اعمال سفارش شده مفاتیح در ماه مبارک رمضان

ماه مبارک رمضان کـه بـه ماه نزول قرآن و برکات آسمانی معروف اسـت و یکی از بهترین ماه ها برای ارتباط با خداوند می‌باشد “اعمال ماه رمضان” در دو بخش اعمال مشترک ماه مبارک رمضان و اعمال اختصاصی روزها و شب هاي‌ این ماه پرفضیلت بخش بندی می‌شود کـه در ادامه بـه آنها اشاره اي خواهیم داشت.

چهار نمونه از اعمال مشترک در ماه مبارک رمضان :

بهترین اعمال در ایام مبارک رمضان تلاوت قرآن اسـت. باوجود این کـه خواندن قرآن در همه ی اوقات ثواب دارد اما ماه رمضان، بهار قرآن اسـت و ثواب خواندن یک آیه ازآن برابر اسـت با ثواب تلاوت کل قرآن در سایر ماه هاي‌ سال.

معرفی کامل اعمال شب و روز ماه رمضان 

سید بن طاوس از حضرت امام جعفر صادق و امام موسی کاظم ـ علیهم السلام ـ روایت کرده کـه فرمودند:پس از هر نماز در ماه رمضان دعای ذیل را بخوانید:

اَللّـهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَيْتِکَ الْحَرامِ فِي عامی هذا وَفی کُلِّ عامٍ ما اَبْقَيْتَنی فی يُسْرٍ مِنْکَ وَعافِيَةٍ؛ وَسَعَةِ رِزْقٍ؛ وَلا تُخْلِنی مِنْ تِلْکَ الْمواقِفِ الْکَریمَةِ؛ وَالْمَشاهِدِ الشَّریفَةِ؛ وَزِیارَةِ قَبْرِ نَبِيِّکَ صَلَواتُکَ عَلَيْهِ وَآلِهِ؛ وَفی جَمیعِ حَوائِجِ الدُّنْیا وَالاَْخِرَةِ فَکُنْ لي، اَللّـهُمَّ اِنّي اَساَلُکَ فیـما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاََمْرِ الَْمحْتُومِ فی لَيْلَةِ الْقَدْرِ؛ مِنَ الْقَضاءِ الَّذی لا يُرَدُّ وَلا يُبَدَّلُ؛ اَنْ تَکْتُبَنی مِنْ حُجّاجِ بَيْتِکَ الْحَرامِ؛ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ؛ الْمَشْکُورِ سَعْيُهُمْ؛ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ؛ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئاتُهُمْ؛ واجْعَلْ فیـما تَقْضی وَتُقَدِّرُ؛ اَنْ تُطیلَ عُمْری، وَتُوَسِّعَ عَلَيَّ رِزْقی، وَتُؤدِّي عَنّي اَمانَتی وَدَيْنی آمینَ رَبَّ الْعالَمین.

خدایا! دراین سال و هر سال، تا زمانی کـه عمرم باقی اسـت ودر آسایش و گشایش روزی بـه سر می‌برم، زیارت خانه ات ـ بیت الحرام ـ را نصیبم گردان. و مرا از درک موقف هاي‌ گرامی و دیدن مکان هاي‌ شریف و زیارت قبر پیغمبرت ـ کـه درودت بر او و آلش باد ـ محروم مکن.

ودر برآوردن جمیع احتیاجات دنیا و آخرتم یاریام کن. اي خدا! از تو تقاضای میکنم هر انچه از قضا و قَدَرت را کـه در شب قدر حتمی قرار دادی و دیگر برگشت و تغییری نمی پذیرد، مرا از حجاج بیت الحرامت قرار دهی. حاجیانی کـه حجشان پسندیده، سعیشان پذیرفته، گناهانشان آمرزیده و اعمال بدشان بخشیده شده اسـت. و عمر طولانی در راه بندگی ات و روزیام را فراوان قرار ده و امانت ها و قرضم را ادا فرما.

بعد از نماز در ماه مبارک رمضان این دعا را بخوانید :

یا عَلِيُّ یا عَظیمُ؛ یا غَفُورُ یا رَحیمُ؛ اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظیمُ الَّذی لَيْسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ وَهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ؛ وَهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَکَرَّمْتَهْ؛ وَشَرَّفْتَهُ وَفَضَّلْتَهُ عَلَي الشُّهُورِ؛ وَهُوَ الشَّهْرُ الَّذی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَيَّ؛ وَهُوَ شَهْرُ رَمَضانَ؛ الَّذی اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ؛ هُدیً لِلنّاسِ وَبَيِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانَ؛ وَجَعَلْتَ فیهِ لَيْلَةَ الْقَدْرِ؛ وَجَعَلْتَها خَيْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ؛ فَیا ذَا الْمَنِّ وَلا يُمَنُّ عَلَيْکَ؛ مُنَّ عَلَيَّ بِفَکاکِ رَقَبَتی مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنَّ عَلَيْهِ؛ وَاَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ .

اي خدای بلند مقام, اي بزرگوار, اي آمرزنده,اي مهربان! تویی خدای بزرگ کـه هیچ مانندی ندارد و بـه گفتار و کردار خلق شنوا و بینا اسـت. و این ماهی کـه مقامش را بلند گردانیدی و بر دیگر ماه ها کرامت و شرافت بخشیدی, و روزه اش را بر من واجب گردانیدی, ماه رمضان اسـت.

ماهی کـه در آن قرآن را برای راهنمایی مردم و نشان دادن راه هدایت و جدا نمودن حق از باطل فرو فرستادی و شب قدر را دراین ماه مقرر داشتی و نیز آن شب را بر هزار ماه برتری دادی; پس اي خدای صاحب منت کـه هیچکس بر تو منت ندارد, در بین آن همه ی بندگانت کـه منت گزارده اي بر من منت گزار و از آتش دوزخ نجات بخش و بـه بهشت همیشگی داخل گردان! بـه حق رحمت بی پایانت اي مهربان ترین مهربانان.

شیخ کفعمی در مصباح و بلدالامین و شیخ شهید در مجموعه از حضرت رسول «صلی الله علیه و آله» نقل کرده اند کـه آن حضرت فرمود:هر کـه این دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبی بخواند، حق تعالی گناهان وی را تا روز قیامت بیامرزد، و دعا این اسـت:

اَللّـهُمَّ اَدْخِلْ عَلي اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اَللّـهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ؛ اَللّـهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جائِعٍ؛ اَللّـهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ؛ اَللّـهُمَّ اقْضِ دَيْنَ کُلِّ مَدینٍ؛ اَللّـهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ؛ اَللّـهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَریبٍ؛ اَللّـهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ؛ اَللّـهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ؛ اَللّـهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ؛ اللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ؛ اَللّـهُمَّ غَيِّر سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ؛ اَللّـهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ؛ اِنَّکَ عَلي کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ .

اي خدا تو بر اهل قبرها نشاط و شادمانی عطا کن؛ فقیران را بی نیاز گردان؛ خدایا گرسنگان را سیر گردان؛ برهنگان را لباس بپوشان؛ خدا بدهی برهکاران را ادا فرما؛ سوگواران را دل شاد ساز؛ خدایا هر غریبی را بـه میهن باز رسان؛ هر اسیری را آزادی بخش؛ خدایا فسادگران در کار مسلمانان را اصلاح فرما؛ بیماران را شفا عنایت کن؛ اي خدا بـه غنای خود جلو فقر ما را ببند؛ بدی هاي‌ ما را بـه خوبی صفات خودت تغییر ده؛ خدایا دیَن ما را ادا فرما و ناداری ما را بـه دارایی و بی نیازی بدل گردان کـه تو بر هر چیز توانایی.

انجام دعا و استغفار در ماه مبارک رمضان

ماه رمضان ماه دعا و استغفار اسـت. از امام زین العابدین«ع»روایت شده اسـت کـه در ماه رمضان جز بـه دعا و تسبیح و استغفار و تکبیر لب نمی گشود چرا کـه پیامبر فرمودند:دعای روزه دار رد نمیشود.

سفارش به تلاوت این آیات و دعا ها در ماه مبارک رمضان

1- از ابن عبّاس روایت کرده اند کـه حضرت رسول صلّي الله علیه و آله فضیلت بسیار از برای روزه هرروز ماه مبارک رمضان بیان فرمود و از برای هرروز دعای مخصوصی با فضیلت و ثواب بسیار از برای آن دعا ذکر کرده اند.

2- خواند هرروز این دعا :اللَّهُمَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ وَ هَذَا شَهْرُ الصِّيَامِ … .

3- هر کـه این دعا را در هرروز ماه رمضان بخواند حق تعالی گناهان چهل ساله وی را بیامرزد :اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَآنَ الَّذِي أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرآنَ وَ افْتَرَضْتَ عَلَي عِبَادِکَ فِیهِ الصِّيَامَ ارْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِکَ الْحَرَامِ فِي هَذَا الْعَامِ وَ فِي کُلِّ عَامٍ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ فَإِنَّهُ لَا يَغْفِرُهَا غَيْرُکَ يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَام

انجام غسل و اعمال شب ماه مبارک رمضان

غسل کردن در ماه مبارک رمضان ثواب بسیار دارد.کارهایی کـه در شب هاي‌ ماه رمضان باید بـه جا آورد؛ و آن چند چیز اسـت

1- افطار مستحب اسـت بعد از نماز, صورت گیرد; مگر آن کـه ضعف بر او غلبه کرده باشد یا جمعی منتظر باشند.

2- با مواد غذایی پاکیزه و حلال و بـه دور از شبهات افطار نماید بهتر آن اسـت کـه با خرمای حلال افطار کند تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد. اگر با خرما، آب، رطب، شیر، حلوا ؛ نبات و با آب گرم، و یا هر کدام از اینها افطار کند، نیز خوب اسـت.

3- هنگام افطار دعاهای وارده دراین باره را بخواند؛ از جمله آن کـه بگوید:

اللهم لک صمت و علی رزقک افطرت و علیک توکلت«خدایا برای تو روزه گرفتم و با روزی تو افطار می‌کنم و بر تو توکل دارم.

تا خدا ثواب هر شخصی را کـه دراین روز روزه داشته اسـت، بـه او عطا کند، و اگر دعای اللهم رب النور العظیم را کـه سید و کفعمی روایت کرده اند بخواند، فضیلت بسیار یابد.

روایت شده اسـت کـه حضرت امیر المومنین علی «علیه السلام» هر گاه میخواست افطار کند می فرمود :

بسم الله; اللهم لک صمنا و علی رزقک افطرنا, فتقبل منا انک السمیع العلیم.

بـه نام خدا، خدایا برای تو روزه گرفتیم و بـه روزی تو افطار کردیم؛ پس از ما قبول کن، زیرا کـه تو شنوای دانایی.

4- هنگام لقمه اول بگوید:

بسم الله الرحمن الرحیم; یا واسع المغفرة اغفر لي

بـه نام خداوند بخشاینده مهربان؛ اي کـه آمرزش باو گسترده اسـت, بیامرز مرا. تا خدا وی را بیامرزد.

ودر روایت آمده اسـت کـه در آخر هرروز از روزهای ماه رمضان، خدا هزاران هزار نفر را از آتش جهنم آزاد می‌کند؛ پس از حق تعالی بخواه کـه تو را یکی از آنها قرار دهد.

5-در وقت افطار سوره قدر بخواند.

6- در وقت افطار صدقه بدهد و سپس روزه داران را افطار دهد؛ گرچه بـه چند دانه خرما یا شربتی آب باشد. و از حضرت رسول «صلی الله علیه و آله» روایت شده کسی کـه روزه داری را افطار دهد, مثل اجر آن روزه دار برای وی خواهد بود; بدون آن کـه چیزی ازآن کم شود. و نیز ازآن او خواهد بود ثواب کار نیکویی کـه بـه جا آورد. همچنین فرمود:مومنی کـه لقمه اي را در ماه رمضان بـه مومنی بدهد، حق تعالی برای او اجر کسی را می‌نویسد کـه سی بندهء مومن آزاد کرده باشد و نیز ازآن او اسـت نزد حق تعالی یک دعای پذیرفته شده.

7- در هر شب خواندن هزار مرتبه انا انزلناه آمده اسـت.

ماه رمضان در وقت افطار سوره قدر بخواند

8- اگر ممکن باشد در هر شب صد مرتبه سوره حم دخان را بخواند.

9- در هر شب از ماه رمضان دعای افتتاح بخواند.

10- در روایت آمده کـه هر کس در هر شب از ماه رمضان سوره انا فتحنا را در نماز مستحبی بخواند آن سال حفاظت میگردد. و از اعمالی کـه مستحب اسـت در شب هاي‌ ماه رمضان بـه جا آورده شود، خواندن هزار رکعت نماز در سرتاسر این ماه اسـت.

و این مطلب را عالمان بزرگ و فقیهان وارسته درکتاب هاي‌ خود اشاره کرده و نوشته اند.

اعمال مهم و سفارش شده در هنگام سحری و روز ماه مبارک رمضان

1- خوردن سحری را ترک نکنید :

سحری را ترک نکند, گرچه با یک دانه خرمای یا یک لیوان آب باشد. و بهترین سحری ها، سویق یعنی قاووت و خرما اسـت. در روایات آمده اسـت کـه حق تعالی و ملائکه صلوات می فرستند بر کسانی کـه در سحرها استغفار میکنند، و سحری می‌خورند.

2- تلاوت سوره انا انزلناه در وقت سحر:

در وقت سحرها بخواند، کـه هر کس این سوره را در وقت افطار کردن و سحر بخواند گویی ثواب کسی را دارد کـه در راه خدا در خون خود بغلتد.

3- خواندن نماز سر وقت :

خواندن نماز شب و نافله، دعا و استغفار و… از دیگر اعمال سحر اسـت.

4-تلاوت دعایی کـه باعث براورده شدن حاجت میشود از حضرت امام رضا «علیه السلام» :

این دعایی اسـت کـه حضرت امام محمد باقر«علیه السلام» در سحرهای ماه رمضان «دعای سحر» می خواندند.اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُکَ مِنْ بَهَائِکَ بِأَبْهَاهُ وَ کُلُّ بَهَائِکَ بَهِيٌّ … يَا اللَّهُ ؛ پس هر حاجت کـه داری از خدا بطلب کـه البتّه برآورده اسـت.

5- خواندن دعای ابو حمزه ثمالی در نماز شب :

روایت شده از ابو حمزه ثمالی کـه:حضرت امام زین العابدین علیه السّلام در ماه رمضان بیشتر شب را نماز میخواندند و چون سحر می شد این دعا میخواند :إِلَهِي لَا تُؤَدِّبْنِي بِعُقُوبَتِکَ وَ لَا تَمْکُرْ بِي فِي حِیلَتِکَ …

نظر امام صادق علیه السّلام درباره روزه داری و اعمال ان  :

کـه هر گاه روزه داری، می باید کـه گوش و چشم و مو و پوست و جمیع اعضای تو روزه دارد یعنی از محرّمات بلکه از مکروهات. روزه تنها همین نخوردن و نیاشامیدن نیست بلکه باید در روزِ روزه، زبان خودرا از دروغ نگاه دارید و دیده هاي‌ خودرا از حرام بپوشانید و با یک دیگر نزاع مکنید و حسد مبرید و غیبت مکنید و مجادله مکنید و قسم دروغ یا حتی راست مخورید، دشنام مدهید، ظلم مکنید و بی خردی مکنید. همچنین از یاد خدا و نماز غافل نشوید.

نظر حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام درباره روزه داری و اعمال مهم ان :

چه بسیار روزه داری کـه وی را از روزه بهره اي نیست بـه غیر از تشنگی و گرسنگی و چه بسیار پرستش کننده اي کـه وی را بهره اي نیست از پرستش بـه غیر تعب. اي خوشا خواب زیرکان کـه بهتر از بیداری و پرستش احمقان اسـت و خوشا افطار کردن زیرکان کـه بهتر از روزه داشتن بی خردان اسـت.

مطلب پایانی:

برای افطار کردن روزه ؛ مستحب اسـت روزه دار روزه خودرا با خرما باز کند. ائمه اطهار «س» فرموده اند کـه باز کردن روزه با خرما ثواب اعمال روزه دار را تا چهارصد برابر افزایش می‌دهد . البته روزه دار میتواند با شیر، حلوا، نبات و نمک روزه خودرا افطار کند.در زمان افطار مستحب اسـت انسان دعای اللَّهُمَّ لَکَ صُمْتُ وَ عَلَي رِزْقِکَ أَفْطَرْتُ وَ عَلَيْکَ تَوَکَّلْتُ را بخواند.

بر اساس روایتی ؛ امیر المومنین «ع» هر وقت می‌خواستند افطار کنند، می فرمودند، بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَکَ صُمْنَا وَ عَلَي رِزْقِکَ أَفْطَرْنَا فَتَقَبَّلْ [فَتَقَبَّلْهُ]مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.هنگام خوردن لقمه اول خوب اسـت کـه انسان بگوید، بسم اللهیا واسِعَ المَغفِرَةِ اِغفِرلی.در روایات گوناگون داریم کـه روزه دار قبل از افطار سوره قدر بخواند و هنگام افطار صدقه بدهد.یکیدیگر از مستحبات ماه رمضان ؛ خوردن سحری اسـت کـه در سحرگاه استغفار کردن و دعا نیز توصیه شده اسـت.