توصیه بهاری امام رضا(ع)؛ از حجامت در این فصل استفاده کن!
در بین روایات اسلامی شاید چیزی به اندازه حجامت مورد تأکید قرار نگرفته باشد. پیامبر اکرم (ص) و سایر ائمه (ع) به بیانات مختلفی این موضوع را سفارش کرده اند. پیامبر اکرم (ص) آن را شفای دردها دانسته و سایر ائمه (ع) هم از این عمل به نیکی یاد کرده اند. در این زمینه امام رضا علیه السلام به نقل از پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرمایند: « إن یکن فی شیء شفاء ففی شرطه الحجّام ٲو فی شربت العسل». اگر در چیزی شفا وجود داشته باشد ، در تیغ حجّام یا در شربت عسل است .(1)
بهترین زمان حجامت
باید توجه داشت که حجامت مانند هر عمل دیگری شرایط و مقتضیات خود را دارد. یکی از این شرایط، زمان حجامت است. در روایات، بهترین فرصتها برای حجامت تعیین و ذکر شده است. مطابق این توصیه ها فصل بهار به دلیل اعتدال در مزاج انسانها برترین فصل‌ها برای حجامت معرفی شده است. امام رضا علیه السلام هم فصل بهار را بهترین زمان برای انجام عمل حجامت دانسته و می فرماید: « أمّا فَصْلُ الرَّبیعِ فَإنّهُ روُحُ الأزْمانِ ….». فصل بهار روح زمان هاست و در این فصل خون به هیجان در می آید. لذا از فصد و حجامت در این فصل استفاده کن. (2)
در میان روزهای هفته، پنجشنبه و سه شنبه به عنوان روز مناسبی برای حجامت دانسته شده و باعث شفا و کنده شدن بیماری از بدن معرفی شده و حجامت در ظهر روز جمعه بسیار زیان‌آور بر شمرده شده است و طبق حدیثی که از امام رضا(ع) نقل شده، حجامت در روزهای 12 تا 15 ماه قمری تأثیر بیشتری دارد.
یکی دیگر از اموری که درباره زمان حجامت باید رعایت شود حجامت پس از غذا و پرهیز از حجامت با شکم خالی است. امام رضا (ع) در این زمینه فرموده اند: «باید حجامت کردن بعد از خوردن غذا صورت گیرد ، چونکه وقتی انسان سیر شد و بعد حجامت کرد، خون جمع شده و بیماری خارج می گردد و اگر با شکم گرسنه کسی حجامت کند، خون خارج می شود ولی بیماری (در بدن) باقی می ماند.»
مطابق توصیه های امام رضا (ع) بهترین اوقات حجامت زمانی است که هوا معتدل باشد و باید روزى را براى خون گرفتن اختیار کرد که هوا صاف و روشن باشد و باد و طوفانى در کار نباشد و از خون بمقدارى خارج شود که وصفش تغییر کند.
قبل و بعد از حجامت
امام رضا علیه السلام خواندن این دعا پیش از حجامت را توصیه می کنند: «اَعوذ بِالّلهِ الکَریم فى حِجامَتى مِنَ العَین فِى الدَّم وَ مِن کُلّ سوءِ وَ الاَعلالِ وَ الاَسقام وَ الاَوجاع وَ الاَمراض وَ اَسئَلُکَ العافِیةَ وَ المُعافاة وَ الشِّفاءِ مِن کُلّ داء.» یعنى: « در حجامت خود به خداوند کریم پناه مىبرم از خونریزى و از هر ناراحتی ، علت ، سختى و درد و مرضی و از تو عافیت و اسباب عافیت و شفاى از هر بیمارى را طلب مىکنم.»
و درباره پس از حجامت ضمن پرهیز از رفتن به حمام می فرمایند: پس از استحمام باید موضع فصد و حجامت را به وسیلهى پارچهى کرکى یا ابریشمى یا دستمال نخى که لطیف و نرم باشد، بپوشانید. و در بیانی دیگر می فرماید: سفارش مىکنم که پس از حجامت یا فصد، آب انار را با مکیدن آن بنوشید. مکیدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت و همچنین می فرماید: هر کس می‌خواهد که در موقع حجامت کردن درد کبد نگیرد بعد از حجامت کاسنی با سرکه تناول کند.(4)
پانوشتها:
1. وسائل الشیعه / ج 17 / ص 541
2. بحار الأنوار، ج 59، ص 312
3. طب الرضا علیه السلام / ترجمه امیر صادقى، ص: 66
/م118