تاریخچه مزار عقیله بنی‌هاشم (س) + تصاویر
اینکه برای این حرم و بارگاه از چه زمانی گنبد و بارگاه و ضریح و صحن درست کرده‌اند حداقل تا قرن پنجم هجری چیزی از منابع به دست نمی‌آید، تنها مطلبی که اشاره به وجود زیارتگاه در این منطقه در اواخر قرن دوم دارد گزارشی است که اشاره به زیارت یکی از منسوبین به خاندان علوی از این حرم دارد، طبق این گزارش بانویی به نام نفیسه بنت حسن الانور از نوادگان علی بن ابیطالب (ع) در سال 193 هجری قمری در منطقه راویه دمشق حرم حضرت زینب را زیارت کرده است.
احتمال می‌رود حداقل در این دوره زمانی مکان قبر مشخص بوده و به عنوان زیارتگاه معروف بوده است، همچنین طبق گزارش دیگری نقل شده است که مردی از اهالی حلب در سال 500 هجری قمری برای حرم حضرت زینب مسجدی ساخته است، بنابراین تا اواخر قرن ششم غیر از این دو گزارش مطلبی درباره ساخت گنبد و صحن در دست نیست، اما بعد از این دوره، در سه دوره غیر از توسعه اخیر که توسط جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته٬ حرم حضرت زینب(س) تجدید بنا و توسعه یافته است.
1-آرامگاه حضرت زینب در سال‌های 768 ٬ 1302 و 1370 هجری قمری بازسازی شده و هر بار بخش‌های مختلفی نیز به آن افزوده شده است، اینکه قبل از این بازسازی‌ها حرمی و گنبدی وجود داشته شکی نیست.
2- چنانچه ابن جبیر(متوفای 614هـ)٬ جهانگرد معروف جهان اسلام در طول سفرش به دمشق که به راویه هم رفته است٬ می‌نویسد: او را که امکلثوم دختر على بن ابیطالب است و زینب صغرى مىنامند، امکلثوم کنیهاى است که پیامبر(ص) بر او نهاد؛ زیرا او شباهت زیادى به امکلثوم دختر پیامبر(ص) داشت، بارگاه گرامى او در روستایى معروف به راویه در یک فرسخى شهر دمشق است، مسجد بزرگى بر آن بنا شده و خانههایى بیرون آن است و داراى موقوفاتى است، مردم آنجا آن را قبر امکلثوم مىشناسند، آنجا رفتیم و بیتوته کردیم و متبرّک به زیارت آن شدیم.
در این زمان دیگر حرم مشخص بوده و گنبد و مسجدی هم داشته است و ابوبکر هروی هم که متوفای 611 هـ است حرم حضرت زینب(س) را زیارت کرده و گزارشی می‌دهد.
3-در سال 768 هجری قمری سیدی از سادات علوی که در دمشق جایگاهی بزرگ داشته و از بزرگان آن دیار به حساب می‌آمد، با کمک مردم اقدام به بازسازی حرم حضرت زینب(س) کرد و حرم از محدوده قبلی توسعه داد و موقوفاتی هم برای آن وقف کرد.
4- در سال 970هجری هم شخصی به نام عثمان بن احمد سویدی حورانی به تجدید بنای حرم حضرت زینب اشاره کرده است.
5- در سال 1302 هجری نیز توسط سلطان عبدالعزیزخان عثمانی و با کمک تجار حرم زینبی تجدید بنا شد و توسعه یافت و در سال 1354 هجری سادات آل نظام، حرم حضرت زینب(س) را بازسازی و برای راحتی و آسایش زائران آن را توسعه دادند، در سال 1370 هجری هم سیدمحسن امین دانشمند پر آوازه شیعی با کمک تجار و متولیان به بازسازی حرم و توسعه صحن و رواق‌ها همت گماشت.
6-فضاى امروزی حرم حضرت زینب(س) و صحن آن به صورت مربع مستطیل است که شبستان، گنبد و حرم در وسط آن قرار گرفته و داراى چهار درِ ورودى است، سقف شبستان و حرم از سه قسمت تشکیل شده که به صورت پلهاى بر روى هم قرار دارند و گنبد نیز در وسط آن قرار یافته است، بر روى این گنبد آیاتى از قرآن نوشته شده و طلاکارى آن در سال‌هاى اخیر به وسیله ایران انجام شده است.
در سمت شرق صحن مطهر، مصلاى زینبیه به همّت آیت‌اللَّه فهرى زنجانى نماینده مقام معظم ولى فقیه در سوریه ساخته شده و مراسم نماز جماعت، دعاى کمیل و نماز جمعه در آن برقرار مى‌شود، این شبستان بسیار بزرگ است که مساحت کل صحن، حرم و سایر مراکز وابسته حدود 10 هزار مترمربع است، در حرم جمعاً 114 اطاق وجود دارد که 64 اطاق آن در صحن بزرگ و بقیه در صحن دوم و حسینیههاى اطراف است.
مقبره آن بانوى بزرگوار زینب کبرى(س) در وسط حرم با ضریحى نقرهاى و اطراف آن هشت ستون کاشی‌کارى شده که گنبد حرم بر آن استوار شده وجود دارد، دیوارهاى حرم مطهر تا نصف آن سنگ سفید و بقیه آیینه‌کارى بوده و جلوهاى از هنر و معمارى ایرانى اسلامى است، بناى داخل و خارج حرم و همچنین منارهها و گنبد از حدود 20 سال پیش است، ولى توسعههاى اطراف صحن و تزئینات آن‌ها همگى از سوى جمهورى اسلامى انجام شده است.