انسان درباره این سه چیز بازخواست نمی شود
وارث: بنابر تصریح آیات و روایات حسابرسی به اعمال مورد توصیه و سفارش اسلام است که غفلت از آن آثار سوئی را به دنبال دارد.
پيامبر خدا (ص) می فرمایند: «زيركترين زيركان كسى است كه از نفْس خويش حساب كشد و براى بعد از مرگ كار كند، و احمق ترين احمق ها كسى است كه نفْس خود را دنباله رو هوس خويش كند و از خدا آرزوها طلبد.»
امام زين العابدين (ع) نیز فرموده اند: «اى فرزند آدم! تو تا زمانى كه خود واعظ خويش باشى و به محاسبه [اعمال نفس] خويش پردازى پيوسته در خير و خوبى به سر خواهى برد.»
رسول اکرم (ص) همچنین می فرمایند: «پيش از آن كه مورد حسابرسى قرار گيريد، خود به حساب نفستان برسيد و پيش از آن كه سنجيده شويد، خود نفستان را در ترازوى سنجش بگذاريد و براى آن حسابرسى بزرگ آماده شويد.»
امیرمومنان علی (ع) نیز در این باره می فرمایند: «چه سزاوار است كه انسان ساعتى از روز را فقط به حسابرسى نفْس خود اختصاص دهد و ببيند كه در شبانه روز چه كارهايى به سود يا زيان خود انجام داده است.»
پیامبر اکرم (ص) همچنین با تاکید بر سختگیری نسبت به نفس در محاسبه می فرمایند: « بنده، مؤمن نباشد مگر آن گاه كه سخت تر از حسابرسى شريك از شريكش و خواجه از غلامش، از نفْس خود حساب بكشد.»
امام علی (ع) در فواید محاسبه نفس فرموده اند: «به حساب نفْس خود برسيد، تا از تهديدهاى خدا در امان مانيد و به نويدهاى او دست يابيد.»
و نیز می فرمایند: « هركه نفس خود را حسابرسى كند نيكبخت شود.»
البته به تصریح آموزه های روایی هستند اموری که در قیامت از آنها سوال نمی شود.
پیامبر اکرم (ص) در این باره می فرمایند: «روز قيامت از هر نعمتى باز خواست مى شود، مگر آنچه در راه خداوند متعال صرف شده باشد.»
ام صادق (ع) نیز می فرمایند: «سه چيز است كه بنده مؤمن، درباره آنها بازخواست نمى شود: غذايى كه مى خورد، لباسى كه مى پوشد، همسر پاكى كه او را مددكار است و با وجود او، از آلوده شدن به گناه محفوظ مى ماند.»
پی نوشت ها:
بحارالانوار
تحف العقول
غررالحکم
/م.س215