نسبت برکات الهی با اطاعت/ اتفاقات طبیعی نشانه هستند

وارث: حدود دو و نیم ماه از وقوع اولین زلزله در استان کرمانشاه می گذرد، اولینی که هنوز ادامه دارد و به پایان نرسیده، پس‌لرزه‌هایی که آرامش را از میان ما برده، این اتفاق در شهرهای دیگر هم افتاد و البته پایتخت ایران هم لرزید؛ زلز‌له‌هایی که میهمان شهرهای ما شده و بارش‌هایی از باران که از شهرهای ما رخت بربسته، فضایی را ایجاد و سوال‌هایی را در ذهن مردم نقش بسته که شاید بسیاری دوست داشته باشند علت وقوع این اتفاق‌های ناگوار را بدانند؛ آیا در قرآن و حدیث عاملی برای این حوادث ذکر شده؟ آیا میزان انجام کارهای ناثواب عاملی برای اتفاقات و رخدادهای طبیعی محسوب می‌شود؟ برای بررسی بیشتر از زبان اهل فن، به سراغ محمد سعید فیاض، عضو هئیت علمی قرآن و حدیث دانشگاه پیام نور رفتیم:

فیاض با بیان این نکته که نزول برکات الهی با اطاعت الهی ارتباط مستقیم دارد، گفت: ما با دو حقیقت روبرو هستیم؛ یکی اینکه میزان نزولات جوی در مقایسه با دوره‌های قبل که ما در آن زندگی می کردیم کاهش پیدا کرده است؛ این حقیقتی است که مورد تائید همه است. در متون دینی ما، آیات و روایاتی، مبنی بر اینکه با انجام گناهان برکات و نعمت‌های الهی قطع می شود وجود دارد؛ از طرف دیگر نزول برکات الهی با اطاعت الهی ارتباط  مستقیم دارد؛ این که این ارتباط چگونه است، چگونگی آن را ما نمی دانیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور میبد در خصوص اینکه خداوند برای اینکه بندگان خود را از گناه به دور کند مقیاسی بر بزرگی گناه یا بزرگی ثواب قرار نداده است، گفت: اصولا بحث اینکه چه گناهی چه عقوبتی به همراه خواهد داشت یا چه گناهی در نزد خداوند بزرگتر یا چه ثوابی در نزد خدا بیشتر است؟ این بر بنده‌ها پوشیده است؛ از این جهت هم پوشیده است که همه از روی آوردن به گناه پرهیز کنند و از طرف دیگر همه بر انجام کارهای نیک روی بیاورند؛ و به قصد بهره برداری بیشتر، عملشان فقط به یک کار نیک معطوف نشود و تنها از یک گناه خاص پرهیز نکنند. لذا ما به صورت کلی این را در آموزه‌های دینی خودمان داریم که اگر انسان‌ها تقوا پیشه و حدود الهی را رعایت کنند برکات آسمان و زمین برآنها نازل می‌شود و در جهت مخالف آن اگر حرکت کنند عقوبت الهی را خواهند دید.

این دکترای علوم قرآن و حدیث دخالت در کاربری زمین و برهم زدن چرخه طبیعت را گناه دانست و گفت: گناهانی مانند: دخالت‌های بی‌جای انسان در طبیعت، بهره‌برداری بیش حد از منابع آب، قطع جنگل‌ها، کشت و زرع‌های بی‌مورد و ساختن بناهای غیر ضروری که دخالت در چرخه طبیعی طبیعت محسوب می‌شود نوعی گناه است و می‌تواند چرخه طبیعت را با مشکل مواجه سازد. از طرفی بنا بر یافته‌های علمی همه تغییرات ناموجه در روی کره زمین می‌تواند موجب مختل شدن روند طبیعی، طبیعت شود. کاربری نادرست در کره خاکی باعث آن می‌شود تا باران کم و زمستان به تابستان تبدیل شود. بنابراین ما می‌توانیم بگوئیم اینها گناهانی است که ما انجام می‌دهیم.

او استفاده زیاد از سوخت‌های فسیلی و آلودگی حاصل از ایجاد بیش از حد کارخانجات را عاملی در بر هم زدن چرخه طبیعی زمین دانست وافزود: براساس یک قانون طبیعی وقتی کسی در چرخه طبیعی طبیعت که خداوند آن را در خدمت آسمان‌ها و زمین قرار داده  است، دخالت می‌کند این خود باعث بر هم خوردن آن چرخه طبیعی می‌شود. وقتی آلودگی ناشی از کارخانجات، سوخت های فسیلی و اتومبیل‌هایی که هوا را آلوده می‌کنند روز به روز در حال افزایش هستند اینها منجر به ایجاد تغییراتی  در طبیعت می‌شوند.

فیاض با بیان آنکه نمی‌توانیم افزایش یک گناه خاص را عاملی در نیامدن باران بدانیم، گفت: نمی‌توانیم بگوییم که اگر یک گناه خاص زیاد شود باران نمی‌آید؛ چون بلافاصله این سوال در اذهان ایجاد می‌شود که شبهه زیادی هم ایجاد می‌کند؛ سوالی مانند اینکه در برخی از مکان‌ها برخی گناه‌ها زیاد رخ می‌دهد پس چرا برکات آسمان بر زمین قطع نمی‌شود؟ این جواب دیگری دارد؛ جواب دیگر آن هم این است که آنجا به قواعدی حاکم و موجود بر طبیعت عالم احترام می‌گذارند و نظم موجود را به هم نمی‌زنند و لذا طبق چرخه طبیعی باران و برف در این کشورها می‌آید. سرما و گرما و آن اتفاقاتی که در طبیعت باید رخ بدهد رخ می‌دهد.

این استاد دانشگاه دلایل عدم آمدن باران در ایران را چنین عنوان کرد: بر اساس آمارهای موجود، می بینیم که در کشور ما جنگل زدایی، آلودگی هوا، برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی تا چه اندازه زیاد شده است؛ و باید به این مسئله توجه کنیم که بحران آب ناشی از چه چیزی است؟ ناشی از دخالت بی‌مورد و ظالمانه بشر در طبیعت است؛ وقتی به طبیعت ظلم می‌شود از آن طرف عکس العملی به وجود می آید که منجر به کاهش نزولات جوی و در مواقعی به آمدن سیل منجر می‌شود.

عضو هئیت علمی دانشگاه پیام نور با بیان اینکه برای آنکه بگوییم چه گناهی منجر به وقوع چه حادثه ای می شود باید استقرای کاملی بیاوریم واین جزء حدود الهی است، گفت: در قرآن اشاره به گناه خاصی نشده است؛ این مفاهیم بیشتر در روایات ما موجود است که اگر چنین گناهانی زیاد شود این اتفاقات زیاد خواهد شد. اینکه ما انگشت بگذاریم و بگوییم فلان گناه باعث رخ دادن فلان حادثه شده است؛ باید اسقرایی که در این زمینه می آوریم کامل باشد. معلوم شود که طبق کدام آمار صحیح و دقیق این اتفاق صورت گرفته است؛ و از طرفی به آن چیزی که ما عنوان می‌کنیم  محدود نشود. کل دخالت و رفتارهای بشر که خلاف قوانین موجود در عالم طبیعت باشد که مقداری از آن در احکام ما آمده است؛ اینکه شما نماز بخوانید وخدا را بپرستید این در راستای فطرت انسان است وقتی خلاف فطرت انسانی این کار را انجام بدهید؛ مثلا خدا را قبول نداشته باشید این عدم خدا پرستی و کفر باعث اخلال در نظم کلی عالم می شود اینکه این اخلال در کجا تاثیر می گذارد ما آن را نمی دانیم ودر حیطه علم الهی است. هر جریانی خلاف طبیعت و خلاف فطرت انسان باشد بر روند طبیعی عالم تاثیر می گذارد.

فیاض، با بیان اینکه طبق قوانین علمی و فلسفی همه علت و معلول‌های جهان هستی با هم ارتباط دارند، گفت: در صحیفه سجادیه، امام سجاد(ع) در دعایی می‌فرمایند: خدایا زمستان ما را زمستان قرار بده  تابستان ما را تابستان. از دیر باز نظم موجود در عالم نشان دهنده آن بوده است که بهار وقتی شروع می شود درختان شکوفه بدهد، زمانی که تابستان شروع می شود درختان میوه بدهند، در پاییز برگ درختان زرد شود و در زمستان برگ درختان بریزد و برف و باران بیاید؛ اما اگر مشکلاتی در حال وقوع است؛ حتما بر اثر بی‌نظمی است که در کل جامعه اتفاق می‌افتد. بر اساس قوانین علمی و فلسفی همه علت و معلول‌های عالم به هم ربط دارند و همه پدیده‌ها در عالم به هم ارتباط دارند؛ اگر قدرت آن را داشته باشیم تا رابطه این ارتباط را نشان دهیم می توانیم بگوییم رخ دادن این اتفاق به این خاطراست.

این عضو هئیت علمی دانشگاه پیام نور در خصوص آنکه در روایات به شکل جزئی‌تر به این اشاره شده که کدام گناه باعث افزایش کدام اتفاق می شود؛ اما در قرآن به طور موردی به این مسئله اشاره نشده است، گفت: در روایت داریم که اگر ربا در جامعه زیاد شود مثلا این بلا نازل می شود ویا اگر زنا زیاد شود این اتفاق می افتد؛ در روایات به صورت جزیی تر به اینها پرداخته شده است ولی در قرآن کریم آیه ای صریحتر از این نیست که خداوند می فرماید: اگر ایمان و تقوا باشد خداوند برکات را از آسمان بر مردم می گشاید؛ این جواب همه بحث ها است ما در قرآن نمی توانیم مناقشه کنیم قرآن وحی الهی و کلام حق خداوند است. اگر ما به همین کلیت ایمان داشته باشیم دیگر مشکلی نخواهیم داشت.

فیاض با بیان اینکه تقوا مفهوم عام دارد و کشورهایی که اسلام ندارند ولی به دلیل رعایت تقوا کمتر حوادث بد را تجربه می کنند، گفت: تقوا مفهموم خیلی عام دارد. اینکه شما به قوانین احترام بگذارید این ناشی از تقوای شما است. مثلا دزدی و خیانت در مال غیر نکنید این ناشی از تقوا است. در برخی از کشورها ممکن است مردم آن دین اسلام هم نداشته باشند ولی به این دستور و نکته عمل کنند. (کاری هم نداریم که به دلیل سخت گیری قانونی وهر چیزی دیگری  آن را رعایت می کنند) وقتی این عمل اتفاق می‌افتد، اختلاس، دزدی و دروغ هم در آن کم می‌شود و باعث ایجاد برکات می‌شود؛ این قوانین کلی است که خداوند در عالم قرار داده است.

وی افزود: البته از جهات دیگری می‌توانیم بگوییم در مورد مسلمانان که به مسائل وحیانی و الهی اعتقاد و باور دارند و جزو اعتقادات دینی آنها است؛ ممکن است در مورد آنها سخت‌گیری‌ها بیشتر باشد؛ البته این را هم به طور قطع نمی‌دانیم بلکه یک فرضیه است. شاید خداوند در مورد مومنان به دین اسلام سخت‌تر بگیرد و بگوید که چرا شما به مسائلی که اعتقاد دارید عمل نمی‌کنید؟ و چون عمل نمی کنید نتیجه منفی که دامن شما را بگیرد شدیدتر خواهد بود.

فیاض آمدن مکرر زلزله در بسیاری از مناطق ایران را نشانی بر نشانه‌های وجود خداوند متعال دانست و گفت: همه اتفاقات طبیعی در عالم نشانه هستند؛ نشانه یعنی اینکه شما متوجه یک چیزی بشوید. چه در حالت اطاعت کامل و چه در حالت نافرمانی، وقتی یک زلزله اتفاق می‌افتد؛ این اتفاق شما را متوجه یک نشانه می کند که آن قدرت الهی است.