سه شنبه های شور و شعور/ معنای توسّل و انواع آن

 معنای توسّل و انواع آن

خداوند در قرآن می‌فرماید: وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةِ؛[1] «وسیله‌ای برای تقرّب به او بجویید!»

«راغب» می‌گوید: الْوَسِیلَةُ التَّوَصُّلُ اِلَی الشَّیْءِ بِرَغْبَةٍ وَهِیَ اَخَصَّ مِنَ الْوَصِیلَةِ لَتَضَمُّنِهَا لَمَعْنَی الرَّغَبَةِ؛[2] وسیله رسیدن به چیزی با میل و رغبت است و این وسیله (با سین)‌ از وصیله (با صاد) اخص است؛ چون در وسیله معنای رغبت و اشتیاق وجود دارد (ولی در وصیله مطلق رسیدن مراد است.)

و حقیقت ابتغای وسیله به‌سوی خدا، مراعات راه خدا از سر آگاهی و عبادت و بندگی او است، و متوسّل کسی است که مشتاق رفتن به‌سوی خداوند است.[3]

در «التحقیق» می‌خوانیم: «وسیله ـ بر وزن فعیله ـ متصف به دو امر است:‌ یکی رغبت و اشتیاق و دیگری تقرب و نزدیک شدن. میل و رغبت، گاهی ارادی است؛ مثل توسّل به انبیا و ائمه (علیهم السلام) و اولیا و مقرّبان درگاه خداوند و گاهی طبیعی است؛ مثل درجات ایمان، درجات معرفت، صفات پاکیزه درونی، اعمال خالص برای خداوند. و توسّل ـ بر وزن تفعُّل ـ دلالت بر مطاوعه و پذیرفتن اختیاری می‌کند. وقتی گفته می‌شود: «وَسَّلْتُ لَهُ إِلَی الله وَسِیلَةً فَتَوَسَّل بِهَا؛یعنی آن چیز را دررفتن به سوی خدا و درخواست ـ قرب و خشنودی او وسیله قراردادم، پس با اختیار خود آن وسیله را انتخاب و به آن تمسّک جسته است.»[4]

 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی‌نوشت:

[1]. مائده / 35.

[2]. مفردات، راغب اصفهانی، نشر دار القلم، بیروت، 1412 ق، ص871

[3]. همان.

[4]. التحقیق، علّامه مصطفوی، مرکز نشر آثار العلامة المصطفوی، تهران، اوّل، 1385 ش.، ج13، ص118.

ماهنامه اطلاع‌رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 181