طلبانه نماز اول وقت بخوانیم. اما فهمیدن اینکه منفعت تو در انجام اینکار است، کار دشواری است و هر کسی نمی تواند ساده و راحت آن را بپذیرد. در عین حال منفعت طلبانه رفتار خوب داشتن راحت تر به دست می آید اگر انسان منافع خودش را ببیند در چه چیزهایی است راحت تر میتواند برای انگیزه منفعت طلبی اقدامات خوب انجام دهد. اما انگیزه محبت آن البته سرعت و قدرتش بیشتر است و در عین حال سخت به دست می آید و آدم نمی تواند به سرعت عاشق اهل بیت علیه السلام بشود، عاشق خدا بشود و احساسات معنوی این چنین در درونش موج بزند و در نهایت منجر به رفتار خوب بشود.
یک نکته ای در انگیزه محبت وجود دارد که گاهی از اوقات ما می توانیم بر اساس محبت به سهولت انگیزه پیدا کنیم که یک سری از کارها را انجام دهیم اما می دانید که محبت نوسان دارد و این طبیعی است. آدم گاهی برای امام حسین علیه السلام داغ می سود و گاهی هم سرد ولی در واقع اعتقادش را از دست نداده است و محبتش هم در سر جای خودش است. انگیزه منفعت درکش ساده نیست. انگیزه محبت ارزشش بسیار بالا است و انگیزه منفعت بی ارزش نیست و خدا خوشحال می شود که کسی به نفع خودش کار کند با اعتماد و ایمان به پروردگار و وعده های خدا.
یک انگیزه دیگر هم وجود دارد که زیباتر از انگیزه منفعت طلبی است، بادوام تر و سهل الوصول تر از انگیزه محبت است چرا می گویم سهل الوصول تر چون برای ما که عاشق خدا نیستیم در واقع می شود یک راه تا بتوانیم برسیم به آن انگیزه محبت و اصلا مسیر درست تربیت و عموم دستورات دینی هم بیشتر بر انگیز سوم طراحی شده است و راه اصلی این است و باید اینگونه کار کرد.
راه سوم " ادب " است. ادب یک مقوله دیگر است. آدم با محبت ممکن است آدم مودبی شود حتما محبت ادب نمی آورد. بعضی از پدر و مادرها اشتباهی که می کنند این است که می خواهند فرزندانشان را صرفا با محبت بزرگ کنند و این بسیار خوب است و ماه قبول داریم اما گفتیم محبت نوسان دارد. محبت مقدار عالی اش به سهولت به دست نمی آید. ما اگر بچه هایمان را بر محور ادب بار بیاوریم، ادب ثبات بیشتری دارد و اسراری در ادب وجود دارد که بسیار کار گشا است. شنیدید که می گویند: " باد آروده را باد می برد " محبت های اولیه خیلی هایش باد آورده است و. محبت کودک به پدر و مادر محبت باد آورده است. ولی ادب از روز اول اکتسابی است حتی برای همان بچه ای که از روز اول می خواهی تربیتش کنی. اگر مودب بارش آوردی آن حالتی است که دارد به دست می آوردش و به این راحتی از دستش نمی دهد. در منفعت و عقلانیت شما مرتبا باید محاسبه کنی. اشکال محاسبه این است که گاهی اوقات دیگر اصلا محاسبه نمی کنی و می گویی حوصله محاسبه ندارم و این مشکل ایجاد می کند.
وقتی آدم از سر ادب کار را انجام دهد، ادب از ویژگی های مهم اش "استقرار" است و دیگر از آن به بعد بدون فکر کردن(البته فکر کردن خوب است) کار انجام میدهد . وقتی بگوید فلان کار خوب نیست یعنی خوب نیست. بعضی وقت ها آدم قدرت فکر کردن ندارد و درجا می خواهد عمل کند و اگر مودب باشد قطعا کار درست و عکس العمل درست را انجام میدهد. ادب عادت رفتاری اش می شود.
به نظر من اگر انگیزه ما برای انجام کار خوب ادب باشد، هم بهتر از محبت است و هم بهتر از منفعت است.
در ادامه این مراسم؛ ذاکر اهل بیت حاج محسن عسکری به روضه خوانی پرداختند.
