حجت الاسلام حیدری کاشانی: استغفار پیش نیاز توبه است

وارث: مراسم شب بیست و چهارم ماه مبارک رمضان در هیئت عشاق الحسین (ع) با سخنرانی حجت الاسلام حیدری کاشانی و با مداحی حاج علی قربانی وحاج امیر عباسی برگزار شد.

در ادامه متن سخنرانی حجت الاسلام حیدری کاشانی را می خوانید:

وارث: از دیدگاه اسلام انسانیت انسان وابسته به بهره مندی او از عشق خداوند رحمان است. "الَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ" مؤمنان حقیقی آنهایی اند که قلبشان با ایمان زنده شده است، آنهایی هستند که عشق و محبتشان به خداوند رحمان از هر عشق و محبت دیگری والاتر است. در مراتب توحید حبّی( عشق و محبت ویژه خداند رحمان) قلبشان می تپد برای محبوبیت و عشق و محبت نزد خداوند رحمان و دیگر هیچ. بدون توحید حبّی، انسان موحد و مؤمن حقیقی نیست. بنیان یک مسلمان عشق و محبت خداوند رحمان است. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: "وَ الْحُبُّ اَسَاسِی" اساس و بنیان وجود من عشق و محبت است. عشق و محبت خداوند رحمان و پس از او عشق و محبت بندگان خداوند رحمان، آن هم با رنگ و بوی خدایی نه یک عشق و محبت نفسانی و زمینی. در مراتب عشق و محبت سلسله جُنبان، خداوند متعال است.

خدا باید عاشق بنده اش باشد تا بارقه های عشق خود را بر دل بنده اش بیندازد و او نیز بتواند عاشق خدا شود. این نکته خیلی ظریفی است که در مقام عرفان، عرفا در مقامات بالا به آن می رسند و خیلی از شهدای ما با تمام وجودشان این مقام را درک کرده اند. کتاب "پنجاه سال عبادت" از فرمایشات بسیار شگفت حضرت امام (ره) است که فرمودند: وصیت نامه شهدا را مطالعه کنید. این مطالعه می تواند شما را به اندازه پنجاه سال عبادت به خدا توجه بدهد. مصداقی است برای این حدیث امام صادق علیه‌السلام : یک ساعت تفکر برابر با پنجاه سال عبادت است.

این کتاب پنجاه فراز برگزیده از پنجاه وصیت نامه عرفانی شهدا است. نخستین شهیدی که آنجا وصیت نامه اش نوشته شده است تفسیرعملی "ُیحِبُّهُم وَيُحِبّونَهُ" می باشد. که شاید اگر صدها ساعت تفسیر قرآن بخوانید به این وضوح و شفافیت این مقام را درک نکنید.

راهکارهای عملی عشق خداوند

"إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ" خدا توبه کنندگان را بسیار دوست دارد. با مناجات تائبین امام سجاد علیه‌السلام مأنوس باشید. که هم دعا و هم توبه است. در فرازی از آن امام سجاد علیه‌السلام فرمودند: "ان الله یحب من عباده المومنین کل عبد دعاه" خدا عبادت کنندگان را دوست می دارد." إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ" خدا توبه کنندگان را دوست می دارد. آنجا که فرمودند: گناهان بزرگ من قلبم را میرانده بالافاصله می فرمایند: خدایا این قلب را با توفیق توبه و بازگشت به سوی خودت زنده کن. توفیق توبه را نیز باید با دعا از خود خدا خواست.(توبه شوک الکترو نیکی است برای قلب معنوی ما که در اثر گناهان مرده است.) "التائب حبیب الله" توبه کار حبیب خدا است. 

زمانی که به آیات قرآن در موضوع توبه مراجعه می‌کنیم، می بینیم، آیات متعددی استغفار را بر توبه مقدم می کند که این یک نکته ظریف و قرآنی است.

تفاوت توبه و استغفار چیست؟

استغفاری که امام سجاد علیه‌السلام فرمودند: "خدایا توبه می کنم به سوی تو. توبه کسی که این شناخت و علم را دارد که محبوب ترین بندگان در نزد تو آنهایی هستند که گناه را ترک کنند و اسرار و پافشاری در گناه نداشته باشند و ملازم استغفار باشند" و می گوید توبه من به این معنا است که آنهایی که اسرار به این پافشاری دارند ملازم استغفار نیستند. به سوره هود نگاه کنید. در میان بیست و پنج پیامبری که خداوند رحمان نام آنها را می آورند این دعوت از زبان همه پیامبران بوده است اما حضرت هود علیه‌السلام طلایه دار دعوت به استغفار است و آیات فراوانی از آیات استغفاری قرآن از زبان حضرت هود علیه‌السلام به ما رسیده است.

از این آیات متعدد این چنین بر می آید که:" استغفار پیش نیاز توبه است." استغفار به معنای طلب آمورزش و مغفرت است و توبه به معنای بازگشت به سوی خداوند رحمان است.

در موضوع استغفار و توبه این گونه است که در آیات قرآن آداب این کار را به ما یاد می دهد و می گوید: اول طلب بازگشت و استغفار کنید. تا خدا نگاهش را سمت شما بازگرداند و اجازه برای فرصت بازگشت مجدد و تقرب به سوی خودش را به شما عنایت کند. "اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ" در آیه3 سوره هود به آثار استغفار اشاره شده است که ما به پنج مورد از مراتب و اسرار استغفار اشاره می کنیم. چرا که بیش از چهل آیه در موضوع استغفار داریم و بیش از چهارصد روایت و حدیث در موضوع استغفارموجود است.( حق استغفار در منبرهای ما آنگونه که باید ادا نشده است.)

روایت داریم : "یومتکم متاع الحسنات الا أجلا مسمى" خداوند یک بهره نیکو و زیبا و سرشار و بی سختی از نعمت های دنیا به شما عنایت می کند و به شما تا پایان عمرتان مهلت می دهد و دو مورد از آثار استغفار در همین چند کلمه بیان شده است. "الی اجلا مسما" دو نوع مرگ داریم، عجل مسما در مقابل عجل معلق است. که گناهان عمر انسان را کوتاه می کند آثار گناه (گفته می شود که یکی از این آثار مخرب گناه کوتاهی عمر انسان است.) این است که روایت می گوید: استغفار سبب می شود که خداوند متعال اجل مسمی را برای شما محقق کند.

در آیه دیگر از سوره هود زبان حضرت هود علیه‌السلام به دو اثر دیگر از استغفار اشاره می کند: " وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِک" ای قوم من ابتدا طلب بخشش کنید. سپس به سوی خداوند رحمان بازگردید. اولین اثر این است که خداوند درهای آسمان را به سوی شما باز می کند که می تواند اشاره داشته باشد به باران ها ظاهری و معنوی.

گناهان قوت انسان و نیروهای معنوی انسان را کاهش می دهند. گناهان اجتماعی و فردی در کنار هم چیده می شوند و نیرو و قدرت جوامع بشری را می گیرند. قرآن به ما آموزش می دهد که ما به امت هایی مانند قوم عاد نیرو و قوتی دادیم که مانند آن را در طول تاریخ مشاهده نمی کنیم. اما طغیان در برابر خدای رحمان و مداومت بر گناه و نسل کشی قدرت آنها را کاهش داد. گناهان ما قدرت جامعه ما را کاهش می دهد . استغفار ما این قدرت را به اعلی درجه می رساند.

شیطان برای غفلت در استغفار درون ما تمام شیاطین را در برابر ما بسیج می کند. شیطانی به نام خناس داریم که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: "مأمور شدم که از شر وسواس خناس مرتب به خدا پناه ببرم." (سوره ناس) زمانی که این آیه از سوره آل عمران نازل شد: "وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُواْ فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُواْ أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُواْ اللّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ" «ای کسانی که کار زشتی انجام می دهند. یا در حق خوشان با گناهان ظلم می کنند این ها زمانی که استغفار کنند خداوند رحمان با استغفار بخششان را می پذیرد. چه کسی جز خدا است که آن را ببخشد به شرطی که اسرار بر این گناه نداشته باشند.» فریاد شیطان بلند شد که هرچه رشته داشتیم پنبه شد. که باب استغفار برای انسان ها باز شد و خداوند نیز توبه پذیر است و اجازه بازگشت به سوی خودش را می دهد.

زمانی که این آیه نازل شد شیطان نقشه ای برای خنثی کردن این آیه کشید و آن این بود که: اولا انسان را وسوسه کنید و گناهان را مقابلش زینت کنید. تا تصور کند به عزت و آرامش واقعی می رسد زمانی که بعد از ارتکاب گناه خواست به سمت خداوند رحمان بازگردد، ما توطئه و نقشه ای می کشیم که، اکنون زمانش نرسیده است بگذار در یک زمان خیلی خوب توبه کن.

انسان هم فراموش کار است و اگر به دنبال چیزی نرود به طور کلی آن را فراموش می کند و چیزی که موجب فراموشی می شود، شیطان خناس با جنود سپاهیان شیطان است.

در پایان به استغفار معجزه آسای امام علی علیه‌السلام اشاره می کنم. این استفغفار سی فراز دارد که توصیه شده حداقل چند شب انسان پیش از خواب این استغفار را بخواند و به وسیله این استغفار رابطه خود را با خدای خود را اصلاح کند. اگر انسان بتواند این رابطه را با خدا خود اصلاح کند خدا کارگردان زندگی اش می شود و می تواند تمام امور زندگی او را اصلاح کند.

اگر انسان استغفار کند خدا کارگردان زندگی او می شود