خانه رفیع و پر نور
در خانه هایى که خدا رخصت داده که [قدر و منزلت] آنها رفعت یابد و نامش در آنها یاد شود. در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نیایش می کنند.
وارث: با توجه به منابع حدیثی و تاریخی؛ ویژگی هاى معنوی و مادی منزل حضرت فاطمه (سلام الله علیها) را می توان در امور زیر خلاصه کرد:
1. اهدایى از سوی پیامبر خدا
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) از همان ابتداى ورود به مدینه در فکر احداث حجره‌اى براى حضرت فاطمه (سلام الله علیها) بود. بدین جهت زمانى که حجره‌هایى را در طرف شرق مسجد براى همسران خود احداث کرد، براى فاطمه (سلام الله علیها) این حجره در نظر گرفته شده بود.
ام سلمه در روایتى که درباره عروسى حضرت فاطمه (سلام الله علیها) است می‌گوید: «... آن‌گاه پیامبر خدا دختر خود، فاطمه و همچنین حضرت على را پیش خود خواند و دست على را در دست راست و دست فاطمه را در دست چپ گرفت و به سینه خود گذارد و میان دو چشم آن دو را بوسه زد.
آن‌گاه به على فرمود: على جان! خوب همسرى دارى و به فاطمه فرمود: اى فاطمه! تو هم خوب همسرى دارى. سپس از جاى برخاسته و پیشاپیش آن دو راه افتاد تا این که آن دو را به خانه‌اى که از پیش براى آنها در نظر گرفته بود، وارد کرد. سپس هنگام خروج از خانه، در حالى که دستگیره در را گرفته بود، فرمود: خداوند شما و نسلتان را پاک گرداند».[1]
2. تنها منزلی که درش به مسجد بسته نشد
از دیگر ویژگی هاى خانه حضرت فاطمه (سلام الله علیها)این بود که خدا به پیامبرش فرمان داد تا همه درهایى که به مسجد باز می‌شد، جز درِ این خانه را ببندند: «أَمَرَ بِسَدِّ الْابْوابِ إلّا باب علیّ»؛ این حدیث را بسیارى از مورّخان اهل سنت؛ مانند احمد بن حنبل،[2] طبرانى،[3] و حاکم نیشابورى[4] نقل کرده‌اند.
بدون شک در این کار عنایتى بود. شاید راز این عمل براى مسلمانان آشکار نگردید.
3. خانه رفیع و پر نور
این خانه از نورانیت و جلال و شکوه خاصى برخوردار و از خانه هایى بود که قرآن مجید درباره آنها فرمود: «در خانه هایى که خدا رخصت داده که [قدر و منزلت] آنها رفعت یابد و نامش در آنها یاد شود. در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نیایش می کنند».[5]
در روایتى که در ذیل آیه فوق آمده است، انس از بریده نقل می کند: هنگامى که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) این آیه را تلاوت می کرد، مردى از جاى برخاست و گفت: مقصود از این خانه ها کدام خانه ها است؟ پیامبر فرمود: «خانه هاى پیامبران». ابوبکر در حالى که با دست خود به خانه حضرت على (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) اشاره می کرد گفت: ای رسول خدا! آیا این خانه از جمله آن خانه‌ها است؟ پیامبر فرمود: آرى. بلکه افضل از همه آنها است».[6]
4. محل نماز و عبادت پیامبر خدا
خانه فاطمه (سلام الله علیها) استراحتگاه موقّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) هنگام دیدار از یگانه گهرش بوده، جاى جاى این خانه قدمگاه، محل نشستن، محل نماز و عبادت و سجده‌گ اه وجود مقدس نبى اکرم (صلی الله علیه و آله)بود. [7]
5. محل رفت و آمد فرشتگان
امام باقر (علیه السلام) فرمود: «خانه حضرت على (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) بخشى از حُجره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و سقف خانه آنها، عرش پروردگار می باشد.
محل فرود وحى و رفت و آمد فرشتگانى است که هر صبح و شام و هر ساعت و لحظه، با آوردن پیام در حال آمد و شد هستند. آن‌جا خانه‌اى است که هرگز رفت و آمد فرشتگان در آن، پایانى ندارد. گروهى فرود می‌آیند و گروه دیگر بالا می روند.
خدای تبارک و تعالی پرده را از آسمان‌ها براى حضرت ابراهیم(علیه السلام) کنار زد و به نور دیده‌اش قوّت بخشید، تا نگاهش به عرش افتاد. خداوند به دید چشم محمد، على، فاطمه، حسن و حسین قدرت بیشترى داد؛ و آنها عرش پروردگار را از خانه هاى خود می دیدند و هرگز سقفى براى خانه هایشان جز عرش پروردگار نمی دیدند».[8]
6. سادگی و دور از تجملات و زخارف دنیا
در این خانه هرگز از زخارف دنیا و تجمل گرایى اثری یافت نمی‌شد، خانه‌اى بسیار ساده، نه فرش قابل ذکرى دارد و نه وسائل گران قیمت. این خانواده نمی خواستند غیر از زندگى زاهدانه راه دیگرى را در پیش گیرند، بدین جهت آنچه داشتند وقف فقرا و تهیدستان می‌کردند و خود در نهایت ساده زیستى زندگى می کردند. [9]
1. اهدایى از سوی پیامبر خدا
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) از همان ابتداى ورود به مدینه در فکر احداث حجره‌اى براى حضرت فاطمه (سلام الله علیها) بود. بدین جهت زمانى که حجره‌هایى را در طرف شرق مسجد براى همسران خود احداث کرد، براى فاطمه (سلام الله علیها) این حجره در نظر گرفته شده بود.
ام سلمه در روایتى که درباره عروسى حضرت فاطمه (سلام الله علیها) است می‌گوید: «... آن‌گاه پیامبر خدا دختر خود، فاطمه و همچنین حضرت على را پیش خود خواند و دست على را در دست راست و دست فاطمه را در دست چپ گرفت و به سینه خود گذارد و میان دو چشم آن دو را بوسه زد.
آن‌گاه به على فرمود: على جان! خوب همسرى دارى و به فاطمه فرمود: اى فاطمه! تو هم خوب همسرى دارى. سپس از جاى برخاسته و پیشاپیش آن دو راه افتاد تا این که آن دو را به خانه‌اى که از پیش براى آنها در نظر گرفته بود، وارد کرد. سپس هنگام خروج از خانه، در حالى که دستگیره در را گرفته بود، فرمود: خداوند شما و نسلتان را پاک گرداند».[1]
2. تنها منزلی که درش به مسجد بسته نشد
از دیگر ویژگی هاى خانه حضرت فاطمه (سلام الله علیها)این بود که خدا به پیامبرش فرمان داد تا همه درهایى که به مسجد باز می‌شد، جز درِ این خانه را ببندند: «أَمَرَ بِسَدِّ الْابْوابِ إلّا باب علیّ»؛ این حدیث را بسیارى از مورّخان اهل سنت؛ مانند احمد بن حنبل،[2] طبرانى،[3] و حاکم نیشابورى[4] نقل کرده‌اند.
بدون شک در این کار عنایتى بود. شاید راز این عمل براى مسلمانان آشکار نگردید.
3. خانه رفیع و پر نور
این خانه از نورانیت و جلال و شکوه خاصى برخوردار و از خانه هایى بود که قرآن مجید درباره آنها فرمود: «در خانه هایى که خدا رخصت داده که [قدر و منزلت] آنها رفعت یابد و نامش در آنها یاد شود. در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نیایش می کنند».[5]
در روایتى که در ذیل آیه فوق آمده است، انس از بریده نقل می کند: هنگامى که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) این آیه را تلاوت می کرد، مردى از جاى برخاست و گفت: مقصود از این خانه ها کدام خانه ها است؟ پیامبر فرمود: «خانه هاى پیامبران». ابوبکر در حالى که با دست خود به خانه حضرت على (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) اشاره می کرد گفت: ای رسول خدا! آیا این خانه از جمله آن خانه‌ها است؟ پیامبر فرمود: آرى. بلکه افضل از همه آنها است».[6]
4. محل نماز و عبادت پیامبر خدا
خانه فاطمه (سلام الله علیها) استراحتگاه موقّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) هنگام دیدار از یگانه گهرش بوده، جاى جاى این خانه قدمگاه، محل نشستن، محل نماز و عبادت و سجده‌گ اه وجود مقدس نبى اکرم (صلی الله علیه و آله)بود. [7]
5. محل رفت و آمد فرشتگان
امام باقر (علیه السلام) فرمود: «خانه حضرت على (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) بخشى از حُجره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و سقف خانه آنها، عرش پروردگار می باشد.
محل فرود وحى و رفت و آمد فرشتگانى است که هر صبح و شام و هر ساعت و لحظه، با آوردن پیام در حال آمد و شد هستند. آن‌جا خانه‌اى است که هرگز رفت و آمد فرشتگان در آن، پایانى ندارد. گروهى فرود می‌آیند و گروه دیگر بالا می روند.
خدای تبارک و تعالی پرده را از آسمان‌ها براى حضرت ابراهیم(علیه السلام) کنار زد و به نور دیده‌اش قوّت بخشید، تا نگاهش به عرش افتاد. خداوند به دید چشم محمد، على، فاطمه، حسن و حسین قدرت بیشترى داد؛ و آنها عرش پروردگار را از خانه هاى خود می دیدند و هرگز سقفى براى خانه هایشان جز عرش پروردگار نمی دیدند».[8]
6. سادگی و دور از تجملات و زخارف دنیا
در این خانه هرگز از زخارف دنیا و تجمل گرایى اثری یافت نمی‌شد، خانه‌اى بسیار ساده، نه فرش قابل ذکرى دارد و نه وسائل گران قیمت. این خانواده نمی خواستند غیر از زندگى زاهدانه راه دیگرى را در پیش گیرند، بدین جهت آنچه داشتند وقف فقرا و تهیدستان می‌کردند و خود در نهایت ساده زیستى زندگى می کردند. [9]
پی نوشت ها:
[1]. محدث اربلی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج 1، ص 351، قم، منشورات الرضی، چاپ اول، 1421ق؛ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج 43، ص 132، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1363ش.
[2]. شیبانی، أبو عبد الله أحمد بن محمد، مسند احمد بن حنبل، ج 3، ص 99، بیروت، موسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق.
[3]. طبرانی، سلیمان بن أحمد، المعجم الأوسط، ج 4، ص 186، قاهرة، دار الحرمین، بی‌تا.
[4]. نیشابوری، محمد بن عبد الله، المستدرک على الصحیحین، تحقیق: عطا، مصطفى عبد القادر، ج 3، ص 135، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1411ق.
[5]. نور، 36: «فی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ».
[6]. ابن عقده کوفی، احمد بن محمد، فضائل أمیر المومنین(ع)، محقق و مصحح: حرز الدین، عبد الرزاق محمد حسین، ص 199، قم، دلیل ما، چاپ اول، 1424ق؛ ابن بطریق، یحیی بن حسن، عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار، ص 291، قم، موسسة النشر الاسلامی، چاپ اول، 1407ق.
[7]. ر.ک: ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، محقق و مصحح: امینی، عبد الحسین، ص 58، نجف اشرف، دار المرتضویة، چاپ اول، 1356ش.
[8]. بحار الأنوار، ج 25، ص 97.
[9]. ر.ک: حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، 112، قم، موسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413ق؛ ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، ج 2، ص 12
/ف.م214