آیا در قرآن به سالم ماندن جسد فرعون زمان موسی (ع) اشاره شده است؟

وارث: آیا این درست است که مومیایی فرعون زمان حضرت موسی(ع) هم‌اکنون در حال بررسی و تلاش برای زنده کردن آن هستند و آیا وقعیت دارد که فرعون به همراه دجال خواهد آمد؟

پاسخ اجمالی

در پاسخ به این پرسش، به نکات ذیل توجه فرمایید:

۱ . مومیایی که بر اساس دانش شیمی انجام می‌شود، یکی از عواملی است که می‌تواند جسد را تا حدی سالم نگه دارد و جسدی که با این روش، سالم مانده نوعی اعجاز به شمار نمی‌آید.

۲ . در آیه‌ای از قرآن می‌خوانیم: «فَالْیَوْمَ نُنَجِّیکَ بِبَدَنِکَ لِتَکُونَ لِمَنْ خَلْفَکَ آیَهً وَ إِنَّ کَثِیراً مِنَ النَّاسِ عَنْ آیاتِنا لَغافِلُونَ»؛[۱] «پس امروز تو را با بدن بی‌جانت نجات می‌دهم [و بر بلندایى از ساحل دریا می‌گذارم‏] تا براى آیندگانت نشانه‌اى [از قدرت ما و زبونى و خوارى گردنکشان‏] باشى؛ و یقیناً بسیارى از مردم از نشانه‌هاى ما بی‌خبرند».

این آیه تصریح دارد که جسد فرعون به ساحل افکنده شد، اما نمی‌توان سالم بودن او تا زمان کنونی را به صورت قطعی از آیه برداشت کرد.

برخی در بحث اعجاز علمی قرآن این موضوع را مطرح می‌سازند که فرعون با لباس‌های آهنین در دریا غرق شده بود، اما دریا او را برای عبرت‌آموزی نسلهای آینده به ساحل آورد که این خود نشانی از اعجاز است. البته طبق تفسیری که اعجاز از آن برداشت می‌شود، معجزه اعلام شده عبارت است از بیرون افتادن بدن فرعون از دریا همراه با لباسهای آهنین و نه سالم ماندن او با روش مومیایی!

۳ . طنطاوى مصرى در تفسیرش، از استاد باستانشناس خود، احمد بک نجیب امین درباره جسد مومیایى شده فرعون معاصر حضرت موسى(ع) در موزه مصر؛ نقل می‌کند که رامسس دوم (سیرزستریس) همان فرعونى است که حضرت موسى(ع) را پرورش داد و فرزندش ریان با معروف به منفتاح، همان فرعونى است که در دریا غرق شد و سنگ نبشته‌هاى موجود در موزه مصر حاکى از ادعاى خدایى این فرعون و شکنجه کردن ملت مغلوب و به کارگیرى و استضعاف بنی‌اسرائیل است.[۲]

در همین راستا دکتر موریس بوکاى می‌نویسد: «در عصرى که قرآن اعلام داشت، جسد فرعون نجات داده خواهد شد، این جسد و اجساد سایر فراعنه در گورهاى درّه پادشاهان در طیوه (تب) در آن سوى نیل قرار داشتند. ولى در آن عصر نسبت به آن کاملاً بی‌اطلاع بودند و این فقط در پایان قرن نوزدهم است که جسد فرعون را در آن‌جا کشف کردند و امروزه این جسد در تالار اجساد مومیایى شده پادشاهان موزه مصرى قاهره در معرض دید تماشاگران است».[۳]

مورخان و باستان‌شناسان باید چنین ادعایی را تأیید و یا رد نمایند و در هر دو صورت، مخالفتی با صریح قرآن ندارد و بر همین اساس، ما تنها به نقل برخی گزارش‌ها بسنده می‌کنیم.

۴ . با جستجوی مختصری که داشتیم روایتی نیافتیم که ناظر به خروج فرعون به همراه دجال باشد، اما در برخی روایات، به همنشینی دجال با فرعون پرداخته شده است مانند روایتی که به امام علی(ع) منتسب است: «در تابوت ته دوزخ شش نفر از امت‌هاى پیشین جا دارند … فرزند آدم که برادرش را کشت، فرعون فرعونها، سامرى، دجال که نامش در زُمره پیشینیان است ولى در آخر الزمان خروج خواهد کرد، هامان و قارون».[۴]

صرف نظر از ضعف سند این روایت، اما در صورت پذیرش محتوای آن، تنها همنشینی فرعون و دجال در جهنم ثابت می‌شود و نه خروج او به همراه دجال.

 

 

[۱]. یونس، ۹۲٫

[۲]. طنطاوى، سید محمد، تفسیر الجواهر، ج ۶، ص ۸۵ – ۸۶، چاپ مصر؛ ر.ک: فیومی، سعید صلاح، الإعجاز العلمی فی القرآن الکریم‏، ص ۳۲ – ۳۳، قاهره، مکتبه القدسى‏، چاپ اول‏، ۱۴۲۴ق.

[۳]. بوکاى، موریس، مقایسه‌اى میان تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه: مهندس دبیر، ص ۳۱۹ – ۳۲۰، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، ۱۳۵۹ش.

[۴]. شیخ صدوق، الخصال، ج ‏۲، ص ۴۸۵، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.

 

منبع: اسلام کوئست