راه صحیح دین شناسی چیست؟
به عقیده وی مطالعهٴ دين از طريق جامعه شناسي، آمارگيری، تاريخ و جغرافيا نمي تواند حق يا باطل بودن دين معيّن را اثبات كند؛ زيرا راه صحيح دين شناسي، برهان عقلي است و دين نيز يك حقيقت فطری و عقلانی محض است. مبادي ديگر مانند تاريخ، جغرافيا، اقتصاد، سياست و... در قبول يا نكول جامعه، نسبت به دينِ شخصي اثر دارد، نه براي اثبات حقّ يا باطل بودن دين معيّن.
آیت الله جوادی آملی همچنین تاکید دارند که راه صحيح دین شناسی آن است كه پژوهشگر از طريق عقل و با بحثهاي كلي حكمت و كلام، جهان و انسان را بشناسد و نياز جامعهٴ بشري را براي تربيت، از راه ماوراي طبيعت بررسي كند. همچنين تجرد روح و جاودانه بودن آن را بررسي كند و بداند كه دين، عهده دار تغذيهٴ جان ملكوتي انسان است و نيز انسان را از بيكران تا بيكران به فيض خدا مرتبط مي كند تا بداند كه دنياي مطلوب در برابر آخرت محدود است و نيز بداند احكام ديني تأمين كنندهٴ نيازهاي دنيايي او محدود است و آن بخشهايي را كه براي تأمين نيازهاي نامحدود بشريت است و به جان ملكوتي انسان و آخرت او مرتبط است، از نظر دور ندارد.
به نظر این استاد حوزه اگر انسان از راه برهان عقلي محضْ دين را شناخت، مي تواند تشخيص دهد كه كدام دين، حق يا باطل است و ديگر نمي گويد كه همهٴ اديان حقّ است يا هريك از اديان، «في الجمله» حق است يا حقِّ مطلق نزد همگان است يا حقِّ مطلق نزد هيچكس نيست و هر كس گوشه اي از حق را گفته است.
/1102001307