راز برکات «حدیث کساء»

وارث:حدیث کساء که حدیثی قدسی و در فضیلت پیامبر(ص)، امیرالمومنین امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و امامان حسن(ع) و حسین(ع) است یک دوره ناب از معرفت اهل بیت(ع) و امامان را طی فرازهایی کوتاه مرور می کند و سبک زندگی مناسب شیعه را پیش روی اش ترسیم می کند.

حجت الاسلام سیدمجتبی معنوی، استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به سندیت حدیث کساء اظهار کرد: از احادیث مشهوری که در کتاب مفاتیح الجنان و دیگر کتب ادعیه و ارتباط با خدا، نقل شده، حدیث کساء است.

وی با اشاره به اینکه حدیث کساء در کتاب مفاتیح الجنان توسط نویسنده کتاب گنجانده نشده است، افزود: این رویداد خللی به جایگاه و اعتبار این حدیث وارد نمی کند زیرا حدیث کساء دارای سندی موثق است اما متن مشهور مطرح شده از آن در کتاب مفاتیح الجنان، سازگاری تطبیقی چندانی با دیگر روایات این حدیث ندارد، و متن اصلی این حدیث بسیار بیشتر است.

 

معنوی اضافه کرد: این متن، بیشتر با رویکرد «خبر واحد» نقل شده و کمتر احادیث متواتر در آن مدنظر قرار گرفته است اما مطلبی هم نیست که قابل انکار باشد بلکه تنها متن این حدیث متفاوت است و آنچه در کتاب مفاتیح الجنان و دیگر کتب برگرفته از آن آمده، متنی است که از احادیث قبلی اقتباس شده و در ادعیه و زیارات نیز این روش معمول است و این متن مشهور، متناظر با آیه شریفه تطهیر نگارش شده است.

 

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: با بررسی سند حدیث کساء، مشاهده می شود که این حدیث، از لحاظ خبری، در کتاب دلائل الامامه وارد و ذیل آیه تطهیر ذکر شده است که پیامبر (ص) در خصوص آن آیه فرمودند: «اللّهُمَّ هؤُلاءِ اهلُ بَیتی، اللّهُمَّ اذهِب عَنهُمُ الرِّجسَ و طَهِّرهُم تَطهیراً ؛ بار خدایا! اینان اهل‌بیت من هستند. خدایا پلیدی را از ایشان دور کن و کاملاً پاکشان گردان».

 

وی با اشاره به نقل این حدیث در کتب شیعی گفت: در تفسیر قمی، تفسیر فرات کوفی، تفسیر البرهان فی تفسیر القرآن و ... به این حدیث پرداخته شده است و حتی متن حدیث در اصول کافی و الأمالى شیخ طوسی نیز آمده است و در کتب حدیثی اهل سنت از جمله کتاب صحیح مسلم، به این حدیث اشاره شده است که عایشه، همسر پیامبر(ص) گفت: روزی پیامبر(ص) خارج شد و عبایی نقش دار که از موی سیاه بافته شده بود، روی دوش داشت و ابتدا امام حسن(ع) آمد، سپس امام حسین(ع) و پس از آنها، حضرت زهرا(س) و در آخر امیرالمومنین(ع) و ایشان تمام آنها را زیر عبا جای دادند و فرمودند: «انَّما یریدُ اللّهُ لِیذهِبَ عَنکمُ الرِّجسَ اهلَ البَیتِ و یطَهِّرَکم تَطهیراً؛ خداوند فقط می‌خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد.»

 

معنوی اضافه کرد: حتی ابن حجر در «صواعق المحرقه» به سند صحیح رسیده است که پیامبر(ص) کساء را روی این چهار نفر انداخت، به این معنا که این حدیث را درباره اهل بیت(ع) بصورت ویژه و خاص پذیرفته است و همچنین ابن اثیر در «اسدالغابه»، احمد بن حنبل در مسند خود و حتی ابن تیمیه که از مخالفین است، در «منهاج السنة»، حدیث کساء را صحیح السند دانسته است.

 

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: ترمذی در «مسند أحمد» به این حدیث اشاره کرده است که حدیث کساء در خانه ام سلمه اتفاق افتاده است و زمخشری در «الکشاف»، فخر رازی در «تفسیر الکبیر» و قرطبی، ابن کثیر و سیوطی نیز در تفسیرهای خود، حدیث کساء را نقل کرده‌اند بنابراین اصل این حدیث مورد سوال نیست بلکه متن آن متفاوت از متن مشهور است و در حقیقت این کتب، هر کدام به بخشی از این حدیث مشهور پرداخته اند.

 

 

وی ادامه داد: اصل این حدیث مورد وفاق است و به عنوان دعا و توسل می توان به آن پرداخت اما در توسلات، براساس این حدیث، بیشتر با یک نگاه راهبردی رو به رو هستیم، یعنی در این حدیث مواجه شده ایم، با یک نگاه راهبردی، برای شناخت اهل بیت پیامبر(ص) که این افراد چه کسانی هستند؟ و آیا تمام افرادی که در خانه و خانواده ایشان زندگی می کردند، جزء اهل بیت(ع) محسوب می شوند؟ که این راهبرد از حدیث کساء به دست می آید.

معنوی با طرح این سوال که در صلوات بر پیامبر(ص) که از کوتاه ترین و بهترین دعاهاست و اجابت آن مسلم و قطعی است، بر ایشان و خاندانش درود می فرستیم، اما در این دعا منظور از خاندان ایشان کیست؟ تصریح کرد: اهل بیت(ع) در پرتو حدیث کساء شناخته می شوند و در توسل به این حدیث، اگر آثاری برای شیعیان حاصل می شود، به این دلیل است که در آن، خاندان پیامبر(ص) که در آیه تطهیر مورد اشاره قرار می گیرند، معرفی می شوند.

 

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه شیعیان امروز به دلیل فاصله گرفتن از تاریخ و مشاهده واضح دوران گذشته، به سهولت، اهل بیت(ع) را تشخیص می دهند اما در زمان پیامبر(ص)، این تشخیص راحت نبود و ابهاماتی وجود داشت، گفت: هم اکنون نیز البته ابهاماتی وجود دارد و برخی معتقدند چگونه همسران پیامبر(ص) در آل ایشان نیستند بنابراین حدیث کساء، توجه ما را در توسل به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، به مقصد اصلی سوق می دهد.

 

وی با اشاره به آثار توسل و دعا در قالب حدیث کساء گفت: در این حدیث آثار فراوانی نقل شده که «ذُکِرَ خَبَرُنا هذا فى مَحْفِلٍ مِنْ مَحافِلِ اَهْلِ الاَْرْضِ وَفیهِ جَمْعٌ مِنْ شیعَتِنا وَمُحِبّینا وَفیهِمْ مَهْمُومٌ اِلاّ وَفَرَّجَ اللَّهُ هَمَّهُ وَلا مَغْمُومٌ اِلاّ وَکَشَفَ اللَّهُ غَمَّهُ وَلا طالِبُ حاجَهٍ اِلاّ وَقَضَى اللّهُ حاجَتَهُ؛ ذکر نشود این خبر (و سرگذشت ) ما درانجمن ومحفلى از محافل مردم زمین که در آن گروهى از شیعیان و دوستان ما باشند و در میان آنها اندوهناکى باشد جز آنکه خدا اندوهش را برطرف کند و نه غمناکى جز آنکه خدا غمش را بگشاید و نه حاجتخواهى باشد جز آنکه خدا حاجتش را برآورد» و این آثار قابل دفاع است زیرا خداوند رحمت را بر هر محفلی که این حدیث در آن خوانده شود، نازل می کند و فرشتگان برای آنان استغفار می کنند، غم و اندوه آن جمع را برطرف و حاجات آنان را برآورده می کند.

معنوی تاکید کرد: این آثار برای ما قابل درک است اما آنان به صورت تعبدی در کتب حدیثی وارد نشده است و اهل بیت(ع) به آن اشاره نکرده اند، مگر اینکه گفته شود، از آثار تکوینی توسل به اهل بیت(ع) است، بویژه اینکه امام علی(ع)، همسر و فرزندان ایشان برای ما، محبت راهگشایی دارند و اندیشه، سبک و سیره آنان، برای ما راهبردی است و از این طریق اعلام می کنیم که این حدیث متناظر به آثار تکوینی اهل بیت(ع) است و لوازمی را برای ما بیان می کند که موجب استغفار ملائکه، نزول رحمت و ... است.

 این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه باید حدیث کساء را به شیوه فلسفی و کلامی تحلیل کنیم، افزود: از براهین مستدل و قابل اعتماد می توان آثار آن را درک کرد.

 وی در پاسخ به این سوال که آیا نقل متن مشهور این حدیث در مفاتیح الجنان، دارای چنین آثاری است، تصریح کرد: اصل این حدیث به صورت پراکنده بیان شده است و اگر این پازل ها را کنار هم قرار دهیم، به این متن مشهور می رسیم و توسل به اهل بیت(ع) از این طریق دارای فواید و آثار فراوانی است.

 معنوی در پایان این بخش از سخنان خود خاطرنشان کرد: در احادیث عام داریم: «ذکر علی عبادة؛ یاد کردن از امیرالمومنین علی(ع) عبادت است» که در این حدیث هم به نام ایشان اشاره شده بنابراین، می توان با استنباط از دیگر احادیث و روایات موجود، آثار تکوینی توسل به اهل بیت(ع) به وسیله حدیث کساء را درک کرد.