کفاره غیبت چیست؟

بر اساس روایات رسیده از پیشوایان دین، حقیقت غیبت آن است که کسی درباره دیگری چیزی بگوید که اگر بشنود، خوش نمی دارد. خواه درباره نقص و عیب باشد که در خود او، یا در بدن او، و یا در دین یا دنیای او است، و یا در چیزی است که وابسته به او است. اما این معنایش آن نیست که در حضور او می توان گناه یا خطاهایش را جلوی دیگران بیان کرد، آبرویش را ریخت و شخصیتش را خورد کرد. پس همان گونه که بیان عیب های دیگران پشت سر آنها اشکال دارد، در حضورشان نیز چنین است؛ چرا که در هر دو صورت موجب از بین رفتن آبروی مومن می شود که ما مجاز به این کار نیستیم.  

غیبت از حقوق الناس است، بنابر این در مرحله اول باید از غیبت شونده رضایت گرفت، آن گاه به درگاه الاهی از این گناه توبه کرد

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) می فرماید: "کسی که قدم در راهی بردارد که از برادر مسلمانش غیبت کند یا عیوب و اسرار او را فاش نماید، اولین قدمی را که برمی دارد در جهنّم می نهد و خدا عیوب و اسرار او را در بین خلائق فاش می کند." (شبّر، سید عبدالله، اخلاق، ص 234)

امام صادق (علیه السلام) فرمود:" خداوند متعال به حضرت موسی علیه السلام وحی کرد: غیبت کننده اگر با توبه بمیرد آخرین وارد شونده بر بهشت است و اگر با این حالت بمیرد اولین وارد شونده بر آتش است." (بحارالانوار ج 75 ص 222)

صورت های غیبت

1. گاهی شخصی غیبت کسی را می کند و اظهار می دارد که من این عمل را انجام نمی دهم و اهل آن نیستم؛ مثلاً اظهار می دارد: الحمدللّه که من مبتلا به حبّ ریاست نیستم.

2. طریق دیگر آن است که گاهی غیبت کسی را    با لباس و پوشش تعریف از او می کند؛ مثلاً می گوید:حیف فلانی با وجودی که این همه صفت خوب دارد، امّا صبر ندارد و زود عصبانی می شود.

3. یا اگر در مجلسی غیبتی شود و بعضی حاضران نشنوند و یکی از آنها بخواهد غافلان را متوجّه کند، بگوید: سبحان اللّه چه چیز عجیبی این شخص ذکر می کند و از این روش عیب را فاش کند.

4. و از اقسام دیگر غیبت، گوش کردن به آن است از روی تعجّب، زیرا که او اظهار تعجّب می کند که نشاط غیبت کننده زیادتر شده و او را وادار به غیبت می کند.

 5. یا گاهی اینطور اظهار می دارد که این غیبت نیست، چون به خودش هم گفته ام یا اینکه در وسط مطلبی که راجع به شخصی بیان می کند، می گوید:حالا غیبتش نباشد!! در حالی که تمامی این موارد غیبت است.

آیا می توان بدون حلالیت گرفتن از فرد غیبت شونده توبه کرد؟

امام صادق (علیه السلام) در روایت دیگر می فرماید: اگر غیبت کردى و خبرش به غیبت شده رسید، پس راهى نمی ماند جز حلالیت خواستن از او، امّا اگر خبرش به او نرسیده، از خداوند برایش طلب آمرزش کن. (بحارالأنوار، ج 72، ص 242)

با توجه به این که غیبت از حقوق الناس است، بنابر این در مرحله اول باید از غیبت شونده رضایت گرفت، آن گاه به درگاه الاهی از این گناه توبه کرد. اما اگر رضایت گرفتن از غیبت شونده به هر دلیلی ممکن نباشد و یا این که گفتن به او موجب مفسده ای مهم تر می شود و ... که در این صورت با توجه به روایات معصومان (علیهم السلام) باید برای او استغفار نمود و این کفاره غیبت او است.

در این باره به دو روایت اشاره می کنیم: 

1 - امام صادق (علیه السلام) می فرماید از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسیده شد: کفاره غیبت چیست؟ حضرت فرمود: هر وقت یادت آمد، برای او از خداوند طلب آمرزش کن. (بحارالأنوار، ج 72، ص 241)

2 - امام صادق(علیه السلام) در روایت دیگر می فرماید: اگر غیبت کردى و خبرش به غیبت شده رسید، پس راهى نمی ماند جز حلالیت خواستن از او، امّا اگر خبرش به او نرسیده، از خداوند برایش طلب آمرزش کن. (بحارالأنوار، ج 72، ص 242)

خلاصه سخن