گذری بر زندگی و آثار مداحی که او را «سلطان» می‌دانستند

سلط به زبان‌های ترکی، فارسی و عربی بود که در سال ۱۳۱۵ خورشیدی در شهر اردبیل زاده شد. وی که بیش‌تر نوحه‌هایی را به زبان ترکی سروده، به زبان‌های فارسی و عربی نیز تسلط داشت. استاد موذن‌زاده صبح روز دوم آذر ۹۵ در سن ۸۰ سالگی دارفانی را وداع گفت. به همین بهانه نگاهی گذرا به زندگی این پیرغلام اهل بیت(ع) خواهیم داشت.

شیخ فرج، پدربزرگ سلیم موذن‌زاده اردبیلی، قدیمی‌ترین موذن کشور است که اطلاعات مختصری از وی موجود است که به گفته سالخوردگان، صدای اذان وی را ساکنان روستاهای واقع درحاشیه سه فرسنگی شهر اردبیل سحرگاهان از بام مسجد زینال در مرکز شهر شنیده می‌شد، پدرش شیخ عبدالکریم موذن‌زاده اردبیلی فرزند شیخ فرج، هم نخستین موذن رادیویی در ایران است که نوای اذان دلنشین او شهرت جهانی دارد. او در سال ۱۲۷۳ خورشیدی در محله «تازه شهر» اردبیل متولد شد و تا سال ۱۳۲۱ خورشیدی نوای توحیدی‌اش از مناره مسجد میرزا علی اکبر این شهر به گوش می‌رسید.

نعیم، سلیم، رحیم، محمود و داود، پنج فرزند او نیز از مداحان اهل بیت و موذن‌های مشهور جهان اسلام بودند. مرحوم سلیم موذن‌زاده، به طور متوسط روزانه پنج ساعت از عمر خود را صرف مداحی می‌کرد و بیش از دو هزار عنوان نوار کاست مربوط به برنامه‌های او، از زمان پیدایش ضبط صوت، تاکنون به زبان‌های ترکی، فارسی و عربی موجود است.

استاد سلیم، درباره پدرش می‌گفت: او در سال ۱۳۲۱ خورشیدی به قصد زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا عازم مشهد مقدس می‌شود و در بین راه شبی را در منزل یکی از دوستان خویش درتهران سپری می‌کند. از آنجایی که شیخ عبدالکریم، عشق موذنی داشته سحرگاه به پشت بام منزل واقع در خیابان عین‌الدوله رفته و ندای توحیدی اذان را سر می‌دهد.

سلیم، صدای خوب در مداحی را از رشته‌های هنری ظریف توصیف می‌کرد که ملاحت، زیر و بم آهنگ، ادای کلام و تحریرهای مناسب لازمه این هنر است.

 وی که خود علاوه بر حفظ روش‌های قدیمی، سبک‌های جدیدی با اصالت فرهنگی را در نوحه خوانی و مداحی ابداع کرده، گفته است: صدای من در برابر صدای پدرم، مانند قطره‌ای است، در مقابل دریا.

 مرحوم سلیم موذن زاده اردبیلی، پیش از این در گفتگویی گفته است:  رحیم و من و دیگران اگر اذان گفته‌ایم و دل‌های مردمان مومن را منقلب کرده‌ایم، به مدد انفاس پاک نبوی است و توجهات ویژه اهل بیت و امام حسین (ع).

او می‌گفت: نه تنها سالخوردگی هیچ تاثیر سوئی در صدای او نداشته، بلکه صدایش و طنین آوایش روز به روز رساتر هم شده و گوهر تجربه نیز بدان افزوده شده است. او همه را مدیون و مرهون دل‌سپردگی به مرام حسین‌بن‌علی می‌دانست.

سلیم موذن زاده درباره صدای خوش و موسیقی گفته است: صدای خوش یک امر موروثی در خانواده ما بود. ابوی در عزای حسین(ع) نوحه می‌گفت و می‌خواند، اما چیزی که او را در درجه‌ای برتر قرار می‌داد، آشنایی کامل او به موسیقی است. او در ردیف و گوشه‌های موسیقی، ید طولایی داشت و ما را نیز آموزش می‌داد. من هر چه در این زمینه یاد گرفته‌ام، از ابوی است.

مداحی و نوحه‌خوانی از نظر مرحوم سلیم موذن‌زاده کار هر کسی نیست. از نظر او نوحه‌خوان، باید دوره‌های تعلیم را با موفقیت، پشت سر بگذارد و به این نکته توجه کند که می‌خواهد برای عزای حسین‌بن‌علی(ع) نوحه بگوید، پس پاکی نیت و خلوص عمل، لازمه موفقیت و ماندگاری است.

آن مرحوم در مورد آرزوی خود می‌گفت: از خدا می‌خواهم همه را به راه راست هدایت کند و آرزویم این است که سیدالشهدا(ع) شافع شیعیان حقیقی‌اش باشد و ما را هم شفاعت کند.

مرحوم سلیم موذن‌زاده صبح روز دوم آذرماه سال ۹۵ دارفانی را وداع کرد و با تشیع باشکوه و عظیمی توسط مردم حسینی اردبیل و دیگر نقاط کشور برگزار شد و پیکر او، در قطعه مفاخر بهشت زهرا(س) اردبیل به خاک سپرده شد.

براساس این گزارش، تیرماه امسال، شیوه مداحی «مرحوم استاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی» به عنوان یکی از آثار ناملموس اردبیل به ثبت رسید.