آیا به مصافحه(دست دادن) با اطرافیان بعد از نماز جماعت توصیه شده است؟

در پاسخ به این پرسش، لازم است به چند نکته توجه شود:
1. هرچند مصافحه و دست دادن نمازگزاران به یکدیگر، جزو تعقیبات نماز نیست و در احادیث معصومین(ع) نیز به آن سفارش نشده است، ولی به چند جهت ممکن است آن‌را عملی نیک شمرد:
اول این‌که، اصل انجام مصافحه بین برادران دینی عملی مستحب بوده و در روایات نیز بر آن تأکید شده و مقید به زمان و مکان خاصی نشده است.
 دوم این‌که، اصل دعا کردن را نیز می‌توان از تعقیبات نماز دانست و معمولاً همراه با مصافحه، دعا برای قبول شدن نماز یکدیگر صورت می‌گیرد.
سوم این‌که، ایجاد ارتباط و علاقه بین مؤمنان را می‌توان از حکمت‌های نماز جماعت دانست، و انجام مصافحه به نوعی موجب ایجاد انس و مودت بین نمازگزاران می‌گردد. مخصوصاً در جایی که نمازگزار فردی غریبه باشد.
بر همین اساس، در کلام فقها از انجام مصافحه پس از نماز، نهی نشده، بلکه آن‌را عملی مطلوب شمرده‌اند.[1] هر چند معمولا در این‌گونه موارد -که از مستحبات بشمار می‌رود- تسامح داشته و نسبت به آنچه بین مؤمنین مرسوم است، حساسیت و موضع‌گیری نشان نمی‌دهند.
2. اگرچه در برخی روایات به فاصله نگذاشتن بین نماز و تسبیحات اشاره شده، ولی ممکن است گفته شود انجام مصافحه، خللی به این امر وارد ننموده و عرفاً موجب فاصله نمی‌گردد. البته به شرط این‌که در این کار، افراط صورت نگیرد؛ مثل این‌که نمازگزار با زحمت سعی کند با افرادی که با فاصله از او نشسته‌اند دست دهد.
3. از برخی روایات استفاده می‌شود که انجام سجده شکر - بلافاصله پس از نمازها- استحباب دارد، که جهت آگاهی بیشتر در این زمینه می‌توانید به نمایه ‌ (کیفیت و ثواب سجده بعد از تمام شدن نماز) در همین سایت مراجعه نمایید.
4. حتی اگر بخواهیم زمان مصافحه را به بعد از تسبیحات موکول کنیم، باید توجه داشت که تغییر یک فرهنگ و رویه نیاز به زمان دارد و  ممکن است موضع‌گیری صریح در برابر آن، اثر معکوس داشته و گاهی موجب اختلاف بین مؤمنین ‌شود؛ بر این اساس نباید دستی که برای مصافحه به سوی فرد دراز شده را به بهانه انجام تعقیبات رد کرد؛ زیرا حفظ احترام مسلمان، ارزش‌مندتر از انجام یک عمل مستحب است؛ از این‌رو جواب سلام مؤمن حتی در میان نماز نیز واجب است.
در هر حال، مناسب است -در صورت امکان و به تدریج و بدون آن‌که فردی دل‌آزرده شود- تلاش شود تا مصافحه به بعد از تسبیحات و سجده شُکر موکول گردد.
 

[1]. گلپایگانى، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج ‌، ص 112، س 310‌، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409ق؛ خامنه‌اى، سید على، أجوبة الاستفتائات، ص 151، س 730، دفتر معظم له، قم، اول، 1424 ق؛ تبریزى، جواد، استفتائات جدید، ج ‌، ص 87، س 413، قم، اول، بی‌تا.

منبع:اسلام کوئست