دعا؛ مظهر بندگى و تقویت‏کننده روح عبودیت‏

  روز عرفه؛ روز دعا و تضرع و ابتهال‏
روز عرفه، روز دعا و ذکر و تضرع و ابتهال و راز و نیاز است. همین رابطه با خدا است که سینه‏ها و دل‏ها را منشرح مى‏کند، راه را براى انسان باز مى‏کند، عزم و اخلاص به انسان مى‏دهد، به کارها برکت مى‏بخشد، توفیق الهى را بر سر انسان سایه‏گستر مى‏کند و نتیجه آن، پیشرفت در خط اصیل ارزش‏هاى اسلامى است. این روزها و این ساعات با ارزش را هرگز از دست ندهید.19/10/1384

  دعا؛ با خداى متعال سخن‏گفتن‏
در روایت وارد شده است که دعا «مخّ العبادة»؛ مغز عبادت، یا به تعبیر رایج ماها، روح عبادت، دعا است. دعا یعنى چه؟ یعنى با خداىمتعال سخن‏گفتن؛ در واقع خدا را نزدیک خود احساس‏کردن و حرف دل را با او در میان گذاشتن. دعا یا درخواست است، یا تمجید و تحمید است، یا اظهار محبت و ارادت است؛ همه این‏ها دعا است. دعا یکى از مهم‏ترین کارهاى یک بنده مؤمن و یک انسان طالب صَلاح و نجات و نجاح است. دعا در تطهیر روح چنین نقشى دارد.29/7/1384
دعا، خواندن خدا است؛ حالا مى‏تواند به زبان فارسى یا به زبان خودتان باشد؛ هرچه که مى‏خواهید، با خدا حرف بزنید. این، دعا است. هرچه مى‏خواهید، با او در میان بگذارید. گاهى هم حاجت‏خواستن نیست، فقط انس با خدا است. حاجات هم مختلف است؛ گاهى کسى از خداى متعال، رضاى او را مى‏خواهد یا مغفرت او را مطالبه مى‏کند، این یک‏جور حاجت است. یک وقت هم انسان چیزهاى مادى را درخواست مى‏کند، هیچ مانعى ندارد. خواستن از خدا - هر چیزى و به هر زبانى - خوب است.21/7/1385

  دعا؛ مظهر بندگى و تقویت‏کننده روح عبودیت‏
دعا، مظهر بندگى در مقابل خداوند و براى تقویت روح عبودیت در انسان است و این روح عبودیت و احساس بندگى در مقابل خداوند، همان‏چیزى است که انبیاى الهى از اول تا آخر، تربیت و تلاششان متوجه این نقطه بوده است که روح عبودیت را در انسان زنده کنند.21/7/1385

  دعا؛ وسیله مؤمن و ملجأ مضطر
دعا، وسیله مؤمن و ملجأ مضطر و رابطه انسان ضعیف و جاهل با منبع فیاض علم و قدرت است و بشر بى‏رابطه روحى با خدا و بدون عرض نیاز به غنى بالذات، در عرصه زندگى سرگشته و درمانده و هدررفته است؛ «قل ما یعبؤا بکم ربىّ لولا دعاؤکم».18/5/1388

  مهمترین خاصیت دعا
روح دعا و نماز، عبارت است از ارتباط با خدا، آشناشدن با خدا، بهره‏بردن از معنویت، پاکیزه‏کردن و پیراستن روح و پالایش‏کردن ذهن از وسوسه‏ها.19/2/1384 مهمترین خاصیت دعا، همین ارتباط با خدا و احساس عبودیت در مقابل خداوند، بزرگترین اثر و خاصیت خدا است؛ از خدا خواستن که آن‏وقت خداى متعال هم اجابت خواهد کرد. البته اجابت الهى از طرف پروردگار، هیچ قید و شرطى ندارد، این ما هستیم که با اعمال خودمان مانع اجابت مى‏شویم، ما هستیم که موجب مى‏شویم دعاى ما مورد اعتنا قرار نگیرد که خود همین، یکى از معارفى است که مى‏توان از دعا استفاده کرد و یکى از خصوصیات دعا، همین است.21/7/1385

  دستاوردهاى دعا
1. زنده‏نگهداشتن یاد خدا در دل‏
دستاوردهاى دعا چیست؟ وقتى ما با خدا سخن مى‏گوییم، او را نزدیک خود احساس مى‏کنیم، مخاطب خود مى‏دانیم و با او حرف مى‏زنیم، این دستاوردها از جمله فواید و عواید دعا است. زنده‏نگهداشتن یاد خدا در دل، غفلت را - که مادر همه انحراف‏ها و کجى‏ها و فسادهاى انسان، غفلت از خدا است - مى‏زداید. دعا غفلت را از دل انسان مى‏زداید؛ انسان را به یاد خدا مى‏اندازد و یاد خدا را در دل زنده نگه مى‏دارد. بزرگترین خسارتى که افراد محروم از دعا مبتلاى به آن مى‏شوند، این است که یاد خدا از دل آن‏ها مى‏رود. نسیان و غفلت از خداى متعال براى بشر بسیار خسارت‏بار است.

2. تقویت و استقرار ایمان در دل‏
دستاورد دوم دعا، تقویت و استقرار ایمان در دل است. خصوصیت دعا این است که ایمان را در دل پایدار و مستقر مى‏کند. ایمانِ قابل زوال در مواجهه با حوادث عالم و سختى‏ها، خوشى‏ها، تنعم‏ها و حالات گوناگون انسان، در خطر از بین رفتن است. مى‏شناسید کسانى را که ایمان داشتند، اما در مواجهه با مال دنیا، با قدرت دنیا، با لذات جسمى و شهوات قلبى، ایمان از دست آن‏ها رفت. این، ایمان متزلزل و غیر مستقر است. خصوصیت دعا این است که ایمان را در دل انسان مستقر و ثابت مى‏کند و خطر زوال ایمان با دعا و استمرار توجه به خداى متعال از بین مى‏رود.

3. دمیدن روح اخلاص در انسان‏
سومین دستاورد، دمیدن روح اخلاص در انسان است. با خدا سخن‏گفتن و خود را نزدیک او دیدن، به انسان روح اخلاص مى‏دهد. اخلاص یعنى کار را براى خدا انجام‏دادن. همه کارها را مى‏شود براى خدا انجام داد. بندگان خوب خدا، همه کارهاى معمولىِ روزمره زندگى را هم با نیت تقرب به خدا انجام مى‏دهند و مى‏توانند. بعضى هم هستند که حتّى قربى‏ترین و عبادى‏ترین کارها - مثل نماز - را نمى‏توانند براى خدا انجام دهند. بى‏اخلاصى، درد بزرگى براى انسان است. دعا روح اخلاص را در انسان مى‏دمد.

4. خودسازى و رشد فضایل اخلاقى در انسان‏
دستاورد چهارم دعا، خودسازى و رشد فضایل اخلاقى در انسان است. انسان با توجه به خدا و با حرف‏زدن با خداى متعال، فضایل اخلاقى را در خود تقویت مى‏کند؛ این خاصیت قهرى و طبیعى انس با پروردگار است. بنابراین دعا مى‏شود پلکان عروج انسان به‏سمت کمالات. متقابلاً دعا رذایل اخلاقى را از انسان مى‏زداید، حرص و کبر و خودپرستى و دشمنى با بندگان خدا و ضعف نفس و جبن و بى‏صبرى را از انسان دور مى‏کند.

5. ایجاد محبت به خداى متعال‏
دستاورد پنجم دعا، ایجاد محبت به خداى متعال است. دعا عشق به خداى متعال را در دل زنده مى‏کند. مظهر همه زیبایى‏ها و خوبى‏ها ذات اقدس پروردگار است. دعا و انس و تکلم با خداى متعال، این محبت را در دل به‏وجود مى‏آورد.

6. دمیدن روح امید در انسان‏
دستاورد ششم دعا، دمیدن روح امید در انسان است. دعا به انسان قدرت مقاومت در مقابل چالشهاى زندگى را مى‏دهد. هر کس در دوران زندگى خود با حوادثى مواجه مى‏شود و چالش‏هایى پیدا مى‏کند. دعا به انسان توانایى و قدرت مى‏دهد و انسان را در مقابل حوادث مستحکم مى‏کند، لذا در روایت از «دعا» تعبیر شده است به سلاح. از نبى مکرم(ص) نقل شده است که فرمود: «أ لاادلّکم على سلاح ینجیکم من اعدائکم»؛ اسلحه‏اى را به شما معرفى کنم که مایه نجات شما است؛ «تدعون ربّکم باللّیل و النّهار فإنّ سلاح المؤمن الدعاء». در مواجهه با حوادث، توجه به خداى متعال، مثل سلاح برّنده‏اى در دست انسان مؤمن است، لذا در میدان جنگ، پیغمبر مکرم اسلام(ص) همه کارهاى لازم را انجام مى‏داد؛ سپاه را مى‏آراست، سربازان را به صف مى‏کرد، امکانات لازم را به آن‏ها مى‏داد، توصیه‏هاى لازم را به آن‏ها مى‏کرد، اشراف فرماندهىِ خودش را اعمال مى‏کرد، اما در همان‏وقت هم وسط میدان زانو مى‏زد، دست به دعا بلند مى‏کرد، تضرع مى‏کرد، با خداى متعال حرف مى‏زد و از او مى‏خواست. این ارتباط با خدا، دل انسان را مستحکم مى‏کند.

  بهترین دعاها و وجه آن‏
بهترین دعا آن است که از سر معرفتى عاشقانه به خدا و بصیرتى عارفانه به نیازهاى انسان انشا شده باشد و این‏را فقط در مکتب پیامبر خدا(ص) و اهل‏بیت طاهرین او - که اوعیه علم پیامبر(ص) و وراث حکمت و معرفت اویند - مى‏توان جست. ما بحمداللَّه ذخیره‏اى بى‏پایان از ادعیه مأثوره از اهل‏بیت(ع) داریم که انس با آن، صفا و معرفت و کمال و محبت مى‏بخشد و بشر را از آلایشها پاکیزه مى‏سازد.18/5/1388
دعاهایى که از ائمه(ع) رسیده است، بهترین دعاها است؛ اولاً خواسته‏هایى در این دعاها گنجانده شده است که به ذهن امثال ماها اصلاً خطور نمى‏کند و انسان از زبان ائمه(ع) آن‏ها را از خدا طلب مى‏کند. در دعاى ابوحمزه و دعاى افتتاح و دعاى عرفه، بهترین مطالبات و خواسته‏ها براى انسان مطرح مى‏شود که اگر انسان این‏ها را از خدا بخواهد و بگیرد، مى‏تواند براى او سرمایه باشد.
ثانیاً در این دعاها مایه‏هاى خشوع و تضرع وجود دارد. مطلب، با زبان و لحن و بیانى ادا شده است که دل را خاشع و نرم مى‏کند. با عبارات فصیح و بلیغ، عشق و شیفتگى و شوق در این دعاها موج مى‏زند. انسان باید این دعاها را قدر بداند و از آن‏ها استفاده کند.29/7/1384
/م.ق106