چه زمانی رجوع به مجتهد اعلم جایز است

 وارث:آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی در ادامه مباحث تفسیری سوره مبارکه مجادله با اشاره به آیه شریفه «إِنَّ الَّذِینَ یُحَادُّونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ کُبِتُوا کَمَا کُبِتَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَقَدْ أَنزَلْنَا آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ مُّهِینٌ یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِیعًا فَیُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوا أَحْصَاهُ اللَّهُ وَنَسُوهُ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ» گفت: در مورد آیه پنجم و ششم سوره مجادله، مفسران در این که مربوط به داستان آیات اول تا چهارم بحث ظهار می‌شود یا نه اختلاف نظر و دیدگاه‌هایی دارند. برخی مثل علامه طباطبایی، آیه ۵ و ۶ را ادامه ۴ آیه اول می‌دانند و برخی مثل مرحوم شیخ طوسی در تبیان، آیه ۵ را ادامه چهار آیه اول می‌داند، اما ظاهرا آیه ۶ را جدا می‌کند که به تبع ایشان، جناب طبرسی در مجمع البیان هم همین کار را می‌کند.

وی در ادامه با اشاره به حکم ظهار به بحث تقلید از مجتهد پرداخت و گفت: برخی‌ها بیست تا سی سال درس می‌خوانند هنوز یک مجتهد درست و حسابی نمی‌شوند. خیلی زحمت و جان‌کندن می‌خواهد تا یک کسی یک مجتهد بشود؛ حال شما وقتی تقلید می‌کنید باید به نظری که او می‌دهد، عمل کنید؛ این که بگویید من مقلد فلانی بودم یعنی در ذهنم این بود که او مرجعم باشد، ولی تا حالا به فتوایش عمل نکردم صحیح نیست و شما مقلد او نبودید و اصلا تقلید نکرده‌اید. تقلید هنگامی است که عمل می‌کنید.

وی عنوان کرد: در بحث عدول گفته شده که اگر یکی اعلم و دیگری غیر اعلم باشد، باید حتما از اعلم تبعیت کرد؛ اگر مساوی هستند می‌توان از این یا آن تبعیت کرد؛ اعلم و غیر اعلم در فقه این نیست که مثلا مجتهدی کمی سن و سوابقش بیشتر است، اما دیگر کمتر؛ اولا سن اصلا ملاک نیست؛ سوابق ملاک نیست. بحث تقلید از اعلم در جایی مطرح است که نظرشان با هم مخالف باشد و الا اگر نظرات موافق باشد که فرقی نمی‌کند کدام یک بگویند و هر دو عمل است.

هادوی تهرانی با بیان اینکه تشخیص وظیفه، امر مهمی است تصریح کرد: یک وقت قرآن و روایات خیلی ساده بیان کرده است و بعضی از وظایف روشن است، ولی یک جا‌هایی این طوری نیست و نیاز به تخصص دارد؛ لذا فهم کلمات اهل بیت (ع) و فهم آیات و تفسیر قرآن، تاریخ قرآن و سند روایات و مباحث اصولی روش‌هایی دارد که شما به مجتهد مراجعه می‌کنید و او حدودالله را بیان می‌کند. مجتهد معنای حرفش این است که می‌گوید این‌ها مرز‌های الهی است.