چرا خطاب آيات قرآن ، بيشتر به مردان است ؟

وارث:  در پاسخ به این سوال می بایست بدین نكات اشاره کرد:

1- از نظر قرآن، زن و مرد از ارزش معنوي و شخصيت يكساني برخوردارند؛ زيرا آيات قرآني، آن دو را در پيشگاه خدا و در رسيدن به مقامات معنوي، يكسان مي ‏شمارد. از باب نمونه مي‏ توان به آيه 40 سوره غافر، آيه 97 سوره نحل، آيه 95 سوره آل عمران و آيه 5 سوره فتح اشاره كرد، (ر.ك: علامه طباطبايي، تفسير الميزان، ج 2، ص 285).

2- قرآن‏ پژوهان، خطاب‏ هاي قرآن را به دو دسته تقسيم نموده‏ اند:

الف) خطاب ويژه مرد يا زن، (ر.ك: بقره، آيه 233 و نساء، آيه 15 و 23 و...)

ب ) خطاب مشترك، (ر.ك: نساء، آيه 3، 4 و 32)

خطاب‏ هاي مشترك در قرآن دو گونه است: گاهي با عنوان فراگيري مانند واژه «ناس» و «انسان» و «مَنْ» موصول عموم انسان‏ ها را خطاب مي كند، (ر.ك: بقره، آيه 21 و نساء، آيه 1 و...) و گاهي در ظاهر از لفظ مذكر استفاده مي‏ كند، ولي عموم را  - اعم از زن و مرد - خطاب مي‏ نمايد؛ مثل   يا ايها الذين امنوا  ، (نساء، آيه 136) و   يا ايها الذين اوتوا الكتاب  ، (نساء، آيه 47) و  لقد كان لكم في رسول الله اسوه حسنه  ، (احزاب، آيه 21) و...

درباره شيوه اخير بايد به نكاتي توجه كرد:

1- روشن است كه اين‏گونه سخن گفتن در ميان انسان‏ ها معمول است و اختصاصي به قرآن ندارد؛ به خصوص در مقام قانون‏ گذاري از الفاظ و ضماير مذكر استفاده مي‏ شود، ولي معناي عموم اراده مي‏ گردد.

2- سخن گفتن قرآن با زنان، برخاسته از نگرش آن به ارزش‏ هاي انساني و رعايت حرمت زنان مي‏ باشد. طبيعي است كه مؤدبانه و عفيفانه سخن گفتن با زنان، يكي از راه‏ هاي حفظ حرمت آنان مي‏ باشد. اين به معناي عقب‏ نگه‏ داشتن نيمي از انسان‏ ها نيست؛ زيرا اين‏گونه سخن گفتن، حاكي از نوعي احترام و ارج نهادن به مقام شامخ آنها است، چنان كه همين شيوه براي احترام به بزرگتر در ميان انسان‏ ها معمول است.

سخن آخر اين كه، تعبير به «اخوان» در پايان آيه حاكي از روح محبت و دوستي و صفا و برادري است كه بايد در كل جامعه اسلامي حاكم باشد؛ ازاين‏رو، واژه «اخوان» اختصاص به مردان ندارد»، (علامه طباطبايي، تفسير الميزان، ج 19،ص 238).

/ک117