احكام نماز آيات از منظر رهبرانقلاب
طريقه صحيح خواندن نماز آيات در اين مطلب به صورت كامل گردآوري شده است.
وارث: احكام نماز آيات به فتواي رهبر معظم انقلاب در پي مي آيد:
س : نماز آيات چيست و علت شرعي وجوب آن كدام است؟
ج: نماز آيات دو ركعت است كه هر ركعت آن پنج ركوع و دو سجده دارد و اسباب شرعى وجوب آن عبارت است از: كسوف خورشيد و خسوف ماه، اگر چه مقدار كمى از آنها گرفته شود؛ زلزله و هر حادثه غيرعادى كه باعث ترس بيشتر مردم شود مانند بادهاى سياه يا سرخ و يا زرد كه غيرعادى باشند؛ تاريكى شديد، فرو رفتن زمين و ريختن كوه، صيحه آسمانى و آتشى كه گاهى در آسمان ظاهر مىشود. در غير از كسوف و خسوف و زلزله، بايد آن حادثه موجب ترس و وحشت بيشتر مردم شود، و حادثهاى كه ترس آور نباشد و يا موجب ترس و وحشت افراد نادرى گردد، اعتبار ندارد.
س: نماز آيات چگونه بايد خوانده شود؟
ج: به چند صورت مىتوان آن را بجا آورد:
صورت اول: بعد از نيت و تكبيرة الاحرام، حمد و سوره خوانده شود و به ركوع برود، سپس سر از ركوع برداشته و دوباره حمد و سوره را بخواند و به ركوع رود و باز سر از ركوع بردارد و حمد و سوره بخواند و به ركوع رود و سپس سر از ركوع بردارد و همين طور ادامه دهد تا يك ركعت پنج ركوعى كه قبل از هر ركوعى حمد و سوره خوانده است انجام دهد، سپس به سجده رفته و دو سجده نمايد و بعد براى ركعت دوم قيام كند و مانند ركعت اول انجام دهد و دو سجده را بجا آورد و بعد از آن تشهد بخواند و سلام دهد.
صورت دوم: بعد از نيت و تكبيرةالاحرام، حمد و يك آيه (البته احتساب بسمالله به عنوان يك آيه خلاف احتياط است) از سورهاى را قرائت كرده و ركوع كند، سپس سر از ركوع بردارد و آيه ديگرى از آن سوره را بخواند و به ركوع رود، و بعد سر از ركوع برداشته و آيه ديگرى از همان سوره را قرائت نمايد و همين طور تا ركوع پنجم ادامه دهد تا سورهاى كه پيش از هر ركوع، يك آيه از آن را قرائت كرده، قبل از ركوع آخر تمام شود. سپس ركوع پنجم را بجا آورد و به سجده رود، و پس از اتمام دو سجده، براى ركعت دوم قيام نمايد و حمد و آيهاى از يك سوره را بخواند و به ركوع برود و همين طور مانند ركعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد و چنانچه بخواهد براى هر ركوعى به يك آيه از سورهاى اكتفا كند، نبايد سوره حمد را بيش از يك مرتبه در اول آن ركعت بخواند.
صورت سوم: يكى از ركعتها را به يكى از دو صورت و ركعت ديگر را به نحو ديگر بجا آورد.
صورت چهارم: سورهاى را كه آيهاى از آن را در قيام پيش از ركوع اول خوانده، در قيام پيش از ركوع دوم يا سوم يا چهارم تكميل نمايد، كه در اين صورت واجب است بعد از سر برداشتن از ركوع، سوره حمد را در قيام بعدى اعاده نموده و يك سوره يا آيهاى از آن را اگر پيش از ركوع سوم يا چهارم است، قرائت كند، و در اين صورت واجب است كه آن سوره را تا قبل از ركوع پنجم به آخر برساند.
س: آيا وجوب نماز آيات اختصاص به كساني دارد كه در شهر وقوع حادثه هستند و يا شامل همه مكلفيني كه از آن مطلع شدهاند هرچند در آن شهر نباشند نيز ميشود؟
ج: وجوب آن مختص كسانى است كه در شهر وقوع حادثه هستند و كسى هم كه در شهر متصل به شهرى كه حادثه در آن رخ داده، بهطورى كه مانند يك شهر محسوب شوند، زندگى مىكند، حكم آنها را دارد.
س: اگر شخصي هنگام وقوع زلزله بيهوش باشد و بعد از وقوع آن به هوش آيد، آيا نماز آيات بر او واجب است؟
ج: اگر علم به وقوع زلزله پيدا نكند تا اينكه زمان متصل به وقت وقوع آن بگذرد، خواندن نماز آيات واجب نيست، اگرچه احتياط آن است كه بجا آورد.
س: بعد از وقوع زلزله در منطقهاي، غالباً در مدت كمي دهها پس لرزه رخ ميدهد، حكم نماز آيات در اين موارد چيست؟
ج: هر زلزله اى، چه شديد و چه خفيف، اگر زلزله مستقلى محسوب شود، نماز آيات جداگانهاى دارد.
س: اگر مركز زلزله نگاري، وقوع لرزشهاي خفيف زمين را با ذكر تعداد آن در منطقهاي كه ما زندگي ميكنيم، اعلام نمايد، ولي ما اصلاً آنها را احساس نكنيم، آيا در اين حالت نماز آيات بر ما واجب ميشود يا خير؟
ج: اگر هنگام وقوع زلزله و يا در زمان متصل به آن، خودتان آن را احساس نكنيد، نماز آيات بر شما واجب نيست.
س. اگر نمازگزار در بين نماز آيات بفهمد كه وقت نماز يوميه تنگ است وظيفه اش چيست؟
ج. بايد نماز آيات را قطع كند و نماز يوميه را بخواند اگر غير از نماز يوميه كاري كه منافات با نماز دارد، انجام نداده ميتواند نماز آيات را از همان جائي كه قطع كرده ادامه دهد و تمام كند و نيازي به شروع از اول نيست وگرنه بايد دوباره نمازآيات را از اول بخواند.
س: آيا در نماز آياتى كه به جماعت اقامه مىشود، خواندن حمد و سوره بر مأمومين واجب است؟
ج) حكم جماعت در نماز آيات مانند جماعت در نمازهاى يوميه مىباشد كه قرائت امام از قرائت مأموم كفايت مىكند.
س: در شهرى كه زلزله اصلى رخ مىدهد آيا براى تمام پسلرزهها (حتى اگر بيش از 30 مورد باشد) نماز آيات لازم است خوانده شود؟ با توجه به اينكه فاصله بسيارى از پسلرزهها آنقدر كم است كه نمىتوان تشخيص داد چند پسلرزه رخ داده است.
ج) هر زلزله اى، چه شديد و چه خفيف، اگر زلزله مستقلى محسوب شود، نماز آيات جداگانه اى دارد.
س: نماز آيات در مورد زلزله و خورشيدگرفتگى اگر از وقت خود عقب بيافتد آيا با نيّت قضا بايد خوانده شود يا خير؟
ج) نماز آيات براى زلزله هميشه ادا است و بايد در خواندن آن تعجيل كند و مسامحه نكند ولى در خورشيدگرفتگى اگر بعداً آن را بجا آورده بايد نيّت قضا كند.
س: اگر براى زلزله نماز آيات خوانده نشده، آيا قضا دارد يا خير؟
ج) نماز آيات براى زلزله قضا نمىشود و هر وقت بخواند بايد به نيت ادا خوانده شود.
س: آيا در نماز آيات مىتوان اكتفا به «بسم الله الرحمن الرحيم» كرد و به ركوع رفت يا بايد همراه آن آيهاى ديگر قرائت شود؟
ج) بنابر احتياط، كفايت نمىكند و بايد همراه آيه ديگر ـ اگر چه نيمى از يك آيه ـ خوانده شود.
س: اينجانب متوجه شدهام حضرت آقا «بسم الله الرحمن الرحيم» را به تنهايي آيه در نظر نميگيرند در صورتي كه بنده تا قبل از اين در نماز آيات، سوره توحيد را ميخواندم و آن را به پنج آيه ـ با حساب بسم الله به عنوان يك آيه ـ تقسيم ميكردم. تكليف نمازهاي آياتي كه به اين صورت خوانده شده چگونه است؟
ج) نمازهايي را كه تاكنون خواندهايد، صحيح است لكن بعد از اين بنابر احتياط به «بسم الله الرحمن الرحيم» به عنوان يك آيه اكتفا ننماييد، بلكه آيهاي ديگر يا بخشي از آيه را با آن بخوانيد.
س: آيا نماز آيات را مىتواند به جماعت خواند؟
ج) اشكال ندارد.
س: اين كه در رابطه با نماز آيات فرمودهايد، سوره را مىتوان به پنج قسمت تقسيم كرد، آيا منظور از هر قسمت، يك آيه است يا مىتوان آيهاى را به دو قسمت تقسيم كرد؛ مثل اين كه «لم يلد» يك قسمت و «ولم يولد» يك قسمت باشد؟
ج) تقسيم به نحو ذكر شده در سؤال، اشكال ندارد.
س: اگر كسى به ركوع دوم ركعت اول نماز آيات جماعت برسد، نمازش را چهطور بايد بخواند؟
ج) در فرض مرقوم، داخل شدن در جماعت، محلّ اشكال است.