فاطمیه می تواند محور وحدت و همدلی باشد

وارث: بخش دوم مصاحبه صمیمی و البته پرمحتوا با حجت الاسلام سید عباس موسوی مطلق، خطیب، نویسنده و پژوهشگر شامل ادامه مباحث ایشان پیرامون آسیب شناسی و ذائقه هیئات و بیان نکاتی جالب و شنیدنی از سید مجید بنی فاطمه مداح اهل بیات علیه السلام و لخت شدن شخص حجت الاسلام سید عباس موسوی مطلق در عزاداری است. بی شک مطالعه گفتگوی پیش رو علاوه بر استفاده های معنوی، استفاده های معرفی و اخلاقی بسیاری نیز به همراه خواهد داشت. این شما و این گفتگوی جذاب و البته تأمل برانگیز.

یکی از آفت های منبرها اثرگذاری کم آن است؛ به این دلیل که معمولا بعد از منبر، روضه و شور برپا می شود آثار خیلی کمی از منبر باقی می ماند؛ این در حالی است که در گذشته ابتدا روضه خواند می شد و فرد پاک می شد آنچنان که تازه از مادر متولد شده است و می خواهند شهادتین را در گوشش بخوانند. در چنین حالتی سبک زندگی اهل بیت علیهم السلام وارد زندگی مردم می شد. انتخاب مباحث سلسله ای تاحدودی می تواند این خلا را پر کند. در واقع مستمع هر هفته پیگیر سخنان هفته قبل می شود کأنه مانند یک سریال، اثرِ تربیتی بسیاری دارد؛ اثر تربیتی ای که هدف خطیب، مداح و هیئت است.

شیوه قدیم هیئات که ابتدا روضه خوانده می شد و سپس واعظ به منبر می رفت، وحی منزل نبود اما اثر تربیتی بسیاری داشت. می توان سبک جدیدی که امروزه مرسوم است و علاقه ای که جوان ها به ذکر مصیبت سیدالشهداء نشان داده اند به ویژه فضای بعد از منبر را، مدیریت کرد. باید به سابق بازگشت یعنی روضه در راستای منبر باشد به ویژه که مقام معظم رهبری بر آن تأکید دارند و عده ای عمل می کنند. متأسفانه عده ای ناشیگری می کنند و درحالی که منبری، جلسه را در اوج تحویل می دهد از ابتدا شروع می کند؛ البته برای این روند اهداف مختلفی وجود دارد: عده ای هدفشان، تلطیف جلسه است و عده ای برای اینکه فایل صوتی کاملی از آنها منتشر شود فضای پس از منبر را از نو شروع می کنند. این اهداف و نیات مقدس هستند اما ناشیگری است که جلسه را در اوج روضه و یا در اوج یک بحث بلند معارفی، از نو شروع کرد.

خبرگی در این است که اگر منبر با یک پند اخلاقی تحویل داده شد مداح با یک یا چند بیت اخلاقی، جلسه را ادامه دهد و اگر مصیبت است با ذکر مصیبت جلسه را ادامه دهد. البته سعی نداریم به روش گذشته برگردیم چه بسا در وضعیت حاضر، بازگشت به روش قدیم، درست نباشد؛ بلکه می توان استفاده هایی که از شیوه قبلی می شد با مدیریت صحیح از روش جدید نیز داشت.

انتخاب موضوع منبر به طرق مختلف صورت می گیرد: اول از طریق مطالعه است زیرا مطالعه ذهن را شکوفا و پالایش می کند و موجب رویش و جوشش می شود؛ آنچنان که گاهی در میانه یک حدیث، با مطلبی روبرو می شویم که شاه بیت آن حدیث است و یک موضوعی می شود. راه دیگر مشورت و استفاده از تجربه بزرگان و انسان های مجرب است. راه دیگر الهام از سایر سخنرانی ها است؛ گاهی انسان از سخنرانی یک انسان اندیشمند و فاضل، چند موضوع استخراج می کند. برای نمونه از منبر و سخنرانی های استاد عزیز، ارجمند، محقق و فخرالخطبا، حاج آقای انصاریان، چند موضوع استخراج می شود. یا از دل سخنرانی های استاد عزیز جناب حاج آقای میرباقری نیز چند موضوع استخراج می شود. 

روش دیگر انتخاب موضوع، زندگی با مردم است؛ وقتی شما با مردم زندگی می کنید نیازهایشان را درک می کنید و برای تبین آن، در منبر مطرح می کنید. روش دیگر، خوش سلیقگی می خواهد که دغدغه های بزرگان را به عنوان موضوع منبر انتخاب کنید. برای مثال یک منبری به سخنان مراجع معظم تقلید و مقام معظم رهبری توجه کند زیرا تولید موضوع می کند. البته بعضی بد سلیقه هستند مانند بزرگواری که سبقه عرفانی دارد و در حد بالایی از علم قرار دارد و ما طفل ایشان در بحث علم نیستیم، در کنگره عظیم آیت الله آسید علی آقای قاضی که بسیاری از بزرگان حضور داشتند، بد سلیقگی کرد و در ارتباط با اقتصاد مقاومتی صحبت کرد. و بعد عذرخواهی کرد که چنین فرصتی که بزرگان جمع باشند کمتر یافت می شود. این در حالی است که ایشان می توانستند از زندگی پرفراز و نشیب و در اوج فقر آقای قاضی، اقتصاد مقاومتی را استخراج نمایند. روش دیگر اینکه امثال ما که در کار نویسندگی هستیم دستمان در انتخاب موضوع باز است.

دو دلیل دارد: یکی اینکه وقتی بهانه ای وجود دارد که دور هم جمع شویم باید از فیض جلسه استفاده کنیم؛ اگر شهادتی است اقامه عزا کنیم و اگر ولادت است، مسرور باشیم. حقیقت این است که بهره معنوی از مجلس ببریم زیرا هنوز برایم مسلم نشده ذوات مقدم معصومین به کجا و کدام قسمت از جلسه توجه بیشتری دارند؛ در هنگام روضه یا سخنرانی، یا تلاوت قرآن و یا آخر مجلس که مردم در حال بیرون رفتن از جلسه هستند!

دلیل دوم به همان دلیلی است که منبر می رویم. اگر رسالت منبر رفتن را بیان و انتقال معارف اخلاقی و دینی با همه زیرمجموعه هایش می دانیم باید در جلسه بمانیم مگر اینکه جلسه دیگری داشته باشیم و به آن نرسیم و البته این موضوع را در منبر می گوییم. این اقدام، احترام گذاشتن به جلسه است و به این طریق، سایرین نیز یاد می گیرند که جلسه مهم است و باید به ان احترام گذاشت.

حضور منبری پس از پایان منبرش در جلسه موجب می شود که جلسه را نیز کنترل کند تا اگر زمانی جلسه از چهارچوبش خارج شد هشدار دهد؛ یک بار در مجلسی آقای مداحی (دقیقا شمردم) 23 بار واژه سگ را به کار برد و بعد از اتمام جلسه به او گفتم که شاید یک بار به کاربردن واژه سگ برای ایجاد وجدی و یا به هر دلیل موجه دیگری درست باشد اما 23 بار توجیه ندارد. لذا حضور یک روحانی در جلسه، خیلی از مسائل را بالانس می کند و با یک تذکر، چنین مسائلی دیگر اتفاق نمی افتد. همچنین اگر کسی سوالی دارد می تواند از آن روحانی بپرسد. بنده زمانی که امام جماعت بودم مقید بودم قبل از شروع نماز، 15-20 دقیقه ای کنار محراب می نشستم تا اگر کسی کاری دارد بیاید و به این شکل، برقراری ارتباطش آسان شود. زمانی که بنده هنوز معمم نبودم گاهی نمی توانستم به راحتی با روحانی ارتباط برقرار کنم زیرا در دسترس نبودند لذا از سال 1373 که معمم شدم تصمیم گرفتم به راحتی در دسترس مردم باشم هرچند فردی نیستم.

حضور یک روحانی پس از منبر در جلسه علاوه بر اینکه موجب بهره مندی وی از فضای معنوی روضه، دم گرفتن، سیه زنی و ... می شود، همچنان که گفته اند اثر خوبی در سایر عزاداران به ویژه جوانان دارد؛ و این حضور و اقامه عزا هیچ منافاتی با شأن روحانیت ندارد.

همه آقایان برای بنده خیلی قابل احترام هستند اما بیشترین ارتباط با آقایان سید مجید بنی فاطمه، سید محمد جوادی و حاج آقا محمدرضا طاهری است که ارتباطی بردارانه، رفاقتی و محبتی است.

خصوصیات سید مجید بنی فاطمه زیاد و خاص است بنابراین سخت است در یک جمله بیان کنم. امام صادق (علیه‌السلام) در حدیثی، خیلی از سلمان تعریف کردند و فرمودند: سلمان از این جهت از ما اهل بیت است که سه ویژگی داشت: تقدم خواست امیرالمؤمنین بر خواست خود، دوست داشتن فقرا و علاقه به مجلس علم و علما. نقطه اول شروع رفاقت بنده که باعث شد این جاده باز شود و تداوم یابد علاقه و عطش بسیار ایشان نسبت به مجلس علم و علما است. برخی از علما و عرفا محبوب ما بوده اند و مشاهده کردیم ایشان نیز علاقه خاصی به بعضی از علما و عرفا دارند و سیر مطالعاتی شان در این زمینه بسیار قابل ستایش است. 

آقای سید مجید بنی فاطمه علاقه عجیب و خاصی به وجود مقدس امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) دارند. بنده به حضرت زینب کبری سلام الله علیها قسم یاد می کنم که خود را مستحق بدترین جای جهنم می دانم زیرا هیچ کاری را بدون شیله و پیله انجام نمی دهم اما برای محبت امیرالمؤمنین، هیچ شیله و پیله ای ندارم. و این محبتم بدون هیچ چشمداشتی به آثار معنوی و مادی ای که مترتب بر محبت حضرت است، می باشد. افرادی که امیرالمؤمنین را دوست دارند بسیار دوست دارم و یکی از افرادی که غیرت خاصی به امیرالمؤمنین دارد آقای سید مجید بنی فاطمه است. ایشان وقتی می خواهد درباره حضرت بخواند حتما این حرف را می زند که حتما با غیرت نام امیرالمؤمنین را ببرید.

الحمدالله مداحان حتی جوانترها درک کرده اند که باید با علما در ارتباط باشند در این زمینه نیز آقای سید مجید بنی فاطمه سرآمد هستند و هیچ موضوعی را سراغ ندارم که حتی یک بار کاری را بدون مشورت انجام دهند. 

بنده چون سواد لازم را ندارم پایگاه اینترنتی ام در اختیار دوستان است البته مشورت صورت می گیرد. اخیرا نیز در برخی از شبکه های اجتماعی تلفن همراه نیز عضو شده ام و به تأیید دوستان، حضور فعالی دارم.

خیلی لازم است، البته جای تأسف است که امور مربوط به مذهب، دین و انقلاب و افراد وابسته به این امور، حضور کم رنگی در این فضا دارند. باید تقوی و ظرفیت ورود به فضای مجازی را داشت.

این حضور منافاتی با وجاهت ندارد. بنده موافق با ایجاد شور، چالش و موج برای اثبات حق هستم البته باید درباره شکل و موضوعات این اقدام اندیشید. لذا اقدامی که از سوی برخی از افراد صورت گرفت، در شأن هیئت، مداحان و سایر اعزه نیست.

یک مصداق ایثار این است که انسان باید از لذتش بگذر تا خدای ناکرده اربابش مجبور نشود پاسخ او را بدهد یا اینکه چیزی به اربابش بگویند و یا اینکه جلوی درب منزل اربابش تجمع نکنند که غلامت چنین کاری کرد: کام خود گرفتم تا برآرم کار دوست؛ بنابراین باید برای آبروی ارباب از برخی امور و لذات گذشت.

برپایی عزا در ایام فاطمیه به شکل امروزی در سابق کمتر بود؛ الحمدالله به لطف خدا، انقلاب و همت برخی از بزرگان، ایام زیادی از سال با نام فاطمیه گره خورده است و خطبا، وعاظ، مداحان و ... به بیان معارف و شعائر فاطمی مبادرت می ورزند؛ لذا باید از این فرصت استفاده کنیم تا دل های مردم فاطمی شود. حتی تدبیری اندیشیده شود تا غیر شیعه را در این ایام جذب فاطمیه کنیم. در اینکه حضرت فاطمه دختر پیامبر است و می توان از ایشان الگو گرفت هیچ یک از فرق اسلامی، شک و تردیدی ندارند. و به جز نواصب، کسی در محبت دختر پیامبر شک ندارد. باید از این نقاط اشتراک به عنوان فرصت استفاده کرد. تاریخ باید به شکلی صحیح تحلیل و بیان شود البته نباید صف آرایی صورت گیرد. همچنان که مقام معظم رهبری فرمودند غدیر می تواند محور وحدت باشد فاطمیه نیز می تواند محور وحدت و همدلی شود. 

بنده از کودکی تا محرم امسال به یاد بدن عریان امام حسین (علیه‌السلام) و شهدای کربلا در هیئات لخت می شدم، این را افتخاری برای خود می دانم و منافی با شأن نیز نمی دانم. این سبک عزاداری، بر طبل این شور می دمد که شور حسین است چه ها می کند! می گویند برخی از بزرگان چیزهایی گفته اند اما بنده تا محرم امسال چیزی نشنیدم تا اینکه امسال، کلامی از مقام معظم رهبری پخش شد که توصیه و درخواست قلبی و اخلاقی کردند (البته نه به معنای فتوی و حکم شرعی)، مبنی بر اجتناب از این اقدام. این کلام بر روی چشم بنده قرار گرفت و معتقدم باید در زمان غیبت به اطاعت پذیری عادت کنیم تا زمانی که امام زمان (عج‌الله‌تعالی‌فرج‌الشریف الله‌تعالی‌فرج‌الشریف) ظهور کردند بدانیم خواسته قلبی ولی ما چیست و قبل از اینکه بیان شود، بدانیم و عمل کنیم؛ لذا از این منظر از خودم ناراحت شدم که چرا خواسته قلبی ایشان را زودتر تشخیص ندادم.

تمام تلاش ما این است که میان ادیان وحدت و برادری شکل بگیرد لذا نباید این درخواست قلبی و اخلاقی مقام معظم رهبری به دستاویزی برای اختلاف تبدیل شود. بنده نیز از زمانی که این کلام را شنیدم تا کنون لخت نشدم به جز شب عاشورا که 10 تا 15 دقیقه ای از خود بی خود شدیم. لذتی که سابقا از لخت شدن می بردیم امروزه از عمل به درخواست مقام معظم رهبری می بریم. مجددا می گویم نباید این مطلب، محل اختلاف شود که هرکس لخت شد، ضد انقلاب است و ... . امسال همه ذاکران و مداحان (البته به جز عده قلیلی)، حداقل کارشان این بود که به کسی نمی گفتند لخت شوند؛ عده کثیری ادب به خرج دادند و با زیرپیراهنی مشکی مشغول عزاداری می شدند و بقیه نیز به مردم نمی گفتند لخت شوید؛ البته اگر جایی هم گفته می شد برای حفظ نظم جلسه بود.