حاج مهدی توکلی: ویژگی علوم چیست؟

وارث: هیئت هفتگی متوسلین به حضرت علی اکبر علیه السلام با سخنرانی حاج مهدی توکلی و مداحی حاج حسن جلیل زاده و کربلایی حسین خدایاری برگزار شد.

در ادامۀ خبر متن سخنرانی حاج مهدی توکلی را می خوانید: 

شرح فرازی از زیارت جامعه

هفته های گذشته به این بخش از زیارت جامعه رسیدیم که زائر، اهل بیت علیهم السلام را بر اعتقادات خودش گواه و شاهد می گیرد. می فرماید: «اشهد الله و اشهدکم» هم خدا را شاهد می گیرم و هم شما اهل بیت علیهم السلام را گواه می گیرم که اعتقادات من این گونه است. به این جمله رسیدیم که «مقرٌ بفضلکم» یعنی من به برتری شما به همه انسان ها اعتراف می کنم.

این هفته به این جمله می رسیم: «محتملُ لعلمکم». این جمله بسیار عمیق است. من علم شما را می پذیرم. احتمال به معنای حمل کردن، به دوش گرفتن و پذیرفتن است. در مورد علم، یعنی آنکه انسان دریافت کند، هم درک کند. هم بپذیرد و هم حفظ کند.

راجع به این جمله چند نکته وجود دارد. نکته اول اینکه برای این جهان هستی علاوه بر جنبه های انسانی، جنبه های باطنی وجود دارد. عامه مردم از آن بی اطلاع اند. خداوند مکرر می گوید: «یعلَـمُونَ ظاهِـراً مِنَالحَیاهِالدُّنیا»¹ این علم ها ظاهر حیات دنیا را برای ما کشف می کنند.

خداوند راجع به خودش می فرماید: «عَالِمُ الْغَيْبِ»² خداوند اسرار آفرینش را می داند. چیزهایی که پنهان است و علوم به آن ها نمی رسند. علوم بشری هر چقدر هم پیشرفت کنند، با ظاهر دنیا در ارتباط است. غیب یعنی چیزی که در دسترس حواس بشری نیست، به چیزهایی که در دسترس حواس بشری باشد، شهود می گویند.

«فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا »³ خداوند این اسرار را برای احدی آشکار نمی کند. یعنی از دسترس علوم بشری خارج است.

«إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ» جز کسانی که خدا برگزیده است و آنها را به رسالت رسانده است. یعنی پیامبران. که در راس آنها پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله است.

آن اسرار را پیامبر صلی الله می داند. می فرماید: «انا مدینة العلم و علیٌ بابها».

علوم هرچقدر هم پیشرفت کنند، به اسرار آفرینش و به معنی «عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا»، نمی رسند. فقط پیامبر اکرم صلی الله آنها را از طریق وحی می داند. و آنها را در اختیار امیرالمومنین علیه السلام قرار می دهد.

سنگینی آیات قرآن

این آفرینش اسراری دارد. قرآن می فرماید: «إِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلاً ثَقِیلاً»⁴ می فرماید ما کلام سنگینی را به تو القا کردیم. توقع نداریم همه بفهمند.

قرآن می فرماید: «لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ»⁵ اگر ما این قرآن را بر کوه ها نازل می کردیم، تو می دیدی کوه ها از ترس خدا خاشع و تکه تکه می شوند.

قرآن می فرماید: «إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»⁶

من امانت را به آسمان ها عرضه کردم، آنها نتوانستند حمل کنند و به دوش بکشند و بپذیرند. انسان آن را حمل کرد.

روایت داریم: «اِنَّ‌ لِلقُرآنِ‌ ظَهراً‌وَ‌بَطنًا وَ لِبَطنِهِ إلَي سَبعَة أَبطُنٍ»⁷ قرآن ظاهر و باطنی دارد. بطن آن بطن دارد. تا هفتاد بطن.

پس جهان هستی هم ظاهر و باطن دارد.

اگر خدا می فرماید این قرآن ثقیل است، احادیث پیامبر هم ثقیل است.

کلام اهل بیت هم بطن دارد. امام زمان که ظهور کنند بطن آن معلوم می شود. اهل بیت علیهم السلام گفته اند ما قرآن ناطقیم. پس کلام آنها هم مانند قرآن بطن دارد.

«ما ینطق عم الهوی»⁸ پیامبر از روی هوا صحبت نمی کند. هرچه می گوید وحی و کلام قرآن است. پس کلمات پیامبر صلی الله هم بطن دارد. بطنش بطن دارد. تا هفتاد بطن.

با این توضیح علوم اهل بیت علیهم السلام دو ویژگی دارد. اول اینکه دشوار است. می فرماید: «إِنَّ حَدِیثَنَا،صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ»⁹ حدیث های ما دشوار است. کسی هم که بخواهد بفهمد با دشواری مواجه می شود.

دوم اینکه اسرار دارد. در بعضی جاها داریم: «إِنَّ حدیثنا سِرٌّ مُسْتَتِرٌ» احادیث ما سر است و بعد پوشیده می شود. به همین خاطر در حدیثی داریم: « کتمان سرّناجهادفی سبیل اللّه»¹⁰. کتمان اسرار ما جهاد است.

نکته دوم این است که در بعضی جاها داریم که حدیث ما را هیچ کس نمی تواند تحمل کند. امام باقر علیه می فرمایند: « إِنَّ حَدِيثَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ .لَا يَحْتَمِلُهُ إِلَّا ثَلَاثٌ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِيٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِيمَان». هیچ کسی حدیث ما را نمی تواند تحمل کند مگر اینکه ملائکه مقربی یا پیامبران مرسل و یا بنده ای باشد مومن، که خدا قلب او را به ایمان امتحان کرده باشد.

حدیثی دیگر از امیرالمومنین علیه السلام هم داریم: «ان امرنا صعب مستعصب» کارهای ما بسیار دشوار است.

/1102101306

پی نوشت:

1. يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِّنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ (سوره روم آیه 7)

2. عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا (سوره جن آیه 26)

3. إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا (سوره جن آیه 27)

4. سوره مزمل آیه 5

5. سوره حشر آیه 21

6. إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا (سوره احزاب آیه 72)

7. پیامبر صل الله علیه و آله

8. سوره نجم آیه 3

9. إِنَّ حَدِيثَنَا صَعْبٌ‏ مُسْتَصْعَبٌ‏ لَا يَحْتَمِلُهُ إِلَّا صُدُورٌ مُنِيرَةٌ أَوْ قُلُوبٌ سَلِيمَةٌ وَ أَخْلَاقٌ حَسَنَةٌ

10. امام صادق علیه السلام