حل مشکلات فراروی مسلمانان با تأسی از سیره معاشرت امام صادق(ع)

وارث: حجت‌الاسلام والمسلمین مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری  با بیان اینکه امام صادق(ع) بنیانگذار مناسبات اجتماعی مطلوب در جامعه اسلامی است، اظهار کرد: این موضوع از آن جهت است که فرصت پرداختن به فقه از سوی حضرت بهتر و بیشتر از فرصتی بود که در اختیار سایر امامان قرار داشت. بخش اعظم تنظیم مناسبات، فقهی است. امام صادق فرصت ارائه و تاسیس فقه را به صورت جامع پیدا کردند.

این استاد درس خارج ادامه داد: از این خاستگاه و بر این اساس می‌توان این موضوع را مورد استفاده قرار داد که حضرت صادق(ع) مدل استنباطی و درست مناسبات و روابط امت را ارائه کرده است. در مدل مناسبات بین امت که از سوی امام صادق ارائه شده است،‌ به چند مؤلفه اصلی بر می‌خوریم که اولین آنها تعاشر است. در کلام حضرت صادق، تعاشر یعنی معاشرت کردن به صورت عینی‌تر، ملموس‌تر و متمرکزتر ارائه شده است.

حجت‌الاسلام مبلغی با بیان اینکه این مولفه در سخنان ائمه دیگر نیز آمده و خط مشی ذوات مقدسه همین روند بوده است، گفت: مسلمانان باید با هم معاشرت اجتماعی داشته باشند، اما تعاشر در نگاه و کلمات حضرت صادق و سیره ایشان برجستگی بیشتری دارد. این برجستگی از چند جهت است؛ یک جهت این است که تعاشر را به صورت مؤکدتری ارائه می‌کند و تصریح دارد که شما به عنوان اصحاب جعفر بن محمد(ع) تعاشر کنید.

وی تاکید کرد: از این تصریح امام صادق مشخص می‌شود که مقصود، تعاشر افراد با هم نیست، بلکه تعاشر اجتماعی بین مذاهب مطرح است. پس یک ویژگی تعاشر در کلمات، سیره و مکتب امام صادق این است که تعاشر، اجتماعی و بین مذاهبی است.

به گفته این کارشناس دینی، دومین مؤلفه آن است که در سیره آن حضرت، تعاشر همه جانبه مورد تصریح قرار گرفته است، مانند تعاشر در نماز جماعت‌ها و عبادات. مسجد در نگاه اسلام جایگاه رفیع اجتماعی دارد و اجتماعی‌ترین جایگاه مربوط به مسجد است. از سوی دیگر این تعاشر که در کلمات حضرت آمده است،‌ مربوط به زندگی روزمره هم می‌شود. شادی‌ها، غم‌ها، تشییع جنازه‌ها و... هم این طور است.

وی در ادامه سخنانش افزود: در سیره حضرت صادق(ع) تعاشر در بازار و اقتصاد هم بوده و این موضوع شامل سه بخش است؛ عبادات، ‌تجارت‌ها و زندگی روزمره. در مکتب امام صادق تعاشر با یک نگاه اجتماعی فراگیر بین امت مطرح است. تعاشر در نگاه حضرت حالت تقیه نداشته است، چون تقیه این است که کسی روی واقعیت وجودی خود ماسک بزند، ولی درباره امام این طور نبوده است. به دلیل اینکه امام از شیعیان خود می‌خواست به عنوان شیعه و اصحاب امام به صف اول بروند و حضورشان برجستگی داشته باشد.

حجت‌الاسلام مبلغی با تاکید بر اینکه تعاشر تقیه‌بردار نیست، اظهار کرد: به وحدت امت اسلامی از باب تقیه نمی‌پردازیم، بلکه وظیفه اصلی است. تعاشر و وحدت و ارتباط امت با امت، یعنی اعضای امت با اعضای امت،‌ به عنوان وظیفه اولی، اصلی و جدی است و به هیچ وجه رنگ و لعاب تقیه، مقطعی و تاکتیکی نمی‌پذیرد.

وی با اشاره به مؤلفه سوم، گفت: مؤلفه سوم این است که امام تعاشر را فراتر از زندگی که عبارت از زمینه بزرگ عبادت بود می‌دانست و از موضوعات روزمره و اقتصاد و فراتر از آنها، به تعاشر بُعد علمی هم می‌داد. سیره آن امام تعاشر در زمینه علمی بود به این صورت که اهل سنت به منزل حضرت آمده و در جلسات حضرت حضور می‌یافتند. امام با آنها ارتباطات بسیاری داشت و تعاشر علمی برقرار می‌کرد. حتی در برخی موارد، وقتی امام می‌خواست که رأی خود و اهل بیت(ع) را بیان کند، به رأی  مدرسه حجاز و عراق هم اشاره می‌کرد.

حجت‌الاسلام مبلغی از تعاشر علمی به عنوان امری مهم یاد کرد و افزود: تعاشر علمی در زمان امام صادق به عنوان یک اصل مطرح بوده است. امروز شیعه و سنی باید دیدگاه‌های خود را از حیث علمی، بدون دیوارکشی بین خود در میان گذاشته و با هم در ارتباط باشند و ضمن احترام به هم، این مسائل را مطرح کنند و به نتایج مشترک برسند و برخی پروژه‌های فراروی جهان اسلام را با نگاه مشترک حل کنند.