عزرائیل را چگونه می‌بینیم؟
در این میان انسان نیز که گل سر سبد موجودات عالم بوده و مدال افتخار بهترین بودن را به خود اختصاص داده از این امر مستثنا نخواهد بود. بنابراین او نیز سرنوشت مشابهی داشته و در نهایت چنگال مرگ بر اندامش سایه افکنده و ساختمان جسمش را از کار خواهد انداخت.
در حقیقت می‌توان گفت: دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم مسافرخانه‌ای است که ساکنانش به‌طور موقت در آن سکنی گزیده و روزی از آن رخت بسته و به سرای جاودانه آخرت کوچ خواهند کرد. امیر متقیان علی(ع) در فرازی از خطبه 183 نهج‌البلاغه در بیانی زیبا و دلنشین به این مهم پرداخته و در این‌باره می‌فرماید: «مردم شما چونان مسافران در راهید، که در این دنیا فرمان کوچ به شما داده شده که دنیا خانه اصلی شما نیست و به جمع‌آوری زاد و توشه فرمان داده شدید».
این فراز از کلام نورانی امیر بیان علی(ع) بیانگر حقیقت انکارناپذیری که هر موجود زنده‌ای در این عالم با آن مواجه خواهد شد، آن حقیقت چیزی نیست جز مرگ.
عزرائیل؛ یکی از فرشتگان مقرب و گرامی نزد خدا
حجت‌الاسلام هادی شهاب، عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند عزرائیل را یکی از فرشتگان مقرب و گرامی نزد خدا دانست و گفت: عزرائیل تجلی اسماء قهریه الهی است و با بهره بردن از همین اسماء توانایی قبض ارواح را دارد.
وی با اشاره به اینکه عزرائیل مأمور خداوند است و همواره به اذن خداوند کار می‌کند و هیچ‌گاه از فرمان خداوند سرباز نمی‌زند اظهار کرد: خود کلمه عزرائیل در قرآن نیامده است ولی فرشته‌ای مقرب است که در دین اسلام از او نام و سخن به میان آمده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند ادامه داد: از امام صادق(ع) روایت شده که آن حضرت فرمود «از عزرائیل سوال شد چگونه ارواح آدمیان را در یک ساعت قبض روح می‌کنی در حالیکه بعضی در مغرب عالم و بعضی دیگر در مشرق عالم هستند؟ ملک‌الموت در پاسخ گفت که من فقط آنها را می‌خوانم آنها جواب مرا می‌دهند».
شهاب عنوان کرد: با دقت در این حدیث درمی‌یابیم که عزرائیل یک ندا سر می‌دهد ولی همین ندای ملکوتی او را همه با هم دریافت می‌کنند و جان خود را به او می‌سپرند و جان دادن هر کسی مزاحمتی برای جان سپردن دیگری ندارد.
زمان و عمر؛ مهمترین نعمت‌های خداوند به انسان
وی با اشاره به اینکه زمان و عمر مهمترین نعمت‌هایی است که خداوند در اختیار انسان قرار داده، بیان کرد: در روایت است که وقتی انسان می‌میرد درخواست می‌کند که به دنیا برگردد و اعمال شایسته انجام دهد. اما خداوند می‌فرماید عمری به تو مهلت دادیم و به سوی ما نیامدی.
عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند مطرح کرد: اگر انسان جنبه‌هاى روحانى و جسمانى خود را بشناسد و به وظیفه خود در قبال هر کدام عمل کند نه تنها با شناخت کامل زندگى دنیوى خود را مى‌گذراند بلکه به هنگام ارتحال و انتقال از دنیا به آخرت سرگردان نخواهد ماند.
شهاب یادآور شد: انسانى که از جنبه روحانى خود غافل و نسبت به امور واقعى و ادراکات حقیقى بى‌توجه است هنگام مرگ گرفتار سختى بسیارى مى‌شود و مدت‌ها باید بگذرد تا بفهمد که از دنیا رفته است.
سوختن دل عزرائیل به حال دو نفر
وی به ذکر روایتی پرداخت و افزود: یک روز عزرائیل در محضر پیامبر اسلام(ص) بود پیامبر از او پرسید هزاران سال است که جان مردم را می‌گیری آیا تا به حال شده در حالی که جان فردی را می‌گیری دل تو برای او بسوزد؟.
شهاب ادامه داد: عزرائیل گفت تاکنون دل من به حال دو نفر سوخته است یک بار در دریای پرتلاطمی یک کشتی غرق شد یک مادر بارداری بر روی تخته پاره آن کشتی قرار گرفت در همان حال فرزند او به‌دنیا آمد، این مادر فرزند را بر روی سینه خود چسبانده بود و کودک هنوز سینه او را نگرفته بود که از جانب خداوند خطاب آمد که جان مادر را بگیرم در این هنگام دل من به حال این مادر و فرزندی که تنها در دل دریا بر روی تخته پاره باقی می‌ماند سوخت.
وی اظهار کرد: جای دوم زمانی بود که شداد ابن‌عاد تمام عمر خود را گذاشت و از هر راهی که می‌شد مال و ثروت جذب کرد و روزی که خواست شهر را افتتاح کند هنوز از اسب بر زمین نیامده بود که خطاب آمد جان او را بگیرم در این هنگام دل من برای او سوخت.
عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند با اشاره به اینکه خداوند برای هر کاری فرشته‌ای آفریده و از اول عزرائیل را برای این کار و متناسب با این عمل خلق کرد، افزود: وظایف فرشتگان آنقدر زیاد است که نمی‌توان هیچ حادثه‌ای را خارج از چارچوب وظایف آنها تصور کرد.
قبض کننده ارواح در حقیقت خود خداوند است
شهاب اظهار کرد: انسان محتضر صورت برزخى ملکات خود را در فرشته مرگ مى‌بیند لذا فرشتگانى که مأمور قبض روح مؤمنان هستند بنا به روایات وارد شده صورتى زیبا دارند و در مقابل مأموران قبض روح کافران و تبهکاران چهره‌اى زشت و کریه دارند.
وی با تأکید بر اینکه شکل ظهور فرشته مرگ هنگام قبض روح به ملکات و اعتقادات شخص محتضر بستگى دارد، افزود: هر چه اعمال، نیات و عقاید انسان محتضر پاک و بى‌شائبه باشد ملکى را که رؤیت مى‌کند زیباتر و دلرباتر است و هرچه اعمال انسان زشت و پلید باشد فرشته‌اى را که مى‌بیند خشن‌تر و وحشتناک‌تر است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند با اشاره به اینکه ملک‌الموت و فرشتگان زیردست او انسان را از باطن و ملکوت قبض روح می‌کنند، بیان کرد: عزرائیل به صورت صفات و کارهای فرد متجلی شده و از آن تجلی به حواس شخص محتضر اثر گذارده و شخص از آیینه منعکس وجود خود آنها را مشاهده می‌کند.
حجت‌الاسلام محمد موسوی، کارشناس مذهبی در خراسان جنوبی با اشاره به اینکه عزرائیل(ملک‌الموت) به قبض ارواح انسان‌ها موکل شده است، گفت: همه باید بدانیم که از مرگ فراری نیست و همه آن را می‌چشیم از این‌رو باید بیش از گذشته مراقبت کنیم.
وی با بیان اینکه حضرت عزرائیل جزو رؤسای ملائکه و مقرب الهی است، بیان کرد: لازم نیست ملک الموت هنگام قبض روح انسان نزد او ظاهر شود بلکه در هر کجای عالم باشد از همان‌جا می‌تواند محتضر را قبض روح کند.
این کارشناس دینی با بیان اینکه ملائکه موجودات خاص هستند و در مقابل شیطان، انسان، حیوان و سایر موجودات از ماهیت خود به ماهیت دیگری تبدیل نمی‌شوند، ادامه داد: اختلاف قبض روح به اختلاف درجات قرب الهى برمى‌گردد.
موسوی با اشاره به اینکه ملک‌الموت دارای نیروهایی است که تحت امر او هستند و به فرمان او در نقاط مختلف عالم جان انسان‌ها را قبض می‌کنند، بیان کرد: عمل قبض روح انسان‌ها که توسط عزرائیل صورت می‌گیرد بدین صورت است که او در حکم خورشید است و جان گرفتن هر کسی چون شعاعی است که از همین خورشید بر او می‌تابد.
وی افزود: انسانى که تمام عمر خود را با اعتقاد صحیح و باورى عمیق نسبت به خداى خود سپرى نموده و تمام سعى و کوشش خود را در مسیر رضایت پروردگار خویش صرف کرده است، نتیجه عقاید و رفتار پسندیده خود را بدین سان در دالان ورودى برزخ و انتقال به حیات اخروى خواهد دید.
برخورد فرشتگان قابض ارواح با عاصیان
این کارشناس دینی عنوان کرد: برخورد فرشتگان قابض ارواح با عاصیان به‌گونه‌اى است که از ابتداى امر و از لحظات اولیه حیات اخروى گرفتار عذاب الهى مى‌شوند.
موسوی با اشاره به اینکه در هنگام مرگ طبق عقاید، اعمال و رفتار هر کسى با او برخورد می‌شود، گفت: اگر برآیند اعتقادى و رفتارى او صحیح و سالم و بر صراط مستقیم باشد به او از روى سلام و بشارت بهشت برخورد خواهند کرد.
وی یادآور شد: ولى اگر برآیند رفتارى او زشت و پلید باشد ملائکه و فرشتگان الهى او را با شکنجه، عذاب ،ذلت و خوارى به عالم برزخ منتقل مى‌کنند.
/س.ب215