بررسی صلح در آیات قرآن کریم در پژوهش مورخ آمریکایی
«خوآن کول»، اندیشمند و مورخ آمریکایی در حوزه خاورمیانه و جنوب آسیا در جدیدترین پژوهش خود با عنوان «ایده صلح در قرآن» به بررسی صلح در آیات قرآن کریم پرداخت.
وارث: به نقل از پایگاه خبری «Truthdig»، «جان ریکاردو آی. خوآن کول»، در مقدمه پژوهش خود که به‌زودی آن را در قالب کتاب منتشر خواهد کرد، نوشت:
در مباحث کنونی در مورد ریشه‌های افراط‌گرایی مسلمانان و ویژگی اسلام، مراجعه به قرآن بسیار حائز اهمیت است. قرآن نیز همانند انجیل، آیاتی در مورد جنگ و همچنین صلح دارد، اما در این میان آیات صلح کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.
کاربرد "سلام(صلح)" در قرآن
در قرآن کریم کلمه صلح با واژه «سلام» بیان شده است.
ـ وعده صلح در شب قدر یا شب نزول قرآن:
سوره قدر از نزول فرشتگان و روح‌القدس در شب نزول قرآن صحبت می‌کند «سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ: [آن شب] تا دم صبح صلح و سلام است، پایان یافته و وعده صلح را تا سپیده صبح می‌دهد»(سوره مبارکه قدر/آیه ۵). واژه صلح در زبان‌های سامی مانند عبری و عربی نه تنها به معنای نبود مشاجره درک می‌شود، بلکه مفهوم مثبتی از رفاه است.
همچنین آیه پایانی سوره قدر در مورد ارمغان صلح و آرامش درونی برای مؤمنان سخن می‌گوید.
ـ بهشت با پوششی از صلح به تصویر کشیده شده است:
قرآن می‌گوید محمد[ص] به عنوان شاهد برای امت خویش و عالمین فرستاده شد: «وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ: به خاطر بیاورید روزی را که از هر امتی، گواهی از میان خودشان بر آن‌ها مبعوث می‌گردانیم و تو را ـ ای محمد ـ گواه آن‌ها قرار دادیم و همانا این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز است و عامل هدایت و مایه رحمت و بشارت برای مسلمانان است»(سوره نحل/ آیه ۸۹).
در این آیه عنوان شده که پیامبر اسلام روز قیامت به عنوان شاهد اعمال مردم دنیا خواهد آمد و موؤنان یا اصحاب یمین وارد بهشت خواهند شد. بهشت مخزن آرزوهای انسان است که در قرآن با پوششی از صلح به تصویر کشیده شده است: «ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ:
(به آن‌ها می‌گويند) به سلامت و صلح وارد بهشت شويد، امروز روز جاوداني است»(سوره مبارکه قاف/آیه ۳۴).
این آیه استقبال فرشتگان از بهشتیان را با سلام و صلح وعده داده است.
در بهشت جز سلام نمی‌شنوند:
تصویر بهشت در قرآن با نهرهای جاری و باغ‌های زیبا و وفور شادی و صلح همراه است، جایی که اهل آن جز سلام و درود نمی‌شنوند: «لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِيمً، إِلَّا قِيلًا سَلَامًا سَلَامًا: در آن باغهاي بهشت نه لغو و بيهوده اي ميشنوند نه سخنان گناه آلود، تنها چيزی كه می‌شنوند «سلام» است «سلام»(سوره مبارکه واقعه/ آیات ۲۵ و ۲۶).
سلام بهشتیان به هم:
«وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ: و اما اگر از اصحاب يمين باشد، به او گفته ميشود: سلام بر تو از سوی دوستانت كه از اصحاب اليمين هستند»(سوره مبارکه واقعه/آیات ۹۰ و ۹۱)
سلام خدا به بهشتیان:
إِنَّ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ فِي شُغُلٍ فَاكِهُونَ. هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِئُونَ. لَهُمْ فِيهَا فَاكِهَةٌ وَلَهُمْ مَا يَدَّعُونَ. سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ: در اين روز اهل بهشت كار و بارى خوش در پيش دارند. آن‌ها با همسرانشان در زير سايه ها بر تخت‌ها تكيه مىزنند. در آنجا براى آن‌ها [هر گونه] ميوه است و هر چه دلشان بخواهد از جانب پروردگار مهربان [به آنان] سلام گفته مى‌شود»(سوره مبارکه یاسین/آیات ۵۵ الی ۵۸).
به نظر می‌رسد این آیات مراحل پیشرفت بهشتیان را در صلح و آرامش به تصویر می‌کشد و از رفاه در بهشت با نهرهای جاری و باغ‌های پر از میوه و همنشینان شایسته که جز سلام نمی‌گویند، شروع می‌شود و به بالاترین سطح بهشت می‌رسد که در آن خداوند خود به بهشتیان سلام می‌گوید و خواهان سلامتی و آسایش آنان می‌شود.
صلح و سلام از اسماء الهی است:
کلمه «سلام یا صلح» از خود پروردگار می‌آید، زیرا در دیدگاه قرآن این کلمه جوهره خدا را که صلح و سلام است، بیان می‌کند و آیه ۲۳ سوره مبارکه حشر آشکارا می‌گوید که صلح یکی از اسماء خداوند است: «هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ: اوست خدايى كه جز او معبودى نيست همان فرمانرواى پاك سلامت[بخش و] مؤمن [به حقيقت حقه خود كه] نگهبان عزيز جبار [و] متكبر [است].
گفتنی است، جان ریکاردو آی. خوآن کول، متولد ۲۳ اکتبر ۱۹۵۲، یکی از اندیشمندان و مورخان آمریکایی معاصر در حوزه خاورمیانه و جنوب آسیا است. او هم اکنون استادتمام کرسی «ریچارد میچل کالیگیت» رشته تاریخ در دانشگاه میشیگان است. کول چندین کتاب با موضوع خاورمیانه مدرن چاپ کرده و مترجم برخی متون عربی و فارسی به انگلیسی نیز هست.
کتاب «ریشه‌های تشیع شمال هند در ایران و عراق: دین و حکومت در دوران اوده»، رساله دکترای او بوده و جدیدترین پژوهش او با عنوان «ایده صلح در قرآن» به‌زودی در قالب کتاب منتشر خواهد شد.
/1102101305
در مباحث کنونی در مورد ریشه‌های افراط‌گرایی مسلمانان و ویژگی اسلام، مراجعه به قرآن بسیار حائز اهمیت است. قرآن نیز همانند انجیل، آیاتی در مورد جنگ و همچنین صلح دارد، اما در این میان آیات صلح کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.
کاربرد "سلام(صلح)" در قرآن
در قرآن کریم کلمه صلح با واژه «سلام» بیان شده است.
ـ وعده صلح در شب قدر یا شب نزول قرآن:
سوره قدر از نزول فرشتگان و روح‌القدس در شب نزول قرآن صحبت می‌کند «سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ: [آن شب] تا دم صبح صلح و سلام است، پایان یافته و وعده صلح را تا سپیده صبح می‌دهد»(سوره مبارکه قدر/آیه ۵). واژه صلح در زبان‌های سامی مانند عبری و عربی نه تنها به معنای نبود مشاجره درک می‌شود، بلکه مفهوم مثبتی از رفاه است.
همچنین آیه پایانی سوره قدر در مورد ارمغان صلح و آرامش درونی برای مؤمنان سخن می‌گوید.
ـ بهشت با پوششی از صلح به تصویر کشیده شده است:
قرآن می‌گوید محمد[ص] به عنوان شاهد برای امت خویش و عالمین فرستاده شد: «وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ: به خاطر بیاورید روزی را که از هر امتی، گواهی از میان خودشان بر آن‌ها مبعوث می‌گردانیم و تو را ـ ای محمد ـ گواه آن‌ها قرار دادیم و همانا این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز است و عامل هدایت و مایه رحمت و بشارت برای مسلمانان است»(سوره نحل/ آیه ۸۹).
در این آیه عنوان شده که پیامبر اسلام روز قیامت به عنوان شاهد اعمال مردم دنیا خواهد آمد و موؤنان یا اصحاب یمین وارد بهشت خواهند شد. بهشت مخزن آرزوهای انسان است که در قرآن با پوششی از صلح به تصویر کشیده شده است: «ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ:
(به آن‌ها می‌گويند) به سلامت و صلح وارد بهشت شويد، امروز روز جاوداني است»(سوره مبارکه قاف/آیه ۳۴).
این آیه استقبال فرشتگان از بهشتیان را با سلام و صلح وعده داده است.
در بهشت جز سلام نمی‌شنوند:
تصویر بهشت در قرآن با نهرهای جاری و باغ‌های زیبا و وفور شادی و صلح همراه است، جایی که اهل آن جز سلام و درود نمی‌شنوند: «لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِيمً، إِلَّا قِيلًا سَلَامًا سَلَامًا: در آن باغهاي بهشت نه لغو و بيهوده اي ميشنوند نه سخنان گناه آلود، تنها چيزی كه می‌شنوند «سلام» است «سلام»(سوره مبارکه واقعه/ آیات ۲۵ و ۲۶).
سلام بهشتیان به هم:
«وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ: و اما اگر از اصحاب يمين باشد، به او گفته ميشود: سلام بر تو از سوی دوستانت كه از اصحاب اليمين هستند»(سوره مبارکه واقعه/آیات ۹۰ و ۹۱)
سلام خدا به بهشتیان:
إِنَّ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ فِي شُغُلٍ فَاكِهُونَ. هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِئُونَ. لَهُمْ فِيهَا فَاكِهَةٌ وَلَهُمْ مَا يَدَّعُونَ. سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ: در اين روز اهل بهشت كار و بارى خوش در پيش دارند. آن‌ها با همسرانشان در زير سايه ها بر تخت‌ها تكيه مىزنند. در آنجا براى آن‌ها [هر گونه] ميوه است و هر چه دلشان بخواهد از جانب پروردگار مهربان [به آنان] سلام گفته مى‌شود»(سوره مبارکه یاسین/آیات ۵۵ الی ۵۸).
به نظر می‌رسد این آیات مراحل پیشرفت بهشتیان را در صلح و آرامش به تصویر می‌کشد و از رفاه در بهشت با نهرهای جاری و باغ‌های پر از میوه و همنشینان شایسته که جز سلام نمی‌گویند، شروع می‌شود و به بالاترین سطح بهشت می‌رسد که در آن خداوند خود به بهشتیان سلام می‌گوید و خواهان سلامتی و آسایش آنان می‌شود.
صلح و سلام از اسماء الهی است:
کلمه «سلام یا صلح» از خود پروردگار می‌آید، زیرا در دیدگاه قرآن این کلمه جوهره خدا را که صلح و سلام است، بیان می‌کند و آیه ۲۳ سوره مبارکه حشر آشکارا می‌گوید که صلح یکی از اسماء خداوند است: «هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ: اوست خدايى كه جز او معبودى نيست همان فرمانرواى پاك سلامت[بخش و] مؤمن [به حقيقت حقه خود كه] نگهبان عزيز جبار [و] متكبر [است].
گفتنی است، جان ریکاردو آی. خوآن کول، متولد ۲۳ اکتبر ۱۹۵۲، یکی از اندیشمندان و مورخان آمریکایی معاصر در حوزه خاورمیانه و جنوب آسیا است. او هم اکنون استادتمام کرسی «ریچارد میچل کالیگیت» رشته تاریخ در دانشگاه میشیگان است. کول چندین کتاب با موضوع خاورمیانه مدرن چاپ کرده و مترجم برخی متون عربی و فارسی به انگلیسی نیز هست.
کتاب «ریشه‌های تشیع شمال هند در ایران و عراق: دین و حکومت در دوران اوده»، رساله دکترای او بوده و جدیدترین پژوهش او با عنوان «ایده صلح در قرآن» به‌زودی در قالب کتاب منتشر خواهد شد.
/1102101305