اربعین جلوه ای از ظهور است
وارث: دومین همایش ملی ظرفیت‌های فرهنگی و تمدنی کنگره اربعین حسینی عصر امروز در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد.
آیت الله سید محمدمهدی میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم به عنوان اولین سخنران این مراسم گفت: در قرآن درباره جامعه بشری آیه ای آمده است: «کان الناس امة واحدة فبعث الله النبیین مبشرین و منذرین و انزل معهم الکتاب بالحق لیحکم بین الناس فیما اختلفوا فیه و ما اختلف فیه الا الذین اوتوه من بعد ما جاءتهم البینات بغیا بینهم»؛در آغاز مردم امت یگانه ای بودند، آن گاه خداوند پیامبران مژده آور و هشدار دهنده بر انگیخت و بر آنان، به حق، کتاب آسمانی نازل کرد تا در هر آنچه اختلاف می ورزند، در میان آنان داوری کند و در آن اختلاف نکردند، مگر کسانی که به آنان دین و کتاب داده شده بود که پس از آنکه روشنگری ها نصیبشان شد، از رشک و رقابتی که با هم داشتند.براساس این آیه خداوند انبیاء را مبعوث کرد تا یک توفقی در بین امت اسلامی ایجاد کند. درواقع انبیاء پنجره و روزنه جدیدی را باز کردند که انسان‌ها به اقتضای فطرتشان با یک آفاق هستی جدید آشنا شوند. برخی با انبیاء همراه شدند اما برخی هم در مقابل انبیاء قرار گرفته‌اند. فراعنه زمینی، مردم را به دنیا و خوشی‌های دنیا دعوت کردند و از آنها خواستند تا در مقابل انبیاء صف‌آرایی کنند. پایان این درگیری به تفکیک بین حق و باطل انجامید و خوب‌ها و بدها از هم جدا شدند. این صف‌آرایی بر اساس توسعه، اقتصاد و مواردی از این دست نیست، بلکه بر اساس کفر و ایمان است.
وی افزود: در این میان مردم دو دسته شدند و درگیری‌هایی بین این دو دسته ایجاد شد. نقطه اوج این درگیری همه‌جانبه در عاشورا دیده می‌شود. عاشورا یک اصلاح عمیق در مدار توحید در امت اسلامی است. بعد از آنکه خداوند، عالم را اصلاح کرده بود، فسادی برپا شد که حضرت برای مرتفع شدن این فساد قیام کردند. بنابراین مصلح واقعی، سیدالشهداست؛ نه یک عده‌ای لمپن سیاسی که امروز فکر می‌کنند مصلح هستند. اصلاح واقعی، فداکاری در مقیاس عاشورا می‌خواهد.
آیت الله میرباقری، با اشاره به اینکه زیارت و بُکاء دو مدخل برای ورود به فضای عاشورایی است، گفت: زیارت، حرکتی به سمت امام (ع) در مقیاس فردی و اجتماعی یک امت است. به بیان دیگر زیارت، تجمع ارواح حول امام (ع)، هجرت قلوب و تجدید عهد با امام (ع) است. به عبارتی زیارت، عبور از حجب ظلمانی و رسیدن به وادی ولایت امام (ع) است. یکی از حقایقی که حول عاشورا شکل گرفته، زیارت است. امت‌سازی نیاز به عبادت جمعی، انفاق و شهادت‌طلبی دارد و به این راحتی‌ها نمی‌توان امت‌سازی کرد. زیارت امام (ع) به لقاالله ختم می‌شود. آنهایی که به دنبال انبیاء هستند باید حول امام (ع) جمع شوند و تجمع کنند.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: این نظر که جامعه برای ارضای نیازهای مادی و تجمع نفوس است، هم درست است و هم غلط. اما در تمدن الهی، تجمع برای پرستش خداست و حول رفاه مادی و نیاز نیست. در امت‌های مادی، که مردم فقط به استفاده از مادیات و شهوانیات دعوت می شوند جامعه‌های انسانی از برکات زمینی و آسمانی محروم می‌شوند، در حالی که نیازهای جامعه‌ای که حول امام (ع) شکل می‌گیرد، فراتر از نیازهای مادی و لذت‌های دنیوی است.
رئیس پژوهشگاه علوم اسلامی قم اضافه کرد: در زیارت همه جا تجلی روح امام (ع) دیده می‌شود. دعوای دنیای امروز بر سر پرستش است. عده‌ای دنیاپرست هستند و شیطان می‌تواند آنها را عبد خودش کند، اما در اجتماعی که حول امام (ع) شکل می‌گیرد، آفاق غیر به سوی مردم گشوده می‌شود. زیارت، سفر معنوی و همه‌جانبه الی‌الله و سفر به سوی امام حق است. جامعه مؤمنین که حول امام (ع) شکل می‌گیرد، به هم محبت می‌کنند؛ در این جامعه امام (ع) از خدا زکات می‌گیرد و به بندگان خدا می‌بخشد. منظور از زکات هم زکات مادی نیست. در زیارت، همگرایی، همراهی و همدلی به وجود می‌آید و دیگر قومیت ترک، افغان، عرب و ... معنا ندارد.
آیت الله میرباقری تصریح کرد: انتقال فرهنگ، مبدأ انقلاب اجتماعی است. غربی‌ها از طریق صنعت گردشگری و مهاجرت، شرق را وابسته خودشان کردند؛ به همین دلیل سفر زیارت هم می‌تواند به نوعی با هدف انتقال فرهنگ باشد. در زیارت، محور سفر معنوی همه‌جانبه است که همه امکانات ملت امت واحده را برای ظهور آماده می‌کند. زیارت یک جامعه مستشهد درست می‌کند. خواندن زیارت عاشورا هم به معنی درک وسعت حادثه عاشورا و بصیرت نسبت به جبهه تاریخی دشمن است. در این زیارت، قرب، معیت، ثبات قدم، حیات طیبه و ... همگی وجود دارد. در جامعه‌ای که زیارت است، همه جا تجلی روح امام (ع) دیده می‌شود و همه ارکان ظرف ظهور را دارند.
وی گفت: در این میان زیارت اربعین ویژگی‌های مخصوصی دارد؛ از جمله اینکه یک زیارت مخصوص و شوقی است که خیلی هم ثواب دارد. علاوه بر آن، تجلی خاصی از ضیافت امام (ع) محقق می‌شود. درواقع حضرت (ع) جلوه‌ای از مهمانداری خود را نشان می‌دهد؛ ضمن اینکه زیارت اربعین جلوه‌ای از ظهور است و عقل در این زیارت کامل می‌شود. در زیارت اربعین مسابقه الی‌الله است نه مسابقه بر سر دنیا، به همین دلیل هم زیارت اربعین ظرفیت آن را دارد که تبدیل به تجمع موحدین شود. ما باید موحدین عالم را دعوت کنیم تا این تجمع را ببینند.
آیت الله میرباقری در ادامه به موضوع آسیب‌شناسی در خصوص زیارت اربعین پرداخت و توضیح داد: البته برای زیارت اربعین باید آسیب‌شناسی هم شود. یکی از آسیب‌های این موضوع این است که زیارت اربعین ضد شاخص توسعه غربی در مقیاس جهانی است؛ یعنی همه شبکه توسعه‌گرایان وابسته به غرب با این زیارت و پدیده اربعین مخالف هستند. علاوه بر غرب‌گراهای دنیای اسلام، جبهه نفاق در اسلام هم با این پدیده مخالف هستند. علاوه بر این باید به گوش باشیم چون غربی‌ها حتماً برنامه‌ریزی برای مختل کردن این پدیده خواهند داشت. از اختلال فیزیکی گرفته تا جنگ روانی و اختلافات قومی و مذهبی، به همین دلیل باید مواظب نقشه دشمن باشیم.
وی در پایان گفت: باید برای همگرایی گروه‌های مختلف شیعه تلاش و کارو بسترهای به وجود آمدن این همراهی و همگرایی را فراهم کنیم. علاوه بر این باید برای سایر عرصه‌ها از اربعین الگوبرداری کنیم و پژوهشگاهی حول این پدیده راه بیندازیم؛ یعنی پژوهشگاهی که در آن کارهای مربوط به اربعین پژوهش شود، نظریات مربوط به این حوزه تئوریزه و سپس از آنها برای ساماندهی جامعه شیعه و اسلامی استفاده شود.