سیمای امام زمان(عج) در ادعیه و زیارات/ پناهی برای آنها که فریادرسی ندارند

 حجت الاسلام «جواد نصرالله‌پور»، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت در سلسله مطالبی در کانال «مهدویت و انتظار» به شرح و آموزش مباحث مهدویت پرداخته است. در ادامه مشروح قسمت دوم از جلسه «ادعیه و زیارات مهدوی» مرور می شود:

در ادعیه و زیارات مهدوی سیمای حضرت ولیعصر(عج) بیان شده و دلیل هم آن است که ائمه معصوم(ع) با این ادعیه و زیارات معرفت و شناخت شیعه را بالا ببرند و معارف و علوم و حکمت های الهی را به ما آموزش بدهند، درباره سیمای حضرت مهدی(عج) ویژگی های شخصی امام(عج) مطرح می شود. مثل نسب و تبار ایشان، این یعنی حضرت مهدی(عج) شخصی آرمانی نیست که بعدها به دنیا بیاید و قیام کند بلکه به دنیا آمده و اکنون حی و حاضر هستند. برای مثال در برخی ادعیه و زیارات تصریح شده امام مهدی(عج) از نسل پیامبر(ص) و فرزند امیرالمومنین(ع) و حضرت زهرا(س) معرفی شده اند؛ در برخی دیگر ادعیه و زیارات ایشان همنام پیامبر(ص) معرفی می شوند: «وَ ابْنَ بِنْتِ نَبِيِّكَ الْمُسَمّى».

محور دوم ویژگی های شخصیتی حضرت مهدی(عج) است، ایشان به عنوان موعود قرآن جایگاه و مقامات و شئونات و اوصافی خاصی در عالم دارند، از وظایف منتظران شناخت و معرفت نسبت به این اوصاف است؛ ایشان در ادعیه و زیارات اوصاف و القابی دارند که فهم و درک هر یک از آنها گامی به سوی معرفت امام(عج) است، القابی مثل هادی، قائم (قیام کننده به حق)، عدل المنتظَر، صاحب الزمان، منضور، مضطر، حجت الله، مهدی و ... معرفی می شوند. چنان که در دعای افتتاح که دعای مهدوی شب های ماه مبارک رمضان است، می خوانیم: «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى وَلِيِّ أَمْرِكَ الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَ الْعَدْلِ الْمُنْتَظَرِ».

علاوه بر این، امام زمان(عج) در ادعیه با اوصافی معرفی شده اند که شناخت آنها باعث انس و ارتباط بیشتر با حضرت(عج) می شود مثل «السلام علیک ایهاالعلم المنصوب» چون بدون هدایت های حضرت مهدی(عج) انسان ها به ویژه منتظران گرفتار فتنه های آخرالزمان می شوند؛ لقب دیگر ایشان سفینه النجاة است، این لقب بین حضرت حجت(عج) و امام حسین(ع) مشترک است.

از دیگر اوصاف حضرت مهدی(عج) وارث علوم انبیاء است، چون امام زمان(عج) امام عصر و عصاره همه انبیاء و اولیاء (به یک معنا) هستند، لذا علوم الهی نازل شده بر انبیاء نزد امام مهدی(عج) است، در زیارت سرداب مقدس خطاب به امام عصر(عج) عرضه می داریم: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَارِثَ عِلْمِ النَّبِيِّينَ». خوب است حتی اگر به سامرا مشرف نشدیم گاهی این زیارت را بخوانیم و در آن تامل کنیم.

ایشان در ادعیه و زیارات به عنوان حجت و برگزیده خدا، معصوم و بری از هر گناه و آلودگی پاک معرفی شده اند چون اگر کسی معصوم نباشد نمی تواند دیگران را هدایت کند، در دعای امام رضا(ع) درباره امام مهدی(عج) آمده خدایا! تو مهدی(عج) را از گناهان و عیوب پاک کردی و از هر ناپاکی محفوظ داشتی.

علاوه بر این، امام زمان(عج) ملجا و پناه همه انسان ها به ویژه شیعیان هستند در دعای عهد می خوانیم: «وَاجْعَلْهُ اللّهُمَّ مَفْزَعاً لِمَظْلُومِ عِبادِكَ، وَناصِراً لِمَنْ لَايَجِدُ لَهُ ناصِراً غَيْرَكَ»؛ خدایا مهدی(عج) را فریادرس مظلومان قرار بده ... و در دعای ندبه نیز می خوانیم تو او را پناه و پشتیبان برای ما قرار دادی ... .

شناخت مقامات حضرت حجت(عج) که در ادعیه و زیارات آمده، باب معرفت است؛ اولین آنها خلیفه الله و حجة الله است که یک معنا دارند، در زیارت آل یس می خوانیم: «السَّلامُ عَلَیْکَ یَا خَلِیفَةَ اللّهِ وَناصِرَ حَقِّه»، این جایگاه از بالاترین مناصب است. از دیگر مقامات امام زمان(عج) باب الله و سبیل الله بودن است، راهی که هر کس جز آن برود هلاک می شود یعنی هر کسی می خواهد به خدا برسد باید از مسیر اعتقاد به امام زمان(عج) و اطاعت کامل از او پیش برود.

سومین مقام این است که ایشان را میثاق الله می خوانیم: «السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا مِيثَاقَ اللَّهِ الَّذِي أَخَذَهُ وَ وَكَّدَهُ» یعنی ایشان مظهر تام و تمام عهد و پیمانی است که خدا از انسان گرفته، تعهد نسبت به امام زمان(عج) به منزله پایبندی به همه عهد و پیمان های الهی است.

امام زمان(عج) مصداق روشن وعده خدا دباره حاکمیت صالحان و ارزش ها بر همه عامل است، ایشان موعود خدا است با ظهور ایشان همه آرمان های انبیاء و اولیاء محقق می شود. چهارمین مورد از مقامات امام زمان(عج) چشم خدا بودن، است: «السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَیْنَ اللَّهِ النَّاظِرَةَ» در دعای امام رضا(ع) برای حضرت مهدی(عج) هم به این وصف تصریح شده است.

امام(ع) شاهد و ناظر اعمال ما است و هفته ای دو مرتبه اعمال ما به ایشان عرضه می شود و بر همه اخبار ما احاطه دارند. دانستن این مهم به خودسازی ما کمک می کند. امید است با علم به این اوصاف، محبت حضرت(ع) را همچون عطرِ معرفت امام زمان(عج) را پراکنده کنیم و بر معرفت و علم خود و دیگران نسبت به ایشان بیفزاییم. برگزاری جلسات نشر معارف مهدوی، جشنواره ها، همایش ها و دیگر تلاش ها هم به شناخت این اوصاف و معرفت به حضرت بقیه الله الاعظم(عج) از این مسیر کمک می کند.
منبع: شبستان