ستارگان کلاس درس علامه

علامه سیدمحمدحسین طباطبایی تنها مولف تفسیر بزرگ المیزان نیست ایشان هم عالمی فرزانه، هم شاعری خوش قریحه و خوشنویسی با سلیقه بوده است افزون بر همه اینها، علامه طباطبایی شاگردانی تربیت کرد که فرزانگان و سرآمدان دنیای علم و اندیشه روزگار ما هستند.
در واقع نبوغ، وسعت آگاهی و مطالعات، گستردگی دانش و اخلاق علامه سبب شده بود تا شاگردان بسیاری تقاضای کسب معرفت و درک حقایق از محضر وی شوند. بسیاری از رهبران روحانی انقلاب اسلامی ایران شاگردان مشترک وی و امام خمینی (ره) هستند. در معرفی برخی از شاگردان علامه می‌توان به محمد مفتح، محمد محمدی گیلانی، محمد شجاعی، محمد صادقی تهرانی، سید جلال‌الدین آشتیانی، محمداسماعیل صائنی زنجانی، غلامحسین ابراهیمی دینانی، ابراهیم امینی، عبدالله جوادی آملی، حسن حسن زاده آملی، محمد جواد باهنر، عزالدین حسینی زنجانی، مرتضی مطهری، یحیی انصاری، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید محمد باقر موحد ابطحی، محمدتقی مصباح یزدی، امام موسی صدر،‌ ناصر مکارم شیرازی، حسن نوری همدانی، حسین نوری همدانی، سیدابراهیم خسروشاهی، سید علی خامنه‌ای، سید محمد خامنه‌ای، سید حسین نصر، داریوش شایگان و ... اشاره کرد. مشهورترین شاگردان درگذشته استاد عبارتند از شهید مصطفی خمینی، شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید مفتح، شهید باهنر و جاوید الاثر امام موسی صدر.

در ادامه به طرح نظرات برخی از این شاگردان در خصوص علامه طباطبایی می پردازیم.
 شهید مطهری
این مرد واقعاً یکی از خدمتگزاران بسیار بزرگ اسلام است او به راستی مجموعه تقوا و معنویت طی کرده ... کتاب تفسیر المیزان ایشان یکی از بهترین تفاسیری است که برای قرآن مجید نوشته شده است ... من می توانم ادعا کنم که بهترین تفسیری است که در میان شیعه و سنی از صدراسلام تا امروز نوشته شده است...
 تفسیرالمیزان همه اش با فکر نوشته نشد، من معتقدم که بسیاری از این مطالب از الهامات غیبی است کمتر مشکلی در مسائل اسلامی و دینی برایم پیش آمده که کلید حل آن را در تفسیر المیزان پیدا نکرده باشم.
 

 شهید آیت الله سیدمصطفی خمینی
شهید سیدمصطفی خمینی در سال 1309 متولد شد و سال 1356 به شهادت رسید علامه طباطبایی او را دوشت داشت همسایه همدیگر هم بودند علامه همیشه می گفت: سلام من را به آقای خمینی برسانید.

شهید بهشتی
شهید آیت الله دکترسیدمحمدحسین بهشتی در سال 1307 به دنیا آمد و در سال 1360 به دنیا آمد و در سال 1360 از دنیا رفت علامه طباطبایی به بهشتی می گفت: زیاد به ما سر بزن دامان تنگ می شود. خبر انفجار حزب و شهادت بهشتی را به علامه ندادند اما خود علامه گفته بود آقای بهشتی را می بینم که در حال صعود و پرواز است.

شهید محمدجواد باهنر
شهید حجت الاسلام الاسلام محمدجواد باهنر متولد سال 1312 بود و در سال 1360 به شهادت رسید به پیشنهاد و تشویق علامه، باهنر و بهشتی، مسئولیت نگارش کتاب درسی را بر عهده گرفتند.

 شهید مفتح
شهید آیت الله دکتر محمد مفتح در سال 1307 چشم به جهان گشود و سال 1358 از میان ما رفت علامه طباطبایی او را به تدریس در دانشگاه تشویق می کرد و برای سخنرانی میان جوانها می فرستاد همین شد که روز شهادتش را روز وحدت حوزه و دانشگاه نامیدند.

 شهید آیت الله قدوسی
امام خمینی از او با عنوان شهید عزیزی که سالیان دراز در خدمت اسلام بود یاد کرده اند ایشان شاگرد و داماد علامه طباطبایی بود در روابط خانوادگی حتی یکبار هم در حضور علامه بدون عبا حاضر نشد و همواره در برابر استاد دو زانو می نشست رهبر معظم انقلاب در مورد رابطه علامه و شهید قدوسی می فرمایند: آقای قدوسی به شدت به علامه طباطبایی ارادت می ورزید و تحت تاثیر ایشان بود آقای طباطبایی هم به ایشان علاقه و توجه و لطف خاصی داشتند این بود که ایشان از لحاظ اخلاقی بسیار از علامه طباطبایی رنگ پذیرفته بود.

 امام موسی صدر
امام موسی صدر در سال 1307 به دنیا آمد علامه خیلی به او احترام می گذاشت امام موسی صدر سال 1342 به پیشنهاد علامه به واتیکان و الازهر رفت تا مگر برای آزادی امام خمینی، کاری بشود کرد وقتی که امام موسی صدر در لیبی ربوده شد علامه مدام برایش به این و آن سفارش دعا می کرد.

 علامه طهرانی (ره)
تفسیر المیزان به قدری جالب است و به اندازه ای زیبا و دلنشین است که می توان به عنوان سند عقاید اسلام و شیعه به دنیا معرفی کرد...
آیت الله حاج شیخ علی سعادت پرور (پهلوانی تهرانی)
در سال 1305 در خانواده ای مذهبی در تهران به دنیا آمد و از ال 1331 رسماً در سلک شاگردان اخلاقی – عرفانی علامه طباطبایی قرار گرفت ایشان گمشده خود را در وجود علامه یافته بود و از زمان ورود به جلسات خصوصی علامه تا زمان رحلت علامه از محضر ایشان کسب فیض نمود و در زمان آن بزرگمرد با اجازه ایشان به تربیت اخلاقی سالکان راه حق، همت گماشت و تمام عمر را صرف این مهم نمود این یادگار وارسته علامه در تاریخ 5 آذر 1383 دعوت حق را لبیک گفت.

 آیت الله عزیزالله خوشوقت
ایشان و آیت الله سعادت پرور از اولین شاگردان علامه بودند حجت الاسلام صدیقی اعتقاد دارد آیت الله خوشوقت از لحاظ رتبه نیز از اولین های شاگردان علامه هستند علامه طباطبایی در وصف این شاگرد فاضل خود فرموده بودند؛ وصف این شاگرد فاضل خود فرموده بودند انصافاً ایشان مسلط بر کار سلوک است.

 آیت الله حسن زاده آملی
به محضر مبارک جناب آیت الله حاج شیخ محمدتقی آملی – رضوان الله تعالی علی – مشرف شدم که سخن از علامه طباطبایی، به میان آوردم مرحوم آقای آملی به من فرمودند: آقا، اگر کسی باید در تحت تصرف و تعلیم کاملی به جایی برسد و قدمی بردارد، من برای شما بهتر از جنای آقای طباطبایی، کسی را نمی شناسم...
 ایشان علامه طباطبایی از اولیاءالله بودند، همواره در حضور، درمراقبت، درتوجه بودند... علامه طباطبایی بدون گزاف و بدون اغراق در فن اصول و فقه هر دو مجتهد بود.

 آیت الله مصباح یزدی
علامه مظهر متانت، وقار، طمانینه، عزت نفس، توکل، اخلاص، فروتنی، عطوفت و دیگر مکارم اخلاقی بود آثار عظمت روح و نورانیت دل و ارتباط با ماورای طبیعت در سیمای ملکوتی ایشان هویدا بود بر ملجس ایشان جنان هیبتی سایه می افکند که حاضران را در سکوتی ژرف و پرتامل فرو می برد و آدمی را به یاد شعر معروف فرزدق می انداخت که در مدح امام سجاد (ع) گفته است: بعضی حیاء و یغضی من مهابته به خاطر دارم که روشندلی در محضرشان با چشمانی اشکبار آهسته می گفت: در شگفتم که چگونه زمین سنگینی چنین مردانی را تحمل می کند. در طول سی سال که افتخار درک محضر آن بزرگوار را داشتم هرگز کلمه ی من از ایشان نشنیدم در عوض عبارت نمی دانم را بارها در پاسخ بهسوالات از وی شنیده ام. همان عبارتی که افراد کم مایه از گفتن آن عار دارند ولی این دریای پرتلاطم علم و حکمت از فرط تواضع بر زبان جاری می ساخت و جالب اینکه به دنبال آن پاسخ پرسش را به صورت احتمال و یا عبارت به نظر می رسد بیان می کرد.

 آیت الله جعفر سبحانی
از نظر علمی و فرهنگی نباید مرحوم علامه طباطبایی را یک فرد به حساب بیاوریم؛ چرا که ایشان به تنهایی خود یک امت بود ... از نظر اشاعه فرهنگ اسلامی و تحکیم آن در عصر کار امتی را انجام داد.
 ما یکبار هم به خاطر نداریم که مطلبی را به عنوان تظاهر علم یادآور شود یا سخن را سوال نشده از پیش خود مطرح کند هنگامی که یکی از علمای حوزه ی علمیه ی قم از تفسیر عظیم المیزان در حضور ایشان تعریف می کند، علامه با نیم نگاهی به او می فرماید: تعریف نکن که خوشم نمی آید و ممکن است خلوص و قصد قربتم از بین برود.

 آیت الله جوادی آملی
علامه طباطبایی فرهیخته ای بود دارای عدل، تقوا، تواضع، ادب، زهد، احسان، قناعت، صفا، صمیمت، رافت و دیگر فضای قرآنی، انسانی زیرا وی عمری در خدمت قرآن کریم زندگی کرد و درباره ی قرآن سخن گفت، نگاشت و نشر داد و بر این پایه، هم معارف قرآن در جانش مستقر شده بود و هم آثار قرآن مجید در سیره آموزنده او به خوبی مشهود بود هر آیه ای که خدای سبحان در قرآن کریم نصب العین انسان کامل می داند، در سیمای این مرد بزرگ و مفسر عظیم الشان یافت می شد.

 آیت الله ابراهیم امینی
علامه طباطبایی از آن شخصیت هایی است که در تمام رشته های علمی، فلسفی و اسلامی تخصص و تبحر داشته، شخصیت کم نظیری در میان علمای اسلامی است علامه طباطبایی تنها یک دانشمند نبود بلکه یک عالم ربانی و مهذب و یک انسان کامل با تقوا و با فضیلت بود.

آیت الله استادی
علامه طباطبایی بارزترین نمونه زهد و تواضع در حوزه های علمیه بود وی برخلاف عده ای که به اسم نوآوری گرفتار سلیقه های مختلف می شدند با علم سرشار خود بهع مدت 30 سال در حوزه های علمیه تحول ایجاد کرد آثار علامه طباطبایی کینه ها و دشمنی ها را در میان مردم از بین می برد.
 اگر بخواهیم در حوزه علمیه نمونه ای را برای تواضع و زهد نشان دهیم بارزترین آنها علامه بود وی مانند یک فرد عادی در کوچه و بازار تردد می کرد او تا آخر عمر اجاره نشین بود و از بیت المال کوچکترین استفاده را نکرد آن مرحوم شیفته اهل بیت (ع) بود و هر چه مقام علمی اش بالاتر می شود در برابر اهل بیت (ع) و مردم متواضع می شد.

 دکتر غلامحسین دینانی
علامه طباطبایی مفسر بود فیلسوف بود فقیه بود ادیب بود و حتی شاعر، آنچه که موجب ارادت من به آقای طباطبایی هست و بود اینها نیست اینها را در کسان دیگر هم می شود یافت بلکه آزادی اندیشه ای است که در علامه طباطبایی دیدم آزادی اندیشه ای که در خلوتش داشت در عموم رعایت می کرد در خلوتش آزادی اندیشه ای که در ایشان دیدم در فیلسوفان غربی امروز هم ندیده ام.

 سایر شاگردان علامه:
- آیت الله محمد یزدی
- آیت الله نوری همدانی
- آیت الله جلال الدین آشتیانی
- حجت الاسلام استادعلی دوانی
- حجت الاسلام سیدهادی خسروشاهی

منبع:شبستان