چرا زیارت امام رضا(ع) حج فقراست/ فضیلت ختم قرآن در حرم ثامن‌الحجج

آیت‌الله مهدی احدی، از استادان سطوح عالی حوزه علمیه، به توضیح درباره شرایط زیارت عارفانه امام رضا(ع) پرداخت و اظهار کرد: بزرگان ما در آداب زیارت امام رضا(ع) مطالب زیادی دارند که بیان آنها در یک زمان ممکن نیست. مثلاً از آداب زیارت این امام همام، غسل زیارت است. مرحوم صاحب جواهر به غسل زیارت توصیه کرده و اتفاقاً در دستورات علامه حلی هم به این امر اشاره شده است. به ویژه اینکه وقتی مرحوم شیخ مرتضی انصاری وارد مشهد شد همین دستورات را انجام داد.

وی افزود: وقتی غسل می‌کنید و سرتان را زیر آب می‌گیرید، بگویید: خدایا، تو را به آبروی امام رضا(ع) قسم می‌دهم که هم‌زمان با قطره‌قطره آبی که روی سرم جاری می‌شود تمام لغزش‌ها و گناهان مرا ببخشی تا پاک شوم. اتفاقاً عین همین متن در خود زیارتنامه حضرت هست: «مَوْلايَ أَتَيْتُكَ زَائِرا وَافِدا عَائِذا مِمَّا جَنَيْتُ عَلَى نَفْسِي وَ احْتَطَبْتُ عَلَى ظَهْرِي فَكُنْ لِي شَافِعاً؛ اى مولايم به سوى تو براى زيارت آمدم، از آنچه بر خود جنايت‏ كرده‏ام و بر پشتم بار كرده‏‌ام به تو پناه آوردم، به درگاه خدا شفيع من باش».

حکمت آداب زیارت

وی با اشاره به توصیه آیت‌الله بهجت که اذن ورود حضرت را با گریه بخوانید، گفت: ایشان در بیان چرایی این مطلب از مرحوم سیدبن طاووس در کتاب اقبال نقل کرده‌اند: این گریه نشانه این است که امام رضا(ع) زیارت شما را قبول و دعاهایتان را مستجاب می‌کند. حاصل کلام اینکه این آداب یقیناً بی‌حکمت نیست. رعایت این آداب زیارت را به اوج نقطه عظمت می‌رساند. زیارت فضیلت و مستحب است. این آداب انسان را به اوج فضیلت و طبقات بالای معرفت می‌رساند.

استاد اخلاق حوزه علمیه تصریح کرد: علت اینکه می‌گویند زیارت امام رضا(ع) حج فقراست این است که در سفر حج مستحب است انسان هر سه روز، یک‌بار قرآن را ختم کند. یکی از آداب زیارت امام رضا(ع) هم این است که در زمان زیارت حضرت، قرآن را ختم کنید. امام جواد(ع) فرمودند: پدرم خیلی قرآن می‌خواند و هر سه روز، یک‌بار قرآن را ختم می‌کرد. وقتی از ایشان پرسیدم که چرا هر روز یک‌بار قرآن را ختم نمی‌کنید، فرمودند: می‌توانم این کار را بکنم، ولی می‌خواهم در قرآن تدبر کنم؛ لذا توصیه بزرگان ما این است که اگر کنار قبر امام رضا(ع) می‌خواهید حاجتتان برآورده شود یک‌بار قرآن را ختم کنید و به روح مقدس امام رضا(ع) هدیه کنید تا ایشان در عالم برزخ برای شما دعا فرمایند.

به زیارت امام رضا(ع) می‌رویم تا «اعرف بتوحید» بشویم؛ یعنی آن چنان بهره‌مند از توحید شویم که با عشق به اقامه نماز بپردازیم و مربوب خداوند شویم؛ یعنی با ربوبیت آشنا شویم
وی درباره فضیلت زیارت امام رضا(ع) گفت: در روایات آمده است که روز قیامت زائران امام رضا(ع) پیاده به بهشت نمی‌روند، بلکه سواره می‌روند؛ در قرآن کریم نیز خداوند می‌فرماید: «‌يَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِينَ إِلَى الرَّحْمَنِ وَفْدًا؛ [ياد كن] روزى را كه پرهيزگاران را به سوى [خداى] رحمان گروه‌گروه محشور مى‌كنيم»(مریم/۸۵). معنای «وفد» یعنی سواره. در روز قیامت با یک تکریم و احترامی زائران امام رضا(ع) را به محضر خداوند متعال می‌برند. به قول علامه حسن‌زاده اگر بهشت شیرین است، بهشت‌آفرین که شیرین‌‌تر است.

سیره تبلیغی امام رضا(ع)

استاد اخلاق حوزه عملیه در ادامه به ذکر چند نمونه از ویژگی‌های شخصیتی امام رضا(ع) پرداخت و اظهار کرد: سیره امام رضا(ع) بسیار است؛ یکی از سیره‌های ایشان، سیره تبلیغی است. حضرت می‌فرمایند: کسی که تبلیغ و جوانی را هدایت کند، برای خودش خانه‌ای در بهشت ساخته است. این سیره تبلیغی فقط مخصوص روحانیون نیست و معلمین، اساتید و والدین را هم شامل می‌شود. یکی دیگر از سیره‌های حضرت این است که بسیار متواضع بودند؛ به ایشان گفته می‌شد که بگذارید برای شما سفره جدا بیندازیم، ایشان اجازه نمی‌داند و می‌فرمودند: بگذارید در کنار این بندگان بنشینم، من هم عبد خدا هستم؛ لذا کنار بردگان می‌نشست. وقتی گفته می‌شد که بگذارید ظرف مستقلی برای شما بیاوریم، باز هم حضرت اجازه نمی‌دادند و می‌گفتند: در همان ظرفی که برای دیگران غذا می‌آورید برای من هم بیاورید. رهبر ما این‌گونه بودند.

احدی ادامه داد: یکی دیگر از ویژگی‌های امام رضا(ع) این است که در مسائل پزشکی خیلی دقت می‌کردند. مثلاً بر وجود سبزی سر سفره تأکید داشتند و می‌گفتند: غذای بدون سبزی نمی‌خورم؛ چون سبزی خون را صاف می‌کند. یکی دیگر از سیره‌های امام رضا(ع) ظلم‌ستیزی است. یکی دیگر از خصوصیات ایشان، اهتمام به توحید است. توصیه می‌کنم که رساله توحیدی امام رضا(ع) را بخوانید و درس بگیرید. امام خمینی(ره) برخی از قسمت‌های رساله را شرح کرده‌اند. در این رساله پانزده قاعده محکم برای اثبات توحید بیان شده است. جالب این است که حسن بن جهم از شاگردان امام رضا(ع)، یک‌بار به محضر امام(ع) رسید، وقتی بلند شد گفت: به محضر کسی رسیدم که وقتی از جایم بلند شدم «أعرف بتوحید» شدم؛ یعنی خیلی در توحید ذوب شدم.

وی در پایان گفت: به زیارت امام رضا(ع) می‌رویم تا «اعرف بتوحید» بشویم؛ یعنی آن چنان بهره‌مند از توحید شویم که با عشق به اقامه نماز بپردازیم و مربوب خداوند شویم؛ یعنی با ربوبیت آشنا شویم. به قول علامه حسن‌زاده آملی که می‌گوید: دست در جیبم گذاشتم به عدم رسیدم؛ جیب یعنی دنیا و شهوت. در ادامه می‌گویند: دست در آستین حقیقت گذاشتم، به روح‌القدس رسیدم. آستین حقیقت و لباس حقیقت، ائمه(ع) هستند. ایشان لباس حقیقت بشریت‌اند که انسان را به حقیقت می‌رسانند. اگر بیشتر روی این فضائل اخلاقی کار کنید، یقیناً نور تجلی عظمت الهی را درک می‌کنید.

منبع:ایکنا